سلامت نیوز : برزیل بزرگ‌ترین صادر‌كننده گوشت به ایران است و ایران هم یكی از بزرگ‌ترین خریداران گوشت این كشور است اما گزارش ابتلا به یك مورد جنون گاوی در این كشور اخیرا نگرانی‌هایی در رابطه با ورود گوشت‌های آلوده در كشور ایجاد كرده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد ؛ در همین ارتباط با دكتر پیام محبی، نایب رییس جامعه دامپزشكان ایران گفت‌وگو كرده‌ایم. با توجه به اینكه پیش از این مواردی از ابتلا به بیماری آنفلوآنزای پرندگان یا بحث گوشت‌های آلوده در كشور مساله‌یی جنجال‌ساز شده بود، رجوع به جامعه دامپزشكان به عنوان ارگانی غیر دولتی كه نظرات و گفته‌هایش می‌تواند منعكس‌كننده نگاهی كارشناسانه و در عین حال بی‌طرفانه و فارغ از مسائل سیاسی و جناحی درباره این مساله باشد قابل توجه است.

گزارش شده كه در برزیل یك مورد ابتلا به جنون گاوی مشاهده شده است بر همین اساس عربستان، مصر، ژاپن و آفریقای جنوبی واردات گوشت از این كشور را ممنوع كرده‌اند. با توجه به اینكه ایران یكی از عمده‌ترین وارد‌كننده‌های گوشت از برزیل است اما ایران تنها واردات از یك استان برزیل را ممنوع اعلام كرده است به نظر شما این اقدام سازمان دامپزشكی تا چه اندازه درست است؟

اول اینكه گزارش دقیقی در دست نیست كه عربستان و مصر هنوز واردات از برزیل را ممنوع كرده‌اند یا خیر، درباره ژاپن اما قضیه متفاوت است چون كل وارداتش 1200 تن در سال بوده اما ایران سالانه بیش از 100 هزار تن گوشت از برزیل وارد می‌كند.

یعنی شما با این قضیه موافق هستید كه ایران نباید واردات گوشت از برزیل را حذف كند؟

موافقم ایران باید احتیاط و اصول مراقبتی را تشدید كند چون نحوه واردات ایران با بقیه كشورها فرق دارد.

چه فرقی؟

ایران ازمعدود كشورهایی است كه ناظر قبل كشتار هم دارد. اكثر كشورهای دیگر فقط هنگام واردات نظارت بعد از كشتار در گمرك دارند، ایران جزو معدود كشورهایی است كه ناظران بهداشتی سازمان در برزیل قبل از كشتار حضور دارند و علائم را چك می‌كنند. جنون گاوی جزو بیماری‌هایی است كه دوره نهفتگی بالایی دارد یعنی تا 4، 5 سال بیماری خودش را نشان نمی‌دهد برای همین در مقررات ایران هست كه گاو بالای 30 ماه را كشتار نمی‌كند بنابراین ریسك آلودگی پایین می‌آید.

یعنی به نظرشما همین كفایت می‌كند كه ایران صرفا واردات از یك استان را ممنوع كند اما از كل برزیل را نه؟

ایران یك كشتارگاه در این ایالت داشته كه ورود از آن ممنوع شده و حتی در استان مجاور آن هم با یك كشتارگاه قرار داد داشته كه واردات از آن را هم ممنوع كرده است

به نظرشما چرا ایران باید تن به چنین ریسكی بدهد در حالی كه كشورهای دیگر وارد‌كننده گوشت از برزیل در این مورد ریسك نكرده‌اند؟

