سلامت نیوز: اگر ناگهان دچار كمردردی شدید كه درد آن به ناحیه انتهایی كمر و پشت ران و ساق‌تان انتشار پیدا می‌كند به احتمال زیاد دچار بیماری‌ای به نام سیاتیك شده‌اید. به بیان دیگر ضایعات عصب سیاتیك در اثر آسیب به عصبی به وجود می‌آید كه از مهره‌های كمر خارج می‌شود و عضلات و اعصاب نگهدارنده ستون فقرات و بخصوص ناحیه كمر را تحت كنترل دارد.

گرفتگی دیسك كمر معمولا بعد از فعالیت‌ها و حركت‌های ناگهانی مانند بلند‌كردن یا هل‌دادن جسم سنگین یا خم شدن و چرخیدن ناگهانی به وجود می‌آید.

براساس آمار به طور متوسط از هر 50 نفر یك نفر در طول عمرش دچار گرفتگی دیسك می‌شود كه در بیشتر موارد طی سه تا چهار روز و در 10 تا 25 درصد موارد علائم آن تا بیش از شش ماه ادامه می‌یابد.

دكتر بهروز توانا، متخصص طب فیزیكی می‌گوید: دیسك كمر بیماری نگران‌كننده‌ای نیست، چراكه نه‌تنها با استراحت، گرم‌كردن عضو و استفاده از داروهای ضدالتهاب طی سه تا چهار روز بهبود پیدا می‌كند، بلكه می‌توان از بروز آن با تقویت عضلات شكم و كمر، بلند‌نكردن اجسام سنگین، توجه به فرم صحیح نشستن و خودداری از نشستن طولانی جلوگیری كرد.

متخصصان طب فیزیكی معتقدند كه درصد بسیار زیادی از ضایعات دیسك كمر مربوط به عناصر نگهدارنده ستون فقرات (عضلات و اعصاب منشعب شده از ستون فقرات) و نه دیسك بین‌مهره‌ای است. به بیان دیگر به دنبال وارد شدن فشار بیش از حد به ستون مهره‌ها به ریشه‌های عصبی كه در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره است، فشار زیادی وارد می‌شود. همچنین تماس مواد شیمیایی تشكیل دهنده قسمت ژلاتینی دیسك با ریشه‌های عصبی موجب تحریك و التهاب آنها می‌شود و این فشار و التهاب عصب موجب بروز علائم سیاتیك می‌شود.

درد سیاتیك در ناحیه كمر و پاها

به گفته دكتر توانا سیاتیك به درد قسمت‌ تحتانی كمر با انتشار به ران و قسمت پایینی پا اطلاق می‌‌شود كه این درد بیشتر با كرختی یا ضعف پاها همراه است.

این متخصص طب فیزیكی اضافه می‌كند: درد سیاتیك باعث محدودیت حركت بیمار می‌شود و با تغییر وضع از خوابیده به ایستاده درد ناشی از آن تشدید می‌شودوالبته تشخیص قطعی آن و این‌كه مربوط به عنصر نگهدارنده یا دیسك بین مهره‌ای است با متخصص و انجام آزمایشات تشخیصی است. درد سیاتیك ممكن است ناگهانی ایجاد شده و از چند روز تا چند هفته ادامه پیدا كند،اما در بیشتر موارد طی چند روز بهبود می‌یابد.

از فشارهای ناگهانی تا شرایط نامناسب بدن

اصلی‌ترین عامل به وجود آورنده دیسك به دنبال ساییدگی یا آسیب استخوان‌‌های مهره‌ای یعنی وارد آمدن فشار ناگهانی به كمر یا حركت ناگهانی كمر است. این موضوع می‌‌تواند سبب تنگی نخاع (تنگی كانال نخاعی) شده كه ممكن است اعصابی را كه در كانال نخاعی است تحت فشار قرار دهد.

دكتر توانا ضمن اشاره به این‌كه مشكلات عروقی به دنبال ناهنجاری‌‌های عروق خونی در داخل و اطراف كانال نخاعی و در برخی موارد معدود، وجود تومور در داخل كانال نخاعی، سبب فشار به طناب نخاعی و اعصابی می‌شود، می‌افزاید: قرار گرفتن بدن در موقعیت‌های بد یعنی نشستن غلط و نیز نشستن‌های طولانی می‌تواند از مهم‌ترین دلایل بروز دیسك باشد. افرادی كه اضافه وزن دارند نیز به دلیل آن‌كه عضلات ناحیه شكم و كمرشان دچار شلی است و از استحكام خوبی برخوردار نیست در معرض دیسك كمر قرار دارند.

