دکتر واعظ مهدوی با بیان اینکه:« در برنامه پنجم توسعه از آن تاکیدی که در برنامه چهارم بر روی بحث عدالت اجتماعی و فقرزدایی و توانمندسازی فقرا بود خبری نیست.» تاکید کرد:« سهم غذا از سبد هزینه خانوار چه در روستاها و چه در شهرها رو به کاهش است.»وی همچنین با اشاره به نابرابری بین دهک های جامعه تصریح کرد :«مصرف گوشت قرمز در خانوارهای شهری و روستایی کاهش پیدا کرده است»

غفلت از فقرزدایی در برنامه پنجم توسعه/ کاهش سهم غذا از سبد هزینه خانوارها/هدفمندی یارانه ها تشکیل زندگی را سخت کرده است
سلامت نیوز: رئیس انجمن علمی اقتصاد بهداشت ایران با بیان اینکه:« در برنامه پنجم توسعه از آن تاکیدی که در برنامه چهارم بر روی بحث عدالت اجتماعی و فقرزدایی و توانمندسازی فقرا بود نیست.» تاکید کرد:« سهم غذا از سبد هزینه خانوار چه در روستاها و چه در شهرها رو به کاهش است.»

 13 درصد مردم جهان گرسنه اند

به گزارش سلامت نیوز دکتر محمدرضا واعظ مهدوی در سخنرانی ماهیانه خود در موسسه رحمان پیرامون "تحلیل غذایی مردم ایران طی دهه گذشته" گفت:«  حدود 13درصد از مردم جهان گرسنه هستند، یعنی از هر 7 نفر 1 نفر با محدودیت غذایی مواجه هستند. تنها 19میلیون نفر از گرسنگان جهان در کشورهای پیشرفته قرار دارند. در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا 37 میلیون نفر، در امریکای لاتین 53 میلیون نفر، در جنوب افریقا 239 میلیون نفر و حدود 578 میلیون نفر از گرسنگان جهان در کشورهای آسیایی و شرق آسیا قرار دارند که این توزیع بسیار نامتقارن است.»
وی ادامه داد:« البته گزارش های جهانی کاهش تعداد گرسنگان را نشان می دهد اما بسیاری از این گزارشات تصریح می کنند که اگر برنامه های فقرزدایی چین را که حدود 100میلیون نفر از گرسنگان جهان را پوشش دهد را از آن استثنا کنیم در بقیه کشورها پیشرفتی حاصل نشده بلکه اوضاع بدتر شده است.»



سه چهارم مردم فقیر، روستایی اند

دکتر واعظ مهدوی افزود:« به طور کلی یک چهارم جهان از فقر شدید رنج می برند كه حدود سه چهارم آنها در مناطق روستایی زندگی می كنند. تعداد گرسنگان جهان تحولاتی را در طول دهه های اخیر داشته است و در واقع طی سال های 1969 تا سال 1971 تعداد گرسنگان جهان مقداری کاهش پیدا کرده است و طی سال های 1979 تا 1981 تقریبا حالت ثابتی پیدا می کند و از 1980 تا 1990 تفاوت محسوسی نکرده است و از 1990 تا 1995 کاهشی داریم و از سال 1995 تا 2009 و 2010 مجددا افزایش تعداد گرسنگان را داریم.»

افزایش واگرایی در کشورهای در حال توسعه

رئیس انجمن علمی اقتصاد بهداشت ایران خاطرنشان کرد:« به طور کلی برحسب گزارش های HDR از سال 1970 تا 2010  درآمد سرانه در کشورهای توسعه یافته 2.3 برابر زیادتر شده است. درحالی که در کشورهای درحال توسعه 1.5 برابر شده است!
درسال1970 درآمد متوسط  یک کشور در یک چهارم بالاترین درآمد های جهان 23 برابر یک کشور در پایین ترین چارک درآمدی بوده است. در سال 2010 این تفاوت به 29 برابر رسیده است. واگرایی در بین کشورهای درحال توسعه بیش از گذشته شده است و طبق گزارش های بین المللی این اختلاف افزایش چشمگیری یافته است.»