چون فرق می‌كند كه سیاست تجاری كشورها با برزیل در چه سطحی باشد. یكی اینكه كیفیت گوشت برزیل خوب است و دوم اینكه توسط او‌آی‌ای یا سازمان بهداشت جهانی دام، این كشور جزو كشورهایی است كه بیماری جنون گاوی در آن قابل اغماض است. یعنی بین دسته‌بندی كه كشورها از این نظر شده‌اند یكی كشورهایی هستند كه این بیماری در آنها ناشناخته است و قابل تشخیص نیست و گروه دوم كشورهایی هستند كه مراقبت شده و بیماری را كنترل كرده‌اند و گروه سوم كه در آن اصلا بیماری وجود ندارد و قابل اغماض است كه از نظر این سازمان برزیل جزو گروه سوم است. نكته مهم‌تر اینكه گاوی كه این بیماری درباره‌اش گزارش شده 13 ساله بوده است و طبق استعلامی كه ایران از دبیركل او‌آی‌ای كرده است جواب داده شده كه اگر حیوان بالای 9 سال باشد ممكن است در اثر یك موتاسیون ژنتیكی در سكانس اسید‌های آمینه پریون دچار این بیماری شده باشد و تازه در فوریه 2013 قرار است یك كمیته از او‌آی‌ای این مساله را بررسی كند كه آیا تغییری در موقعیت برزیل از نظر آلودگی جنون گاوی رخ داده است یا نه.

می شود درباره علائم خود بیماری هم توضیحاتی بدهید؟

جنون گاوی یك بیماری است كه سیستم عصبی را درگیر می‌كند و به انسفالوپاتی اسفنجی گاو معروف است كه عامل آن یك پریون است كه در زبان عامیانه می‌توان به آن ذره عفونی گفت و باعث بروز علائم عصبی مثل تغییر رفتار و عدم تعادل در حیوان می‌شود كه علائم بیماری در انسان هم شبیه گاو است.

در واقع علائم شبیه هاری است، درست است؟

بله، حتی ابتدا تصور می‌شد گاوی كه در برزیل در سال 2010 به این بیماری مبتلا شده است هاری گرفته است اما در آزمایش رفرانس اخیر تایید شد كه جنون گاوی دارد.

یعنی زمان ابتلای این گاو به بیماری مربوط به دو سال قبل بوده نه الان؟

بله، بیماری در این گاو برزیلی درسال 2010 گزارش شده ولی اخیرا تایید شد و بعد از آن دیگر گزارشی از بیماری در منطقه داده نشده است. این بیماری مشابه اسكربی گوسفند یا انسفالوپاتی گربه‌سانان است. نخستین‌بار جنون گاوی در سال 1986 در انگلیس مشاهده و یك سال بعد تایید شد كه جنون گاوی است. عامل این بیماری به حرارت و انجماد مقاوم است البته ما در ایران تا به حال گزارشی از این بیماری نداشتیم. یكی از تئوری‌های ایجاد بیماری این است كه در دهه 80 برای كاهش مصرف سوخت درجه حرارت را در تولید پودر گوشت پایین آورده‌اند و بعد از آن احتمال می‌دهند به همین خاطر پودر گوشت خوراك گاو عامل این بیماری بوده است و احتمالا از بافت‌های مخاطره‌آمیز گوسفندان این انتقال صورت گرفته است.

یعنی قبل از سال 1986 موردی از این بیماری وجود نداشته یا مشاهده نشده بوده است؟

نه قبل از سال 1986 موردی از بیماری در گاو گزارش نشده بوده است كه البته این نمی‌تواند نشان دهد كه بیماری وجود نداشته است؛ شاید بوده اما مثلا با هاری اشتباه گرفته می‌شده. نكته‌یی كه اینجا باید اشاره كنم این است كه گوشت‌هایی كه ایران از برزیل می‌آورد حاصل پرورش گاوها در مراتع هستند و غذای دستی نمی‌خورند و برای همین عملا گوشت‌های برزیلی می‌توانند عاری از آلودگی باشند چون آلودگی به بیماری از راه خوراك و بافت‌های مخاطره‌آمیز دام آلوده در خوراك دام جدید ایجاد می‌شود.

بافت مخاطره‌آمیز یعنی چه؟

مغز و نخاع، چشم و تیموس و لوزه و قسمت‌هایی از روده و طحال را نظر انتقال جنون گاوی بافت‌های مخاطره‌آمیز هستند اما چون ایران گوشت پاك شده و خالص از برزیل می‌آورد احتمال آلودگی در گوشت خالص خیلی كم است مگر اینكه گوشت در كشتارگاه با بافت مخاطره‌آمیز مخلوط شده باشد كه این رخداد نادر است. البته طبق آمارهایی كه هست واردات گوشت از برزیل امسال به خاطر مسائل ارزی كاهش چشمگیری داشته و از بیش از 100 هزار تن به نصف كاهش یافته است. از سال 1986، 200 هزار راس دام به علت ابتلا به جنون گاوی در جهان تلف شده‌اند و اكثرا مبتلایان بین 4 تا 6ساله بوده‌اند. جوان‌ترین گاو 20 ماهه و پیرترین‌شان 19 ساله بوده است. در بیماری‌ها شكل انتقال افقی دام به دام وجود ندارد؛ انتقال مادر به فرزند نادر است و انتقال جنینی و انتقال آلودگی وجود ندارد.

