حتما تعجب می‌کنید اگر بشنوید که 30 درصد بزرگسالان از علائم بی‌خوابی رنج می‌برند. این علائم - یعنی دیر به خواب رفتن، بیدارشدن‌های مکرر در شب و زود برخاستن از خواب - مشکلات شایعی هستند که زنان و سالمندان را بیشتر درگیر می‌کنند.

 اگر چه ساعات نیاز به خواب درافراد مختلف، فرق می‌کند، اما دلیل نمی‌شود که این مشکل مورد غفلت واقع شود. طبق آمار، اختلالات خواب وکم‌خوابی در کودکان - حتی درسنین پیش از دبستان- هم کم نیست (حدود 37 درصد)، با وجود این مشکلات خواب کودکان از دید پزشکان اطفال هم پنهان می‌ماند.

 درحالی که دست کم برای پیشگیری از مشکلات کودکان در سنین مدرسه، لازم است همه کودکان برای شناسایی اختلالات خواب مورد بررسی قرارگرفته و مبتلایان شناسایی شوند. تاکید در مورد این مسئله درحالی است که محققان به تازگی ارتباط کم خوابی را با مشکلات رفتاری و رفتار ضد اجتماعی نوجوانان مطرح کرده‌اند.

مطالعات جدیدی که در شماره اخیر مجله روانشناسی تکاملی، منتشر شده نشان می‌دهد کودکانی که فعالیت‌های شبانه را بر روزانه ترجیح می‌دهند، ممکن است دردوران نوجوانی وحتی قبل از آن، بیشتر رفتار ضد اجتماعی از خود نشان دهند.

 عجیب این جاست که این مسئله حتی در مورد کودکان کمتر از 8 سال هم صحیح است. محققان در این بررسی متوجه شدند این افراد کسانی هستند که دوست دارند دیرتر بخوابند وفعالیت‌های خلاقانه خود را شبها انجام دهند.

 این دانشمندان که از محققان دانشگاه پنسیلوانیا هستند، معتقدند ارتباط مشکلات رفتاری با علاقه به دیرخوابیدن و فعالیتهای شبانه، ناشی از کم‌خوابی است و در واقع این مشکلات به علت کاهش کنترل بررفتار وعدم تمرکز این بچه‌ها بوجود می‌آید.

 متاسفانه گاهی این وضعیت، نوجوان را به انجام کارهای خلاف قانون (رفتار ضد اجتماعی) و اعتیاد به مواد مخدر هم می‌کشاند. دانشمندان در این بررسی کودکان 8 تا 13 ساله راتا سن بلوغ بررسی کرده و میزان هورمون کورتیزول آنها را از صبح تا بعد از ظهر اندازه گرفتند.

آنها متوجه شدند عوامل مختلفی (از جمله خواب ناکافی) بر رفتار ضد اجتماعی این گروه تاثیر می‌گذارد، بخصوص در پسرانی که بیشتر از همسالان خود عادت به شکستن قوانین داشتند. البته درمورد دختران هم همین مشکل وجود داشت، یعنی آنهایی که فعالیتهای شبانه را دوست داشتند، بیشتر از همسالان خود دچار رفتار خشونت‌آمیز و پرخاشگری با وابستگان خود بودند؛ بخصوص دخترانی که زودتر بالغ شده بودند.

بر اساس این گزارش پسرانی که در دراز مدت، کورتیزول بالا دارند؛ حتی با اندکی کاهش کورتیزول– که بطور طبیعی از زمان بیدارشدن از خواب تا ساعت 4 بعد از ظهر رخ می‌دهد – دچار مشکلات رفتاری می‌شوند. بدنیست بدانید به طور طبیعی میزان هورمون استرس یا همان کورتیزول با ریتم خواب در شبانه روز( ریتم سیرکادین) تغییر می‌کند. به طوری که هنگام بیدار شدن به اوج خود رسیده و بعد از ظهر و غروب به سطح ثابتی می‌رسد.

در مطالعات قبلی هم دانشمندان متوجه شده بودند که اختلال در ترشح کورتیزول، با افسردگی و رفتار ضد‌اجتماعی مرتبط است. علاوه براین با توجه به گزارش والدین، پسرانی که زود‌تر به سن بلوغ می‌رسند هم بیشتر از دیگران دچار مشکلات رفتاری، عدم تمرکز و قانون شکنی وعلائم اختلال سلوک می‌شوند.

 در مطالعه دیگری که دردانشگاه نورث وسترن، برروی کودکان 2 تا 5 ساله انجام شده نیز نتایج مشابهی بدست آمده. در این بررسی کودکان3-2 ساله که کمتر از 10ساعت در شبانه روز خوابیده بودند، بیشتر دچار مشکلات رفتاری مانند لجبازی و پرخاشگری شده‌بودند. ومتاسفانه در گروهی از این کودکان که خواب شبانه‌ کمتری داشتند، شانس ابتلا به بیماری‌های روانی حدود 25 درصد بیشتربود.

 بی خوابی می‌کشد!

مطالعات مختلف نشان داده که محرومیت از خواب می‌تواند با نیاز به افزایش هوشیاری، بالا رفتن هورمون کورتیزول و درنتیجه فشار خون را به دنبال داشته باشد که به نوبه خود عاملی مستعد کننده برای سکته قلبی و مغزی به شمار می‌رود.

