این روش خون‌گیری كه‌تاریخ نامعلوم استفاده بشر از آن را به دوران باستان نسبت می‌دهند و قدمت هفت هزار ساله‌ای برای آن برمی‌شمرند ، " حجامت" نامیده می‌شود و در گذشته‌ای نه چندان دور ركن اساسی درمان از سوی پزشكان محسوب می‌شد.
ازپژوهش‌های باستانی چنین برمی‌آید كه مصریان دوره "پاپیروس مصر"، نخستین كسانی بودند كه حجامت را برای درمان برخی بیماری‌های خود و خارج كردن خون كثیف از بدن به كار می‌بردند.
تاریخ علم‌پزشكی نشان می‌دهد، سودمندی استفاده ازحجامت در درمان بیماران، این دستاورد پزشكی را به طب اسلامی كه دوره رشد و شكوفایی خود را تجربه می‌كرد، منتقل كرد.
از آنجا كه پزشكان مسلمان بر پایه طبایع چهارگانه(خون،بلغم،سودا،صفرا) به مداوای بیماران می‌پرداختند ، بر این باور بودند كه برهم خوردن تعادل طبایع چهارگانه باعث بیماری می‌شود و درمان آن با خون‌گیری و حجامت امكان پذیر است.
آنان حجامت را در درمان بیماری‌هایی مانند تب ، دیوانگی، كم‌خونی و ضعف موثرمی‌دانستند و این كار را در مغازه‌هایی مانند سلمانی و گرمابه‌های عمومی برای درمان بیماران انجام می‌دادند.
ازدیدگاه پزشكان سنتی، بیشترین كاربرد انواع حجامت بعد از بیماری‌ها است و با مكانیسم مختلفی از جمله تنظیم سیستم ایمنی موجب پیشگیری از بیماری‌ها می‌شود و بدین ترتیب می‌توان نتیجه گرفت كه كاربرد حجامت فقط برای درمان بیماری‌ها نیست.
در قرون اخیر كه رشد دانش و فناوری با شتابی روزافزون ، روش‌های نوین و مفیدتر علم‌آموزی و كاربردی را جایگزین دانش سنتی كرد ، دانش پزشكی نیز از غافله فناوری عقب نماند و رشد جهشی خود را آغاز كرد.
در این چرخه به سرعت داروهای شیمیایی، استفاده از آمپول و هزاران روش نوین پزشكی، گوی سبقت از روش‌های سنتی علم پزشكی ربود و بسیاری از آنان را منسوخ كرد.
در این راستا خون‌گیری به دلیل مفیدبودن در درمان بیماری‌ها از معدود روش‌های پزشكی سنتی بود كه جایگاه خود را در قالب شیوه نوینی در علم پزشكی حفظ كرد.
صدها سال است كه اهدای خون در پایگاه‌های انتقال خون به دلیل بهداشتی بودن و ایمنی آن در برابر بیماری‌های دوران كنونی مانند ایدز و هپاتیت، در كشورهای مختلف جایگزین حجامت به روش‌های سنتی شده است.
در حالی كه در ایران نیز چون دیگر كشورها، سازمان انتقال خون به عنوان سازمان مادر وپایگاه‌های انتقال خون به عنوان وابسته‌های آن جایگزین گرمابه -هایی كه در آن خون‌گیری و حجامت انجام می‌گرفت شده‌اند، هنوز برخی افراد، حجامت را به خون‌گیری به روش نوین ترجیح می‌دهند و این كار را برای درمان بیماری خود برمی‌گزینند.
برخی مسوولان پزشكی ، حجامت را بی‌خطر و بدون عوارض می‌دانند، اما برخی پزشكان بر این باورند اهدای خون همان حجامت به روش نوین با ایمنی بالا در برابر انتقال بیماری‌هاست و مزایای درمانی آن با حجامت تفاونی ندارد.
آنان اهدای خون را بر حجامت ترجیح می‌دهند و می‌گویند: در پایگاه‌های انتقال خون، خون سالم جدا می‌شود و از آن‌ها فرآورده خونی تهیه شده و دور ریخته‌نمی‌شود و می‌توان برای نیازمندان به‌خون مانند افراد تالاسمی، هموفیلی، مجروحان حوادث و ... از آن استفاده كرد.
دكتر "حسن ابوالقاسمی" مدیر عامل سازمان انتقال خون در مورد استفاده از حجامت یا اهدای خون به روش نوین، به خبرنگار ایرنا ، گفت: بر اساس آخرین مقررات جهانی، افراد حجامت‌شده مجاز به اهدای خون نیستند، مگر آن كه یكسال از آخرین حجامت آنان گذشته باشد.
وی بر این باور است كه در حجامت، خون دور ریخته می‌شود اما در اهدای خون این خون به مصرف می‌رسد.
ابوالقاسمی با تاكید بر غیراستاندارد بودن شرایط فیزیكی حجامت، گفت كه باایجاد خراش برروی پوست، مهمترین مرز بین فضای بیرونی و خون شكسته می‌شود و شرایط را برای ایجاد آلودگی و رشد میكروب مساعد می‌كند.
