سلامت نیوز :هرچند اعلام آخرین آمار معتادان كشور توسط مسئولان ستاد مبارزه با موادمخدر نشان می‌دهد كه طی 5 سال گذشته فقط یكصد و 25 هزار نفر بر تعداد معتادان در ایران افزوده شده است، اما كاهش میانگین سن شروع مصرف موادمخدر زنگ خطر سوء مصرف مواد در بین جوان‌ها و از دست رفتن سرمایه اجتماعی كشور را به صدا در آورده است.به گفته دكتر سعید صفاتیان، پژوهشگر در حوزه اعتیاد وقتی همسن و سالان این افراد به‌دنبال تحصیل، انتخاب شغل و ازدواج هستند، مصرف‌كننده موادمخدر نه می‌توانند تحصیل كنند و نه شغل داشته باشند و البته ازدواجی هم برای آنها در كار نیست!

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ وی می‌گوید: «این افراد دچار بیماری‌های شدید روحی هستند و نمی‌توانند ثبات شغلی داشته باشند و از نظر خانوادگی به شدت به هم ریخته خواهند بود.» اما این همه ماجرا نیست، با افزایش مصرف روانگردان‌ها و افزایش میل جنسی در آنها، احتمال افزایش تعداد اچ آی وی مثبت‌ها نیز می‌رود كه زنگ خطری‌است برای جامعه. صفاتیان می‌گوید: «اگر نتوانیم این روند را كنترل كنیم همچنان شاهد افزایش آمار طلاق خواهیم بود، تعداد كودكان خیابانی‌ و بدسرپرست نیز افزایش می‌یابد. اینها تنها گوشه‌هایی از پیامدهای اجتماعی این پدیده است.»

برنامه‌ریزی بر پایه آمارهای دقیق

حمید صرامی مدیرکل تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدراعلام كرده است: «براساس آخرین آمارها یک میلیون و 325 هزار ایرانی به مصرف موادمخدر اعتیاد دارند.» به گفته او: «براساس پژوهش صورت‌گرفته توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی که به سفارش ستاد مبارزه با موادمخدر کشور انجام شد، نرخ شیوع مصرف موادمخدر و روان‌گردان‏ها در جمعیت 15 تا 64 سال، 2.65 درصداست.» بر اساس آنچه صرامی اعلام كرده، «طرح ملی بررسی و شیوع‌شناسی اعتیاد و مصرف موادمخدر و روان‌گردان‏ها در جمعیت عمومی یعنی در خانوارهای 31 استان کشور در مقیاس سنی 15 تا 64 سال به روش نمونه‌گیری خوشه‏ای و تصادفی چند مرحله‏ای سیستماتیک صورت‌پذیرفته است که براساس آن، تعداد تقریبی مصرف‌کنندگان مواد در سطح کشور، حدودیک میلیون و 325 هزار نفر است.»

مدیرکل تحقیقات و آموزش ستاد با بیان اینکه جنسیت 91 درصد مصرف‌کنندگان مرد و 9 درصد زن است، می‌گوید: «پیشگیری از مصرف مواد غیر قانونی در گروه زنان، نیازمند برنامه‌ریزی و مداخلات جدی از سوی نهادهای فرهنگی و پیشگیری کشور دارد.»

كارشناسان معتقدند نگاهی به آمار كشفیات موادمخدر توسط نیروی انتظامی نشان می‌دهد كه اعلام آمار دقیق معتادان كشور نیازمند تحقیقی جامع است. به گفته دكتر صفاتیان، جامعه امروز ایران نیازمند تحقیقی جامع برای تدوین نقشه راهبردی مبارزه با موادمخدر است. او می‌گوید: «بهتر بود كه مسئولان اعلام می‌كردند این آمار دقیقا مربوط به چه زمانی است؟ آیا این آمار متعلق به امسال است؟ كه البته بعید می‌دانم این‌گونه باشد چون بر اساس آمار رسمی اعلام شده در سال 86، تعداد معتادان یك میلیون و 200 هزار نفر بود كه 4 درصد از این تعداد معتادان زن بودند. همچنین میانگین مصرف روانگردان‌ها نیز

4 درصد بوده است. گذشته از آن هم كشفیات ناجا و هم مشاهدات میدانی در حوزه درمان از جمله در كلینیك‌ها نشان می‌دهد كه میزان مصرف روانگردان‌ها رشد كرده است.»

او با اشاره به اینكه هر چقدر میزان مصرف روانگردان‌ها رشد كند، میانگین سن اعتیاد نیز كاهش می‌یابد، ادامه می‌دهد: «اعلام رسمی كاهش میانگین سن اعتیاد نیز گواهی بر این ادعاست. مسئولان باید زمینه انجام تحقیق جامعی را فراهم كنند كه در آن نخست تعداد دقیق معتادان كشور مشخص شود، سپس درصد افراد معتاد از نظر الگوی مصرف تعیین شود. مثلا معلوم باشد كه چه درصدی هروئین و تریاك و چه درصدی روانگردان مصرف می‌كنند. سوم اینكه درصد شیوع سنی این مواد چه میزان است؟»

بازهم شیشه رتبه كسب كرد!