گزارشی که از طرف دانشمندان دانشگاه ییل درمجله پزشکی نیو انگلند به چاپ رسیده حاکی از این است که آپنه خواب – که با انسداد راه هوایی موجب تنگی نفس و خرخرشبانه می‌شود - می‌تواند خطر سکته رادو برابر کند. به نظر می‌رسد این قضیه با بالا رفتن فشار خون و کمبود اکسیژن در این وضعیت مربوط باشد. بد نیست بدانید مطالعات قبلی متخصصان اوهایو نشان داده بود که کم خوابی می‌تواند علائم بیماری آسم را هم تشدید کند.

دانشمندان قبلا هم می‌دانستند که اختلالات خواب، علامت خطری است که مشکل جدی برای سلامت انسان ایجاد کرده و کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرارمی‌دهد، اما با تحقیقات بیشتر فهمیدند که کم‌خوابی و بی‌خوابی مزمن ( مثلا در پرستاران که شیفت کاری دارند) می‌تواند منجر به مرگ زودرس شود.

علاوه براین محققان دانشگاه پترزبورگ با بررسی سالمندان سالمی‌که معمولا نیم ساعت طول می‌کشد تا خوابشان ببرد، یا اینکه مرتب در طول شب از خواب بیدار می‌شوند؛ متوجه شدند این افراد دوبرابر بیشتر از بقیه مستعد مرگ زودرس هستند.

قضیه به این جا ختم نمی‌شود. محققان دانشگاه ایالت فلوریدا هم اضافه کردند اختلالات مزمن خواب می‌تواند احتمال دست زدن به خود کشی را زیاد‌تر کند.( البته شاید هم علت اصلی این آمار، استرس این افراد باشد.)

 اشتهایی که کور شد!

شاید تعجب کنید اگر بشنوید که اختلالات خواب حتی می‌تواند اشتها را هم مختل کند. مطالعات دانشگاه نیویورک نشان داده افرادی که خواب کافی ندارند، بجای اینکه از دست پخت خود و غذاهای خانگی استفاده کنند، بیشتر سراغ غذاهای آماده و فست فود می‌روند. کم بودن ارزش غذایی در این نوع غذا یعنی فست‌فود در دراز مدت باعث ایجاد مشکل در سلامت این افراد می‌شود. این مشکلات عبارتند از: افسردگی، چاقی، بیماریهای قلبی- عروقی ودیابت.

 علاوه بر این متخصصان دانشگاه جفرسون در فیلادلفیا متوجه شدند کمبود خواب شبانه در افرادی که قبلا ریفلاکس – یعنی بازگشت اسید معده به مری – را تجربه نکرده‌اند می‌تواند موجب ایجاد درد و سوزش ناشی از این مشکل در آنها شود.

کم نخواب تا معتاد نشوی!

 دانشمندان دانشگاه پیتزبورگ با بررسی نوجوانان چینی با میانگین سنی 6/14، دریافتند خواب کمتر از 8 ساعت، دیر به خواب رفتن و کابوسهای پی در پی شبانه ؛ منجر به سیگاری والکلی شدن آنها می‌شود. علاوه بر این عادات، خواب پس از نیمه شب هم با سیگاری شدن این نوجوانان ارتباط دارد. این قضیه می‌تواند به ما یادآوری کند که برای پیشگیری از اعتیاد نوجوانان بهتر است بهداشت خواب و الگوی صحیح خواب را از کودکی به آنان آموزش داده و به فکردرمان اختلال خواب آنان از سنین پایین‌تر باشیم.

 چرا تمرکز ندارند؟!

بررسی‌های محققان دانشگاه لویزویل در کودکان 4 تا8 ساله حاکی از این است کودکانی که خواب کافی ندارند، به‌دلیل کندی پاسخ مغز، قادر به تمرکز بر درس در طول روز نیستند. گاهی هم معلمان علائم این کم خوابی را به صورت بی‌توجهی، خواب آلودگی و خمیازه‌های پی در پی دانش آموز در کلاس مشاهده می‌کنند. این دانش آموزان معمولا در درس ریاضی، روخوانی و دیکته نسبت به همکلاسان خود نمرات کمتری می‌گیرند.

تحقیق جدیدی که در مدرسه عمومی‌چاپاکوا در نیویورک انجام شده هم نشان می‌دهد که دردانش آموزان کلاس دوم و سوم بین شیوع علائم اختلال خواب و کاهش بازده درسی ارتباط مشخصی وجود دارد.

 بد نیست بدانید متخصصان معتقدند کودکان پیش دبستانی 11 تا 13 و کودکان دبستانی 10 تا 11 ساعت در شب نیاز به خواب دارند. بطور کلی یافته‌های محققان اشاره به این نکته دارد که مراقبان کودک باید در مورد انضباط زمان خواب کودک تا نوجوانی دقت بیشتری به خرج دهند تا مطمئن شوند کودکشان به موقع و به اندازه خوابیده و برای مدرسه و فعالیتهای دیگر آمادگی لازم را دارد.