علی همت محمودنژاد مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولین ایران و رئیس جامعه معلولین ایران در گفت وگو با « قانون »از وضعیت این قانون و میزان اجرایی شدنش میگوید.
بازبینی قانون جامع حمایت از معلولان به کجا رسیده است؟
قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به عنوان طرح به مجلس شورای اسلامی ارائه و در تاریخ 16 اردیبهشت 83 به تصویب رسید و شورای نگهبان هم بدون اعمال نظر آن را تایید کرد. متاسفانه نه تنها این قانون به مرحله اجرا گذاشته نشد و دولت بودجههای لازم را برای این موضوع در نظر نگرفت، بلکه در بسیاری از موارد اجرا نشدن قانون را، بیتوجهی مسئولان تلقی نمیکردند بلکه آن را ناشی از ناکارآمدی قانون میدانستند. بنابراین بازبینی قانون در دستور کار قرار گرفت و بیش از یک سال و نیم طول کشید.
بسیاری از فعالان حوزه معلولین تلاش کردند، این قانون را به سرانجام برسانند. الان قانون از چند جنبه نهایی شده؛ یکی از دیدگاه انجیاوها، یکی از طریق معاونان توانبخشی بهزیستی کشور و معاون توانبخشی سازمان بهزیستی که آن را بررسی کردهاند. این سه با هم تجمیع شدند و در دفتر معاونت اجتماعی وزارت رفاه مورد بررسی قرار گرفت و الان نهایی شده اما با این که مدت زیادی به پایان دولت دهم نمانده هنوز به عنوان لایحه از طرف دولت به مجلس ارسال نشده.
دلیل اصلی بازبینی قانون چه بود؟ آیا قابلیت اجرا برای دولت نداشت؟
خیر، نظر ما این نبود اما آنها این طور میگفتند. البته قانون همه کشورها هر ده سال یک بار مورد بازبینی قرار میگیرد.
این قانون این بار به صورت لایحه از سوی دولت ارائه میشود و نه طرح. بنابراین برخلاف طرح که محل منابع اجرای آن پیشبینی نمیشود و الزامی برای دولت ندارد، در این لایحه خود دولت منابع تامین هزینه را پیشبینی میکند. کما این که ما علاوه بر قانون جامع حمایت از حقوق معلولان کنوانسیون افراد دارای حقوق معلولیت را هم در مجلس به تصویب رساندهایم و شورای نگهبان تایید کرده و در سازمان ملل هم آن را امضا کردهایم.
رئیس سازمان بهزیستی پیشنهاد کردهاند که قانون الزام 3درصد اشتغال معلولان در ادارات تبدیل به 5درصد شود و معلولان فرصتهای شغلی بیشتری داشته باشند. اما بنا به گفته شما قرار بود این قانون برای اجرا کارآمدتر شود. آیا چنین تغییری اجرای آن را دشوارتر نمیکند؟
این که قانون 3درصد شود یا 5درصد مربوط به استخدامهای دولتی است. در حالی که با کوچکتر شدن دولت عملا استخدامها دارد بسیار ناچیز میشود. یعنی استخدامی در دولت وجود ندارد که ما بگوییم 3درصد باشد یا 5درصد و هیچ فرقی نمیکند.15درصد هم باشد دولت در حال کوچک شدن است و ما زمانی میتوانیم ادعا کنیم افزایش داریم که استخدامی وجود داشته باشد.
پس این موضوع در مورد الزام تخصیص 60درصد پستهای سازمانی مثل تلفنچی و... هم که در قانون برای معلولان لحاظ شده صدق میکند؟
بله. ما برای اپراتوری نابینایان و اختصاص مشاغل پر سر و صدا به ناشنوایان به دولت پیشنهاد دادهایم، اما عملی نشده. آنهایی که میخواهند به معلولین کمک کنند باید راه حلهایی داشته باشند. مثلا در آلمان بیان شده هر شرکت خصوصی که بخواهد فعالیت کند باید معلولین را مشغول به کار کند.