«جمعیت نمونه تحقیق مهم‌ترین مواد مصرفی را به ترتیب اولویت تریاک و مشتقات آن، شیشه، کراک (افغانی)، هروئین، حشیش و اکستازی ذکر کردند، ضمن آنکه 84 درصد مصرف‌کنندگان مواد نیز سابقه مصرف دخانیات را اعلام کرده‌ و عمدترین روش مصرف مواد در مصرف‌کنندگان نیز تدخین، خوردن، انفیه و تزریق بوده است.» اینها را مدیر كل تحقیقات وآموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام كرده است. به گفته او: «45 درصد مصرف‌کنندگان زیر 29 سال و حدود 30 درصد بین 30 تا 39 سال سن داشته که این موضوع نشان از توطئه استکبار جهانی به‌منظور نشانه‌روی و ضربه‌پذیر کردن نسل نوجوان و جوان جامعه از طریق ابزار تهدید نرم یعنی ترویج موادمخدر و روان‌گردان‏ها دارد.»

این مقام مسئول معتقد است: «میانگین سن آغاز مصرف در جمعیت نمونه 21 سال بوده و ضمن آنکه 53 درصد از جمعیت نمونه دارای شغل بوده‌اند. 64 درصد مصرف‌کنندگان تحصیلات زیر دیپلم داشتند و

63 درصد جمعیت نمونه متاهل بودند و همچنین مصرف‌کنندگان مواد، اولین مکان شروع مصرف را به ترتیب اولویت منزل دوستان، منزل خود، اماکن مخروبه، پارک، کوچه و خیابان مطرح کردند که براین اساس ضرورت دارد والدین نسبت به نظارت بر تردد فرزندان و نحوه ارتباط آنان با دوستان و مدیریت اوقات فراغت فرزندان مداخلات جدی‏‏تر داشته باشند.»دكتر سعید صفاتیان در این باره به تهران امروز می‌گوید: «طی 10 سال گذشته كاهش سن اعتیاد را در تمام جهان شاهد بوده‌ایم. دلیلش هم رشد مصرف روانگردان هاست كه جایگزین مخدر شده‌اند. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل نیز پس از سال 2000 تاكنون سن اعتیاد پایین‌تر آمده به نحوی شیب آن در نمودار بسیار بیشتر از سال‌های گذشته است.اگرچه این موضوع به‌طور رسمی اعلام نشده است اما بسیاری از كارشناسان امر معتقدند كه چون مصرف روانگردان‌ها برای جوان‌ترها جذابیت بیشتری دارد، در كشورهایی كه روانگردان‌ها شیوع بیشتری پیدا كرده سن اعتیاد نیز كاهش یافته است. این در تمام جهان صدق می‌كند.»

دكتر صفاتیان می‌گوید: «نكات فراوانی وجود دارد كه باید به آن توجه ویژه كرد. تا همین دو-سه سال گذشته تعداد مصرف كنندگان كراك رقم قابل توجهی به نظر می‌رسید اما امروز می‌بینیم كه مصرف آن كم شده است. باید بررسی كرد كه چه بر سر مصرف كنندگان كراك آمده است؟ آیا ترك كرده اند؟ یا به سمت مصرف هروئین یا روانگردان‌ها رفته اند؟ برای برنامه‌ریزی‌های كلان -پیشگیری، مبارزه و درمان- در حوزه اعتیاد باید به آخرین آمار دسترسی داشت. در برخی كشورها كه هرساله این تحقیق انجام می‌شود در این باره مشكلی وجود ندارد اما در كشور ما از سال 86 تاكنون تحقیق جامعی در این باره انجام نشده بود و این یعنی 5 سال فاصله بین دو تحقیق وجود دارد. چنین فاصله‌ای به این معناست كه طی پنج سال اعتیاد در كشور رشد كرده است اما ما عددی برای رشد آن در اختیار نداشته‌ایم.»

او ادامه می‌دهد: «عده‌ای معتقدند كه وقت آن رسیده كه مراكز تخصصی روانگردان‌ها در كشور تاسیس شود. اما چون آمارمستندی از شیوع روانگردان‌ها در دست نیست، هنوز نمی‌دانیم كه این مراكز نیاز امروز جامعه هستند یا خیر! مراكز تحقیقاتی دانشگاهی با كمك همه نهادهای مرتبط در حوزه اعتیاد نظیر نیروی انتظامی، وزارت بهداشت و... باید كمك كنند تا روند آمارگیری صحیح در كشور بر اساس سن، جنس و الگوی مصرف اجرایی شود. ظواهر امر نشان می‌دهد كه برنامه‌ریزی‌ها در حوزه اعتیاد در كشور ما به روز نیست مثلا در اثر تحریم‌ها طی ماه‌های گذشته، قیمت دلار تغییر كرد و بدون شك به‌دنبال آن قیمت موادمخدر نیز تغییر كرد. اما هنوز تحلیلی در این باره از سوی مسئولان دیده یا شنیده نشده است.»

صفاتیان می‌گوید: «اختصاص بودجه‌های سالانه در حوزه مبارزه با موادمخدر بر اساس برنامه‌ریزی‌هایی كه پیش از این انجام شده، صورت می‌گیرد. این در حالی است كه آمار پایه‌ای كه الگوی وضعیت مصرف مواد را مشخص كند، در اختیار نداریم. بنابراین با در دست داشتن این آمار شاید لازم باشد برخی از این برنامه‌ها به روز شود تا نقشه راه علمی و دقیقی برای رسیدن به مقصود در دست داشته باشیم.»