توجه به بازتوزیع سیستم مالیاتی در برنامه چهارم

وی با اشاره به بند ب ماده 95 قانون برنامه چهارم که "اعمال سیاست های مالیاتی، با هدف بازتوزیع عادلانه درآمدها است" گفت: « یکی از ابزارهای مهمی که در جهان برای کاهش فاصله طبقاتی و بازتوزیع عادلانه درآمدی به کار گرفته می شود ابزار مالیات است. در ایران برحسب تجربه تاریخی، مالیات ها عمدتا توسط سیستم مالیه برای تامین منابع مالی در اختیار دولت طراحی شده است و اهداف بازتوزیع در سیستم مالیاتی دیده نشده است که در برنامه چهارم برای اولین بار این موضوع پررنگ شد.»
دکتر واعظ مهدوی در توضیح بند ج ماده 95 قانون برنامه چهارم توسعه گفت:« در واقع سه گروه سیاست هایی که برای افرادی که زیرخط فقر مطلق هستند، برای افرادی که بین خط فقر مطلق و خط فقر نسبی قرار دارند و همچنین سیاست هایی اشخاصی که بالای خط فقر نسبی قرار دارند ولی تحت تاثیر متغیرها و تحولات اقتصادی کیفیت زندگی آنها دستخوش تغییر می شود گروه دیگری از سیاست ها پیش بینی شد که باید به موقع اجرا شود.»

دولت برای اشتغال زایی به تکلیف خود عمل نکرد

وی با اشاره به بند د ماده 95 قانون برنامه چهارم توسعه که "طراحی برنامه‌های ویژه اشتغال، توانمندسازی، جلب مشاركتهای اجتماعی، آموزش مهارتهای شغلی و مهارتهای زندگی، به ویژه برای جمعیت های سه دهك پایین درآمدی در كشور" است گفت:« دولت مکلف بود ظرف شش ماه لوایح و قوانین و دستورالعمل ها و برنامه های لازم برای عملیاتی شدن این موارد را تهیه کند اما این کار هیچ گاه عملی نشد.»
رئیس انجمن علمی اقتصاد بهداشت ایران ادامه داد:« در برنامه پنجم توسعه نیز سیاست های کلی طبق قانون اساسی توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تنظیم و برای ابلاغ خدمت مقام معظم رهبری ارسال شد و این موارد ابلاغ شد: تقویت نهاد خانواده، تقویت هویت ملى جوانان، اصلاح نظام ادارى و قضایى، پیشگیری از فساد اداری، هویت بخشى به سیماى شهر و روستا، تقویت و کارآمد کردن نظام بازرسى و نظارت، اولویت دادن به ایثارگران انقلاب اسلامى، اهتمام به توسعه ورزش که تقریبا حوزه اجتماعی را در این سیاست ها قرار است پوشش دهد. تاکید بر رویکرد انسان سالم و سلامت همه جانبه و یکپارچگی در سیاست ها و اصلاح الگوی تغذیه جامعه با بهبود سلامت مواد غذایی است که تقریبا این یک محوری بود که در برنامه چهارم هم به آن توجه شده بود و آن این بود که سبد غذایی عملکردی مردم ایران با سبد مطلوب غذایی متفاوت باشد و قرار است طبق این ابلاغیه این سبد عملکردی ترکیب بهتری پیدا کند.»



غفلت از فقرزدایی در برنامه پنجم توسعه
وی با اشاره به ماده 39 برنامه پنجم توسعه تاکید کرد:« متاسفانه مواد برنامه پنجم متناسب با سیاست های کلی نیست و کلا آن تاکیدی که در برنامه چهارم و سایر اسناد ملی بر روی بحث عدالت اجتماعی و فقرزدایی و توانمندسازی فقرا بود می بینیم در این برنامه اثری از آن نیست و عمدتا یکسری احکام بودجه ای و اعتباری در آن قید شده است.»

عوامل ساختاری استمرار فقر و محرومیت غذایی

دکتر واعظ مهدوی با بیان اینکه در ارزیابی نظام سیاستگذاری برای بهبود وضعیت غذایی اقدامات کارآمدی سازمان پیدا نکرده است در توضیح دلایل گفت:« مهمترین عامل، تورم و افزایش سطح عمومی قیمت ها است که به شدت گروه های فقیر و کم درآمد را تحت فشار قرار داده و شرایط زندگی آنها را مختل کرده است. بسیاری از اقتصاد دانان نیز بیان می کنند تورم مالیات اجباری ثروتمندان بر فقرا است و تغییر سطح زندگی فقرا و اقشار حقوق بگیر، بازنشستگان و کارگران و معلمان و دستمزدبگیران را به دنبال خود می آورد.»

