سلامت نیوز: پرورش اندام، بدنسازی و ساخت عضله با مصرف داروهای مکمل و انرژی زا و ادعاهایی مانند آن باعث شده است بسیاری از جوانان به باشگاه های بدنسازی مراجعه و تلاش کنند که به تناسب اندام برسند. نکته این جاست که متاسفانه بسیاری از آن ها به دام تبلیغات دروغین انواع مکمل ها و پروتئین های تجویز شده در برخی از این باشگاه ها می افتند و تشویق می شوند این ترکیبات را به صورت تلفیقی یا به تنهایی مصرف کنند. از آن جا که نظارت کافی بر فعالیت این باشگاه ها وجود ندارد، تنها راه حفاظت از جوانان علاقه مند به این رشته ها، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی است. متاسفانه توزیع و تجویز این مکمل ها و مواد پروتئینی در برخی از باشگاه های بانوان نیز مشاهده می شود؛ موادی که در قالب مکمل غذایی به جای تاثیر مفید سلامت فرد را تهدید می کند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان، در دوران باستان در میان ملل مختلف ورزشکاران از معجون ها و مواد تقویتی گیاهی متنوعی استفاده می کردند تا قدرت و نیروی خود را افزایش دهند. از جمله این مواد می توان به گوشت قرمز، آب انگور و عصاره های گیاهی اشاره کرد. به گزارش مهر، در سال ۱۹۱۰ «یوگن ساندو» اولین بدنساز دنیای مدرن از مواد غذایی خاصی استفاده کرد تا رشد عضلات بدنش افزایش یابد.مهم ترین ماده غذایی پیشنهادی وی عصاره گوشت گاو بود. اما پس ازرقابتی شدن این رشته در دهه ۵۰، «ایروین پی» کار تجارت پودرهای پروتئینی را که در تهیه آن از تخم مرغ استفاده شده بود، برای ورزشکاران و بدنسازان آغاز کرد. کمک به حفظ بافت های عضلانی، موثر در ساخت گلیکوژن و پروتئین در بدن، افزایش دهنده سطح انرژی و قدرت بدنی، توانایی برای تحمل تمرین های سنگین، موثر در بازیابی انرژی از دست رفته، بالابردن سطح سوخت و ساز بدن، تامین کننده آمینواسیدهای ضروری از جمله تبلیغات متنوعی است که در بروشورهای این گروه از محصولات غذایی درج شده است.نکته این جاست که با معرفی محصولات مفید در پرورش اندام، فرصتی برای ورود انواع محصولات تقلبی و بی کیفیت فراهم می شود که سود سرشاری نصیب تولیدکنندگان این محصولات می کند. در این میان مواد غذایی پروتئین دار که به نیروزایی معروف است، طرفدار بیشتری دارد. این مواد که ورزشکاران به طور معمول در میان وعده از آن استفاده می کنند، به سرعت جذب و به موادی تبدیل می شود که بسیاری از ورزشکاران، آن را به عنوان راه میانبری برای تناسب اندام سریع تر و راحت تر می شناسند. مصرف کنندگان این مواد غذایی به دلیل نتیجه گیری زودهنگام زودتر به وزن طبیعی می رسند و راضی تر هستند.

حضور نداشتن متخصص در باشگاه ها

اما مهم ترین نکته ای که باید آن را مدنظر قرار داد لزوم تجویز این مواد توسط پزشک متخصص است. به عبارت دیگر این مکمل ها به علت عوارض جانبی فراوانی که دارد، باید حتماً توسط متخصص تغذیه تجویز شود.در واقع مراجعه کنندگان به این باشگاه ها با اطلاعات اندک درباره این مکمل ها و بنا به توصیه افرادی که در باشگاه حضور دارند، اقدام به مصرف مکمل ها و مواد نیروزا می کنند که این امر صدمات جبران ناپذیری به سلامت آن ها وارد می کند.

دکتر علی مظاهرنژاد عضو هیئت موسس انجمن علمی پزشکی ورزشی ایران با بیان این مطلب به خراسان می گوید: هدف اصلی از تجویز این مکمل ها افزایش کارایی ورزشکار است. این مکمل ها به ۲دسته بزرگ تقسیم می شود. بعضی از مکمل ها اثربخشی ثابت شده دارد و بی ضرر بودن آن برای ورزشکاران تایید شده است. دسته ای از مکمل ها ضرری برای ورزشکار ندارد اما اثربخشی تایید شده ای ندارد و دسته ای از آن ها نه اثربخشی دارد و نه بدون عوارض است و مصرف آن ها به سلامت مصرف کننده آسیب می رساند. در باشگاه های بدنسازی کشور ما در اکثر موارد داروهایی که مصرف می شود، اثربخشی دارد اما ضرر بسیار زیادی دارد و حتی در برخی موارد باعث مرگ ورزشکار می شود.به عبارتی مصرف این مواد باعث می شود ورزشکار عضلات قوی پیدا کند و از نظر ظاهری از خود رضایت بسیار زیادی داشته باشد اما دچار عوارض بسیار شدید آن از ریزش مو گرفته تا ناباروری و حتی سرطان می شود. متاسفانه در بسیاری از موارد در افرادی که از این داروها استفاده کرده اند، این عوارض دیده شده است و حتی بسیاری از مربیان و کادر باشگاه جوانان را به مصرف این مواد نیروزا توصیه می کنند.