نكته بسیار مهمی كه متخصصان طب فیزیكی در ارتباط با عوامل موثر بر ایجاد دیسك بر آن تاكید دارند این است كه استرس و تنش‌های عصبی به خودی خود نمی‌تواند عامل ایجاد دیسك باشد، اما می‌تواند باعث تشدید آن شود. سایر دلایل مثل عفونت و التهاب هم می‌‌تواند بافت‌‌های عصبی را تحت تاثیر قرار دهد.

از تشخیص تا درمان، راه درازی نیست

به گفته متخصصان طب فیزیكی اگر دردهای ناگهانی در ناحیه كمر پس از چند روز با بهره‌گیری از راهكارهای ساده چون استراحت، گرم‌كردن عضو و استفاده از داروهای ضدالتهابی از بین نرفت، مراجعه به پزشك متخصص ضروری است.

گرچه در بیشتر موارد دیسك كمر بسرعت و بدون نیاز به اقدامات درمانی خاص بهبود می‌یابد، اما اولین قدم برای تشخیص دردهای مداوم و حاد ناحیه كمر، گرفتن شرح حال كامل بیمار به همراه معاینه جسمی برای تعیین موقعیت و منشأ اعصاب ملتهب شده است.

البته عكسبرداری با اشعه ایكس نیز بندرت لازم است، چرا كه عكسبرداری نمی‌‌تواند دیسك را در بسیاری موارد، مشخص كند، اما تصویربرداری به روش ام‌آرآی و سی‌تی‌اسكن برای تشخیص مفید خواهد بود.

دكتر توانا با تاكید بر موثر بودن درمان‌های ساده برای دردهای ناشی از گرفتگی دیسك كمر می‌گوید: تسكین درد دیسك معمولا با استراحت و استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (بروفن) ممكن است. البته در برخی موارد فیزیوتراپی نیز برای تسكین درد و اصلاح مشكلات شرایطی كه سبب تشدید درد می‌‌شود نیز موثر است، اما جراحی زمانی انجام می‌‌شود كه درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی سبب بهبود یا تسكین علائم نشود كه بندرت اتفاق می‌افتد.

پیشگیری از درد سیاتیك

افزایش سن مهم‌ترین عامل بروز دیسك كمر است. یعنی تغییرات وابسته به سن در ستون مهره‌ها شایع‌ترین علت بیماری سیاتیك است البته تحلیل رفتن دیسك‌‌های‌ بین‌مهره‌ای كمر از ۳۰ سالگی شروع می‌شود، ولی تنگی‌های ستون مهره‌ای كه علت دیگر بیماری سیاتیك است بیشتر افراد را در سنین بالاتر از ۵۰ سال درگیر می‌كند البته دانشمندان دریافته‌اند ژنتیك باعث به بروز بیماری سیاتیك در برخی افراد می‌شود.

همچنین افراد مبتلا به بیماری دیابت نیز به‌دلیل آسیب و تخریب عصبی كه در اثر دیابت در آنها ایجاد می‌شود، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیك هستند اما دكتر توانا به نوع شغل به عنوان عامل تاثیر‌گذار در بروز دیسك كمر اشاره كرده و می‌افزاید: افرادی كه شغلشان نیاز به چرخش مكرر كمر دارد، آنهایی كه بارهای سنگین حمل می‌كنند و كسانی كه به‌مدت طولانی رانندگی می‌كنند، بیش از سایر افراد دچار بیماری سیاتیك می‌شوند.‌ افرادی هم كه برای مد‌ت‌های طولانی می‌نشینند یا یك زندگی راكد و كم‌فعالیت را دنبال می‌كنند نسبت به افراد فعال‌تر، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیك هستند.

پس می‌توان نتیجه گرفت كه مهم‌ترین عامل برای پیشگیری از این بیماری تقویت عضلات شكم و كمر از طریق ورزش، اصلاح الگوی نشستن و قرار گرفتن بدن در موقعیت‌های مختلف و خودداری از بلند‌كردن اجسام سنگین و واردآوردن فشار زیاد به كمر است.
منبع: جام جم آنلاین