وی با اشاره به اینكه مطالعات تایید شده علمی مبنی بر مزایای حجامت و ارجحیت آن بر اهدای خون وجود ندارد، گفت : براساس آمارهای سازمان انتقال خون هم‌اكنون ۲۰درصد داوطلبان اهدای خون (حدود ۳۵۰هزار نفر) از رده اهدا -كنندگان خارج می‌شوند كه به‌علت وجود رفتارهای پرخطر ، بیماری و یا سابقه وجود بیماری مزمن، پرفشاری خون، كم خونی و حجامت است.
وی با بیان اینكه اهداكنندگان خون شامل ۴۰درصد بصورت مستمر و ۷۰درصد با سابقه یك بار هستند ، گفت: سالیانه ۳۵۰هزار نفر از اهدای خون معاف می‌شوند.
مدیرعامل سازمان انتقال خون به دیدگاه‌های فقهی در مورد مزیت اهدای خون برحجامت اشاره كرد وگفت: بیش از ۱۲فتوا ازسوی مراجع عظام مبنی بر ارجحیت اهدای خون بر حجامت وجود دارد.
ابوالقاسمی از گسترش فرهنگ حجامت در جامعه سالم اهداكننده خون ، ابراز نگرانی كرد و گفت:جمعیت ایران جوان‌است و متناسب باافزایش سن، میزان اعمال جراحی و نیاز به مصرف خون و فرآورده‌های خونی بالا می‌رود.
وی افزود: باوجود افزایش دوبرابری جمعیت ایران ازابتدای انقلاب تاكنون، اهدای خون رشد ۱۷برابری و تولید فرآورده‌ها رشد ۳۰برابری داشته است.
دكتر "محمد جهانگیری " مشاور معاون سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی نیز با اشاره به این كه آیین‌نامه وزارت بهداشت در مورد حجامت كه در سال ۸۲تدوین شده ناقص است، گفت: هم‌اكنون صدور مجوز وآموزش پزشكان متقاضی حجامت به دلیل نقص آیین نامه آن متوقف شده و تا ابلاغ آیین نامه بعدی هیچ مجوزی صادر نخواهد شد.
وی افزود: دراین آیین‌نامه، نظارت بر عملكرد واحدها بر عهده دانشگاههای علوم پزشكی است و در آن تاكید شده كه فقط پزشك آموزش دیده مجاز به انجام حجامت است و واگذاری مجوز به غیر، ممنوع است.
جهانگیری با تاكید بر اینكه حجامت باید در مواردی خاص و با تجویز پزشك صورت گیرد، گفت: حجامت دوای هر دردی نیست و باید زیرنظر پزشك آموزش دیده و با توجه به وضعیت جسمانی بیمار انجام شود.
دكتر " كامران باقری لنكرانی " وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی نیز حجامت را یكی از روش‌های مفید درمان بیماری‌ها درپزشكی سنتی می‌داند و براین باور است كه با وجود روش‌های كم خطرتر و موثرتری مانند اهدای خون ، نیازی به حجامت بیماران نیست.
وی افزود: شخصی كه خون اهدا می‌كند ، هم از مزایای حجامت بهره مند می‌شود هم به سلامت و حیات انسان‌های دردمند دیگر كمك می‌كند.
لنكرانی با بیان اینكه وزارت بهداشت مروج حجامت نیست، تصریح كرد: اگر درحجامت اصول بهداشتی رعایت نشود، احتمال‌انتقال بیماری‌های ویروسی از جمله هپاتیت و ایدز از این راه بسیار جدی است به همین علت وزارت بهداشت روش حجامت را ترویج نمی‌كند.
وی تاكید كرد: آئین نامه حجامت در وزارت بهداشت تدوین شده است و فقط كسانی كه بر اساس این آئین نامه ازوزارت بهداشت مجوزبگیرند مجاز به حجامت هستند، اما چون این اقدام بالقوه خطرناك است،وزارت بهداشت از ایجاد مراكز حجامت در كشور حمایت نمی‌كند.
دكتر "سید شهاب‌الدین صدر" رییس سازمان نظام پزشكی كشور نیز با مقایسه اهدای خون و حجامت ، گفت : براساس دستورالعمل وزارت بهداشت برای حجامت، انجام این كار در شرایط استریل مشكلی ندارد.
صدر توصیه كرد: با توجه به ایمنی و مزیت‌های مكانیسم اهدای خون، مردم بهتر است این روش را به‌جای حجامت در درمان بیماری خود به كار گیرند.
"عوض حیدرپور" عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز دراین زمینه با اشاره به اثرات مثبت در انجام حجامت، گفت : انجام حجامت می‌تواند همراه با بروز عفونت باشد .
وی افزود : استنباط مردم از عمل حجامت این است كه انجام آن باعث رفع برخی مشكلات جسمی آنان می‌شود .
وی تاكید كرد : تعداد هموگلوبین و غلظت خون كسانی كه حجامت می‌كنند ، بالا است و این عمل می‌تواند به كاهش آن منجر شود.
حیدرپور تصریح كرد: اما بهتر است مردم به سمت اهدا خون بروند . البته گرایش مردم از حجامت و اهدای خون نیازمند بسترسازی فرهنگی و اطلاع رسانی است .
نظر شما