هدفمندی یارانه ها تشکیل زندگی را سخت کرده است

وی ادامه داد:« هم اکنون نیز علیرغم اینکه برخی مسئولین می گویند هدفمندسازی یارانه ها هیچ تاثیری نداشته است اما می بینیم که 40 هزارتومان به افراد پرداخت می شود اما هزینه تشکیل یک خانواده در حال حاضر با 50 میلیون تومان نیز امکانپذیر نیست. چطور می گویند که سطح فاصله طبقاتی کاهش پیدا کرده است باید آنهایی که ادعا می کنند جواب دهند.»

فاصله طبقاتی با تورم شدید افزایش یافته است

دکتر واعظ مهدوی افزود:« اقتصاددانان و متخصصین اجتماعی براین اتفاق نظر دارند که تورم عامل افزایش فقر و محرومیت و تعمیق فاصله طبقاتی است و حال چطور است که ما با یک تورم شدید فاصله طبقاتی امان کم شده است؟»
رئیس انجمن علمی اقتصاد بهداشت ایران گفت: «عوامل سیاست گذاری خارجی نیز در این قضیه دخیل بوده است ما در حدود 20 سال اخیر شاهد حاکمیت تفکری هستیم که از آن به داروینیسم اجتماعی تعبیر می شود. انتخاب اصلح و تنازع بقا پایه های تفکر داروین بوده است بر این اساس، تورم نیز در جامعه رخ می دهد و متفکرینی که پایه گذار این تفکر بوده اند گاهی به شکل حاد برتری نژادی ظهور می کنند و گاهی به این شکل که فقر مشکل خود افراد است و آن کسی که درآمد دارد باید زندگی خود را داشته باشد، چه دلیلی دارد کسی که کار می کند مالیات بدهد که از محل آن کسانی که فقیرند و بتوانند زندگی کنند.در واقع این تفکر مشروعیت توزیع عادلانه امکانات زندگی را زیرسوال می برد.»

آثار سوء تفکر نئولیبرال بر کشورها

دکتر واعظ ادامه داد:« سند سیاست های نئولیبرال اقتصادی و راهبردهای نئوکلاسیک که تحت عنوان اجماع واشنگتن در سال 1993 تنظیم شد و مبنای راهبردهای صندوق بین المللی پول قرار گرفت در واقع پایه های همین تفکر را ایجاد می کند. کسانی که این تفکر را طراحی کردند بعدها در سال 1998 در اجماعی در هلسینکی که به پست واشنگتن کانسنسوس موسوم بود اشتباه بودن تفکرات خود و آثار سوء این تفکرات را بر کیفیت زندگی مردم کشورهای جهان اعتراف کردند.»
دکتر مهدوی در ادامه گفت:« به دلیل اینکه ما در همه چیز تفکرمان از دنیا حدود 50 سال عقب است آن تفکر واشنگتن کانسنسوس به روشنفکران رسید اما پست واشنگتن کانسنسوس به آنها هنوز نرسیده است و در صحبت هایی که اخیرا از مسئولین شنیدیم رگه های واشنگتن کانسنسوس دیده می شود حتی در غالب افرادی که چهره هایشان با ظاهرشان متفاوت است رگه های تفکر نئولیبرال دیده می شود.»

دولت بلندگوی متفکرین واشنگتن کانسنسوس شده است

وی افزود:«جالب اینجاست متفکرینی که در حال حاضر در کشورمان داریم و لابی این تفکر را تشکیل می دهند الان تایید کننده سیاست های موجود دولت هستند یعنی دولتی که در ابتدا پرچمدار تفکر ملی وعدالت محور بود الان بلندگوی همین متفکرین شده است و اگر روسای کمیته های مختلف را ببینید کاملا این جریان را نشان می دهد.»
دکتر واعظ مهدوی تاکید کرد:« این تفکر ویروسی است و در مقاله ای مایکل مارموت در مجله لانست چاپ کرد صراحتا گفت ویروس تفکرات نئولیبرال چنان قوی است که برای اینکه ویروس را از ذهن روشنفکران پاک کنیم نیاز به داکیومنت هایی داریم. این ویروس در ایران شدیدتر سیاست ها را تحت تاثیر قرار می دهد و مهمترین عاملی است که باعث بقای فقر و نابرابری در جامعه ما و نوسان سیاست ها شده است و به نوعی در حقیقت همان بحث واردات و تضاد واردکنندگان را با تولیدکنندگان دامن زده است.»