نحوه انتقال بیماری به انسان چگونه است؟

این بیماری جزو بیماری‌های مشترك انسان و دام حساب می‌شود اما از راه مصرف گوشت تقریبا منتقل نمی‌شود. برای همین یكی از دلایلی كه نباید خیلی نگران باشیم این است كه از راه مصرف گوشت انتقال بیماری نادر است مگر بافت عصبی داخل همراه گوشت باشد كه آن هم برای اینكه ما گوشت پاك شده وارد می‌كنیم خیلی نادر است. من همین جا به گزارشی كه اخیرا خبرگزاری رویترز از این قضیه ارائه كرده است اشاره می‌كنم كه آنجا به عنوان یك تجارت كثیف از این اتفاق نام برده شده كه جای بحث دارد. در این گزارش آمده است كه با این وضع كه فقط یك گاو 13 ساله در یك استان این بیماری را گرفته اصلا ممكن است دست‌هایی در كار باشد كه كشورهای رقیب برای تخریب برزیل در جهان چنین كاری كرده باشند. تجارت گوشت در جهان مهم است و یكی از دلایل رشد این كشور در سال‌های اخیر به واسطه همین صنعت بوده است.

پس به اعتقاد شما اینكه ایران صرفا واردات از یك ایالت كه بیماری در آن گزارش شده است را ممنوع كرده است برای ایمنی و سلامت گوشت كفایت می‌كند در حالی كه خیلی‌ها سازمان دامپزشكی را به همین علت به سهل‌انگاری در تامین امنیت غذایی متهم می‌كنند؟

به نظر من در ایران در زمان‌هایی دست‌هایی در كار است كه مسائل اجتماعی را به سیاسی بدل كنند و همان‌طوركه مثلا رویترز اشاره كرده شاید در ایران هم چنین مسائلی در جریان باشد. بهترین راه این است كه در آرامش با تامل و تعقل راجع به این مساله فكر كرد و تصمیم گرفت. به هر حال برزیل كشوری است كه 90 درصد گوشت وارداتی ایران را تامین می‌كند. نمی‌شود به این راحتی واردات گوشت از برزیل را حذف كرد و تصمیم عجولانه گرفتن تنها ضررش به جامعه می‌رسد. شاید طبق اخبار منتشر شده برخی بدشان نیاید سازمان دامپزشكی را تحت فشار قرار دهند. در حالی كه طبق خبرهایی كه دارم سازمان دامپزشكی ایران از برزیل، چین، ژاپن، آفریقای جنوبی و سازمان او‌آی‌ای استعلام كرده است و او‌آی‌ای جواب داده كه برزیل جزو كشورهای قابل اغماض از نظر این بیماری است.

سازمان در مرحله بعدی واردات از آن ایالت و ایالت مجاوراش را ممنوع و نظارت قبل از كشتار را تشدید كرده است. من می‌خواهم همین جا روی یك مساله تاكید كنم و آن نقش دامپزشكی است كه روز به روز پررنگ‌تر شود و من به عنوان نایب‌رییس جامعه دامپزشكان ایران درخواستم این است كه دولت و مجلس و حتی قوه قضاییه بیشتر متوجه این مساله باشند. در واقع طرح این مسائل مثل بیماری جنون گاوی، تب برفكی، آنفلوآنزای خوكی یا پرندگان می‌تواند باعث شود كه در جامعه نقش دامپزشكی و سازمان دامپزشكی بیشتر دیده شود و شاید حتی سیستم دولتی باید بودجه بیشتری در اختیار سازمان دامپزشكی قرار دهد چون همان‌طور كه می‌بینید واقعا یك ذره اهمال یا كوتاهی در تامین امنیت سلامت غذایی انسان ممكن است فجایع جبران‌ناپذیری داشته باشد.