دکتر مظاهرنژاد با اشاره به این که برخی مصرف کنندگان این مواد با جوش های شدید پوستی به ما مراجعه می کنند، تصریح می کند: بیشتر این جوانان پس از آگاهی از عوارض این مکمل ها می پرسند چرا این دارو توسط مربی به آن ها پیشنهاد شده است. در واقع ریشه تجویز این داروهای تقلبی در بیشتر موارد ناآگاهی و بی اطلاعی جوان و صدالبته مربیان باشگاه است که این امر سلامت مصرف کنندگان را تهدید می کند.

البته باید دانست مکمل های پروتئین از جمله موادی است که اثربخشی آن چندان مورد تایید نیست اما ضرر چندانی ندارد مگر در موارد خاص. گاهی ورزشکار به مصرف پروتئین بیشتر نیاز دارد که می تواند آن را از طریق رژیم غذایی اش تامین کند و لزومی ندارد حتماً از مکمل پروتئین استفاده کند.

اصرار و پافشاری بر مصرف قطعی مکمل های پروتئین برای رسیدن به وزن ایده آل یکی از اقدامات اشتباهی است که در بیشتر باشگاه های ورزشی و بدن سازی صورت می گیرد و بسیاری از مربیان به اشتباه اصرار می کنند که فرد حتماً باید مکمل مصرف کند تا به وزن ایده آل برسد. در صورتی که چنین نیست و بسیاری از ورزشکاران با رژیم غذایی مناسب قادرند به شرایط ایده آل برسند.

نظارت بر باشگاه ها

برای جلوگیری از قاچاق این محصولات و مصرف آن در باشگاه های ورزشی، گشت هایی انجام می شود تا باشگاه ها هیچ مکمل ورزشی را در باشگاه ها عرضه نکنند. به نوشته سینانیوز دکتر یلدا کاظمی مدیر کل نظارت بر ارزیابی مکمل سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت با بیان این مطلب می گوید: نظارت بر عهده سازمان تربیت بدنی و گشت های مشترک ستاد مبارزه با قاچاق کالاست تا باشگاه ها از هر گونه فرآورده غیر مجاز پاک شوند.اطمینان از سلامت مکمل ها با توجه به نیازی که در ورزش های حرفه ای وجود دارد، حائز اهمیت بسیاری است و دقت و حساسیت بسیاری برای آن اعمال می شود تا هیچ گونه مواد غیرمجازی نداشته باشد.

مکمل، دارو

بهتر است تفاوت مکمل با دارو را متذکر شویم.

داروها اول به تایید سازمان نظارت بر دارو در کشور می رسد، سپس وارد بازار می شود اما مکمل ها اول وارد بازار می شود و پس از مشاهده عوارض از بازار جمع آوری می شود.

دکترهومن انگورانی، متخصص پزشکی - ورزشی و عضو هیئت علمی دانشگاه پزشکی تهران با بیان این مطلب، به خراسان تاکید می کند: درست به همین دلیل است که تاکید می کنیم هیچ مکمل جدیدی را نباید خودسرانه مصرف کرد زیرا عوارض آن هنوز آشکار نشده است. تبلیغات فراوان درباره یک مکمل به این معنا نیست که بی ضرر و بی خطر است و حتی ممکن است آلوده هم باشد.نکته این جاست که در بیشتر موارد ترکیباتی که تحت عنوان مکمل به ورزشکاران پیشنهاد می شود، داروهای غیرمجازی است که گاه جزو داروهای دوپینگ است و ممکن است به سلامت آن ها صدمه بزند. از جمله این داروها که مصرف آن بسیار شایع است، هورمون های حجم دهنده عضلات، مشتقات تستسترون، هورمون رشد و ترکیباتی است که در آن ها داروهای مخدر وجود دارد و همگی آن جزو داروهای غیرمجاز است و عوارض خطرناکی برای مصرف کننده دارد. اما مکمل های ویتامین، کراتین، ترکیبات پروتئین و اسیدآمینه ها که با نام ها و مارک های مختلف وارد بازار شده، مجاز است اما باز هم مصرف خودسرانه آن به هیچ عنوان توصیه نمی شود.