یکی از مواد قانون هم مربوط به سازمان صدا و سیماست که باید دو ساعت از برنامههای خود را به معلولان اختصاص دهد. عملکرد این سازمان چگونه بوده؟
صدا و سیما نه تنها دو ساعت برنامه را اختصاص نمیدهد بلکه تنها در روز جهانی معلولین برای پر کردن برنامههای خودش از معلولین درخواست میکند بنشینند و توانمندیهایشان را بیان کنند. در صورتی که من فکر میکنم برنامههای روز جهانی معلولان باید همیشه وجود داشته باشد. 3 میلیون جمعیت معلول در کشور ما، جمعیت کمی نیست که به راحتی از کنار آن بگذریم. صدا و سیما در بسیاری از موارد هزینههای هنگفتی را از بهزیستی برای اجرای برنامههای معلولین دریافت میکند.
یکی از مسائلی که دانشجویان معلول دارند مشکل رابط است، به طوری که دانشجویان نابینا میگویند به دلیل حقوق کمی که به رابطها داده میشود هیچ کس حاضر نیست این کار را بپذیرد. آیا امکان داشتن رابط برای دانشجویان و دانشآموزان در کشور پیشبینی شده است؟
نابینایان برای ترجمه کتابهایشان از نوشتار به صوت مشکل دارند و ناشنوایان هم در داشتن رابط بزرگ ترین مسئله را دارند. حداقل هزینه برای داشتن یک رابط هر جلسه 50هزار تومان است در صورتی که اصلا چنین چیزی برای ناشنوایان ما در کشور تعریف نشده. هیچ ردیف بودجهای برای این کار وجود ندارد.
معاون امور توانبخشی بهزیستی درباره اختصاص خودرو مناسبسازی شده به معلولان گفته بر اساس برنامهریزی 4700 نفر از معلولان برای دریافت خودرو به اداره گمرک معرفی میشوند و با معافیت 30 میلیونی خودروها را تحویل میگیرند...
من ورود خودروی معلولین را تایید نمیکنم و در این زمینه بعید می دانم که خودرویی برای معلولان وارد شده باشد. چه اشکالی دارد اگر خودرویی برای معلولان وارد شده، بگویند کجا و در کدام گمرک است. من خودم پیشنهاد دهنده وارد کردن خودروی معلولان بودم و 4 سال پیش از آقای رئیس جمهور دستورش را گرفتم. قرار بود برای معلولین 4700 دستگاه و برای جانبازان 2000 دستگاه وارد شود که برای جانبازان در حد 700 دستگاه وارد شده اما برای معلولان من اطلاع موثق دارم که هیچ خودرویی وارد نشده و هنوز یک حلقه لاستیک هم برای اعطای به معلولان به بهزیستی تحویل داده نشده است.
درباره مناسبسازی معابر هر از گاهی آمارهایی از سوی شهرداری و نهادهای مسئول داده میشود. ارزیابی شما از وضعیت مناسبسازی چیست؟
در خصوص اماکن و وسایل نقلیه بر اساس ماده 32 قانون جامع باید کارها انجام میشد. اما در حال حاضر آیا یک معلول میتواند وارد بانک شود؟ آیا یک معلول میتواند از مترو استفاده کند؟ بیآرتی ما برای معلولان مناسب است؟ آیا الان که دولت تمام یارانهها را به کارت مردم واریز میکند در شهرستان معلولی وجود دارد که بتواند پای عابربانک برود و کارتش را بزند و یارانه دریافت کند؟ اصلا نمیتواند. در تهران این موضوع کمی عادی شده اما در شهرستانها این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفته. ضمن اینکه مناسبسازی فقط برای محیط فیزیکی نیست.
حتی در محیط مجازی هم نیازمند مناسبسازی هستیم. نابینایان در مکانهای عمومی نمیتوانند از فضای مجازی استفاده کند. مناسبسازی روی رایانهها انجام نمیشود و یک نابینا مجبور است فقط رایانه شخصی خودش را مهیا کند. در حالی که دسترسی به اطلاعات مهم است. آیا همین روزنامه قانون حداقل تیترهای خود را به صورت بریل برای افراد نابینا ضمیمه میکند؟ به این ترتیب اطلاعات یک روز دیرتر به دست نابینایان میرسد .
نظر شما