برنامه پنجم فاقد شاخص ارزیابی اجتماعی است

رئیس انجمن علمی اقتصاد بهداشت ایران ادامه خاطرنشان کرد:« فقدان ارتباط ساختاری بین سیاست های اقتصادی و اجتماعی که ما نوعا می گوییم در ادبیات برنامه توسعه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی اما در برنامه پنجم توسعه تنها چند شاخص اقتصادی بیان می شود و اهداف کمی برای بهبود شرایط اجتماعی بیان نمی شود و برنامه چهارم از این جهت تنها برنامه ای بود که بخشی را به عنوان شاخص های اجتماعی داشت که عدالت و کاهش نابرابری ها را هدف گذاشته بود ولی برنامه پنجم فاقد هرنوع شاخص ارزیابی اجتماعی است و ناگزیر سیستم متغیرهای قابل ارزیابی با سیستم ادبیات مغایر است و خود به خود متغیرها تعیین کننده رفتار می شوند.»

فقدان برنامه فقرزدایی در کشور

دکتر واعظ ادامه داد:« وجود نابرابری در توزیع درآمدها، توزیع نابرابر منابع کشور و به تبع آن نابرابری شاخص های اجتماعی در مناطق مختلف کشور، فقدان یک برنامه اختصاصی ویژه فقرزدایی، نقص سیستم آماری موجود و فقدان زیر ساخت های اطلاعاتی و آماری برای سنجش کارایی و اثر بخش در کشور( که بخشنامه هایی موجود است که آمار طلاق و ازدواج را غیرقابل انتشار اعلام می کند که امکان ارزیابی برنامه ها را تحلیل را از سیستم اخذ می کند.)فقدان نظام جامع مدون سازی و ارزشیابی اقدامات و برنامه های فقرزدایی، عدم گسترش قابل قبول رویکردهای اجتماع محورCBI و فقدان کادر مجرب تسهیل گر اجتماعی به عنوان عواملی که منجر به باقی ماندن فقر و محرومیت در جامعه شده است.»

29 برابر شدن شاخص کل قیمت ها طی یک دهه

وی افزود:« در طول سال های مختلف شاهدیم که تحولاتی در وضعیت اقتصادی و وضعیت قیمت ها و مواد غذایی در کشورمان رخ داده است و در واقع در سال 69 شاخص کل قیمت ها 6.9، در سال 83 شاخص کل قیمت ها معادل 100 و در سال 88 شاخص کل قیمت ها 203 شده است و شاخص کل 29 برابر شده است.»

شاخص بهداشت و درمان کشور 71 برابر شده است

دکتر واعظ ادامه داد:« در حالی که شاخص خوراکی ها در سال 69 معادل 6.1 بوده است این مقدار در سال 88 به 218.6 رسیده و 35 برابر شده است در حقیقت رشد تورم غذا و خوراکی از رشد کل هزینه ها بیشتر بوده است و این نشان دهنده روند افزایش یابنده تورم وهزینه ها است اما این بیشترین مقدار نیست چرا که شاخص کل بهداشت و درمان 71 برابر شده است. شاخص تحصیل  57 برابر شده است که نشان می دهد تورم در گروه های مختلف کالایی یکسان تحقق پیدا نکرده است. این اعداد در حال حاضر بر روی سایت بانک مرکزی وجود دارد و آمار رسمی کشور است. »



کاهش سهم غذا از سبد هزینه خانوارها

وی گفت:« همچنین می بینیم که سهم غذا از سبد هزینه خانوار چه در روستاها و چه در شهرها رو به کاهش است به این ترتیب که سهم غذا در سال 63 تا 85 از 50 درصد در خانوار روستایی به 35 درصد رسیده است و سهم غذا در هزینه های خانوار شهری از 39 درصد به 23 درصد رسیده است. علیرغم تمام مشکلات من حیث المجموع یکی از شاخص هایی که مطرح می شود و شاخص اِنگل است و وضعیت کیفیت زندگی را بیان می کند سهم هزینه های غیرخوراکی در سبد هزینه است.»
دکتر واعظ مهدوی ادامه داد:« می بینیم 50 درصد هزینه غیرخوراکی وجود داشته که به 65 درصد رسیده است. افزایش سهم هزینه های غیرخوراکی طبق تعریف به این صورت است که خانوارها اولویت یک را به هزینه های غذایی می دهند. اگر غذای آنها تامین شوند به امور دیگری مثل بهداشت و درمان و آموزش و تفریح و ... می پردازند.»

افزایش سهم هزینه های غیرخوراکی مترادف با کاهش سهم غذا

وی افزود:« کاهش سهم غذا در طول سال ها که مترادف با افزایش سهم هزینه های غیرخوراکی است به نوعی نشان دهنده این است که علیرغم همه مشکلات کیفیت زندگی در خانواده های روستایی و شهری رو به بهبود و اصلاح بوده است سهم غذا کاهش یافته و به تبع آن سهم هزینه های غیرخوراکی در خانوارهای شهری افزایش یافته است.ایران جزء معدود کشورهایی است که بیش از 60 سال اطلاعات در این زمینه دارد و می توانیم وضعیت را نسبت به گذشته مقایسه کنیم.»

نابرابری بین دهک های جامعه

دکتر مهدوی درباره سهم غذا به تفکیک دهک ها گفت:« ما وضعیت خانواده ها را از نظر درآمد به ده گروه تقسیم می کنیم که دهک اول کم درآمدترین و دهک دهم پردرآمدترین است. در دهک دهم 13 درصد صرف هزینه های غذا می شود در حالی که در دهک اول 34 درصد است یعنی سهم هزینه های غیرخوراکی در دهک اول 65 درصد و در دهک دهم 87 درصد است بنابراین کیفیت زندگی را نشان می دهد و واقعیت این است که ثروتمندان بخش مهمی از درآمد خود را صرف سایر امور زندگی می کنند. در حالی که فقرا مقدار کمتری در سایر امور قدرت مانور دارند در واقع علیرغم بهبودی که در دیاگرام ها می بینیم نابرابری در بین دهک ها وجود دارد.»

کاهش مصرف گوشت قرمز در خانوارهای شهری و روستایی

وی ادامه داد:« براساس گزارش سلامت در برنامه پنجم توسعه اجتماعی- اقتصادی سند رسمی وزارت بهداشت، سبد مطلوب مواد غذایی را آنالیز کرده ایم. که اساس آن متوسط مصرف گوشت قرمز در روستاها 6.2 کیلوگرم بوده است. همچنین متوسط کل مصرف گوشت قرمز در خانوارهای شهری معادل 8.5 است در حالی که میزان گوشت قرمز لازم 17 کیلو است که که مصرف گوشت قرمز در خانوارهای روستایی از سال 80 تا 89 یک درصد نسبت به ده سال گذشته کم شده و در خانوارهای شهری هفت درصد کاهش مصرف گوشت قرمز را در طی یک دهه داشته اند.»
دکتر واعظ افزود:« متوسط کل مصرف گوشت سفید در خانوارهای روستایی 10 کیلو بوده است که مقدار لازم 18 کیلو است اما میزان مصرف مطلوب از 58 درصد به 120 درصد رسیده است اتفاقی که در این دهه افتاده است این است که به دلیل افزایش قیمت گوشت قرمز خانوارها به مصرف بیشتر گوشت سفید در سبد غذایی خود روی آورده اند. در خانوارهای شهری از 75 درصد مطلوب به 1.28 رسیده است.»
وی ادامه داد:« مصرف حبوبات در جامعه روستایی 14 درصد افزایش یافته است اما در جامعه شهری 6 درصد افزایش مصرف داشته است. اینکه آیا بالا بودن قیمت سایر مواد غذایی باعث روی آوردن به مصرف بیشتر حبوبات شده است نیاز به بررسی دارد.»

مصرف قند بیشتر از سبزیجات

وی ادامه داد:« مصرف سبزیجات از 54 درصد به 63 درصد در جامعه شهری رسیده است و مصرف مواد قندی از سال 80 بیش از نیاز بوده و یکی از مشکلات غذایی در ایران این بوده که مصرف قند بیشتر از سبزیجات بوده است و هنوز مصرف قند 120 درصد بالاتر است. به نظر می آید خانوارها بخشی از انرژی مورد نیاز خود را از قند دریافت می کنند.»
دکتر واعظ گفت:« مصرف لبنیات در خانوارهای روستایی به 46 درصد افزایش یافته است البته این اطلاعات بر حسب عملکرد هزینه است و شاید گفته شود خانوارهای روستایی بخشی از لبنیات را خود تهیه می کنند اما در آمار این میزان لحاظ می شود مصرف لبنیات از سال 80 تا 89 در شهرها از 42 درصد به 58 درصد رسیده است.»

کاهش مصرف گوشت در دهک اول

دکتر واعظ گفت:« افزایش مصرف گوشت قرمز در دهک اول کاهش یافته اما در دهک دهم افزایش یافته است در واقع یکی از شاخص هایی که می توانیم وضعیت نابرابری را در جامعه ارزیابی کنیم و اگر سند فقرزدایی داشته باشیم همین مسئله است البته در شهرها افزایش فاصله میان دهک ها کمتر است.»
برای مشاهده گزارش تصویری "تحلیل غذایی مردم ایران طی دهه گذشته" اینجا را کلیک کنید




برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha