به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ مسئولان شهری با این پیشفرض كه شن و ماسه به كار رفته برای یخزدایی و جلوگیری از ایجاد لغزندگی، پس از پایان فصل سرما باید از سطح خیابانها و معابر شهر جمعآوری شود و چون این كار هزینهبر است، درصدی نمك را هم به این تركیب اضافه میكنند، غافل از اینكه هزینههای زیستمحیطی نمك به مراتب بیشتر از هزینه جارو كردن و جمعآوری شن و ماسه باقیمانده در سطح خیابانها و معابر است.
هرچند كارشناسان و فعالان محیطزیست شهری در این سالها بارها نسبت به پیامدهای مخرب روش نمكپاشی برای یخزدایی و تاثیری كه به مرور زمان بر محیطزیست شهری بر جا میگذارد هشدار میدهند، اما هزینهبر بودن سایر روشها كه هماكنون در بسیاری از كشورهای دنیا مورد استفاده قرار میگیرد، موجب شده نمكپاشی همچنان در میان روشهای یخزدایی خیابانها و معابر شهری ما در فصل زمستان حرف اول را بزند.
دبیر جمعیت حامیان زمین در گفتوگو با «جامجم» با یادآوری سال 86 كه پایتخت با سرمای كمسابقه و یخزدگی چند روزه خیابانها و معابر شهری مواجه شد، میگوید: موضوع اثرات مخرب روش نمكپاشی بر محیط زیست شهری در سال 86 برای نخستینبار از سوی فعالان زیستمحیطی مطرح شد، همان روزهایی كه كارگران خدمات شهری كه عمدتا از نیروهای پیمانكاری بودند به دلیل اینكه آموزش لازم را ندیده بودند، از روی وانت به وسیله بیل مخلوط شن و نمك را روی سطح معابر و حتی پای درختان و فضای سبز شهری پخش میكردند.
سعید طهماسبیان تاكید میكند: آن موقع بسیاری از فعالان زیست محیطی از مسئولان خدمات شهری شهرداری خواستند اگر استفاده از سایر روشها به دلیل هزینهبر بودن امكانپذیر نیست، پس حداقل كاری كنند كه اثرات مخرب استفاده از نمك برای یخزدایی به حداقل برسد و بهترین كار هم این است كه در تركیب شن و نمك به كار رفته برای یخزدایی استانداردها رعایت شود.
به گفته او، لزوم آموزش به كارگران پیمانكاری خدمات شهری كه موظف به ریختن مخلوط شن و نمك به سطح معابر هستند هم دغدغه دیگری بوده كه آن سالها از مسئولان شهرداری خواسته شد برای آن چارهای بیندیشند.
تهدیدی برای محصولات كشاورزی
نمكپاشی به مرور زمان موجب شوری آبهای روانی میشود كه از شمال تهران به سمت زمینهای كشاورزی جنوب میرود و علاوه بر اینكه بافت خاك را از بین میبرد، به گونههای گیاهی هم آسیب میرساند.
یك كارشناس مسائل زیستمحیطی شهری در گفتوگو با جامجم، موقعیت جغرافیایی پایتخت و شیب شمال به جنوب آن را مهمترین عاملی میداند كه اثرگذاری مخرب نمكپاشی خیابانها در فصل زمستان را دوچندان كرده و میگوید: استفاده از نمك اگرچه موجب رفع یخزدگی معابر میشود، اما از آنجا كه فعل و انفعالات شیمیایی را در جدارههای شهری افزایش میدهد، آبهای روان شوری را ایجاد میكند كه در مناطق جنوبی پایتخت و شهر ری موجب از بین رفتن محصولات كشاورزی و باغات میشود، این شوری آب علاوه بر تخریب بافت خاك، آبهای زیرزمینی را هم تحت تاثیر قرار میدهد.
وی با بیان اینكه شوری آبهای زیرزمینی به هیچ وجه قابل برگشت نیست، میافزاید: برخی فرآیندهای زیستمحیطی با انجام عملیاتهای مختلف قابل احیا است و در حقیقت میتوان بافت خاك را به حالت اولیه برگرداند، اما اگر آبهای زیرزمینی شور شود، به هیچ عنوان قابل برگشت به حالت اولیه نیست.
درواقع، نكته مهمی كه این كارشناس مسائل زیستمحیطی شهری به آن اشاره میكند، این است كه نمك ذاتا آسیبزاست و چون اقلیم شهر ما بارانی نیست، به دلیل نفوذ نكردن نمك به عمق زمین، انباشت نمك روی سطح زمین، محیطزیست شهری و فضای سبز، آسفالت خیابانها و حتی رنگآمیزیها در فضاهای شهری را نیز به مرور زمان تحت تاثیر قرار میدهد.
كشورهای دیگر چه كردهاند؟
در بسیاری از كشورهای دنیا مانند روسیه، كشورهای واقع در شمال اروپا و كشورهای مجموعه اسكاندیناوی، تقریبا بیشتر ماههای سال با سرمای شدید و یخزدگی مواجهند، بررسیها نشان میدهد هرچند در این كشورها هنوز نمك برای رفع یخزدایی حذف نشده، اما مسئولان شهری تلاش كردهاند با بكارگیری شیوههای جدیدتر، اثرات مخرب نمكپاشی را به حداقل برسانند.
درواقع، نمكپاشی برای رفع یخزدایی هماكنون آخرین گزینه اجرایی آنهاست، بهطور مثال هماكنون در اروپا از مواد یخزدایی با تركیبات آلی استفاده میشود كه هیچ تاثیر مخربی در محیط بر جا نمیگذارد، این در حالی است كه حتی اگر استفاده از این مواد به ایجاد روانآبهایی هم منجر شود، تصفیهخانههای شهری آنها مواد مضر را از سطح آب جدا میكند، چیزی كه متاسفانه در هیچ كدام از كلانشهرهای ما وجود ندارد و بخصوص در تهران روانآبهای شور به سمت جنوب سرازیر شده و وارد زمینهای كشاورزی میشود؛ هرچند كارشناسان مسائل زیستمحیطی معتقدند تاثیر مخرب روانآبهای شور بر سلامت زمینهای كشاورزی به مرور زمان و با گذشت سالها خود را نشان خواهد داد.
نكته: نمكپاشی به مرور زمان موجب شوری آبهایی روان میشود كه از شمال تهران به سمت زمینهای كشاورزی جنوب میرود و علاوه بر اینكه بافت خاك را از بین میبرد، به گونههای گیاهی هم آسیب میرساند
رجبپور، كارشناس مسائل زیستمحیطی شهری به تجربه برخی از این كشورها اشاره كرده و توضیح میدهد: در كشورهایی كه بیشترین ماههای سال را با سرمای سخت و یخزدگی مواجه است، روش لولهگذاری آب گرم در زیر مسیر پیادهراهها را اجرا میكنند تا مانع یخزدگی معابر شوند، همچنین روی سنگفرش معابر و پیادهراهها یك لایه سیلیكون محافظ كشیده شده تا جذب آب به حداقل رسیده و مانع یخزدگی و ایجاد حالت لغزندگی شود.
نكته مهم دیگری كه این كارشناس مسائل زیستمحیطی شهری به آن اشاره میكند، این است كه به دلیل هزینهبر بودن در شرایط فعلی امكان استفاده از چنین روشهایی برای رفع یخزدگی و لغزندگی معابر و خیابانها در شهرهای ما وجود ندارد؛ اما میتوان با كاهش درصد نمك اثرات مخرب آن بر محیطزیست شهری را به حداقل رساند؛ كاری كه هماكنون در بسیاری از كشورهای دنیا انجام میشود.
درواقع، آنها نمكپاشی را از میان روشهای یخزدایی خود حذف نكردهاند، اما تلاش كردهاند با استانداردسازی مخلوط شن و نمك یا ماسه و نمك، از اثرات مخرب آن بكاهند.
شهرداری؛ نمكپاشی به روش استاندارد
هرچند كارشناسان زیستمحیطی روش نمكپاشی را تهدیدی برای محیطزیست شهری میدانند، اما مشاور محیطزیست شهرداری تهران در گفتوگو با جامجم تاكید میكند روش فعلی نمكپاشی خیابانها و معابر كه در فصول سرد سال انجام میشود، مطابق با استانداردهاست.
محمدهادی حیدرزاده به مطالعاتی كه برای كاهش اثرات مخرب استفاده از نمك در یخزدایی خیابانها انجام شده اشاره میكند و میگوید: هماكنون نسبت مخلوط شن و نمك یا ماسه و نمكی كه توسط شهرداریهای مناطق برای رفع یخزدایی و جلوگیری از لغزندگی معابر استفاده میشود، نسبت 70 به 30 است. (30 درصد نمك و 70 درصد شن یا ماسه) و این مخلوط نسبت استانداردی است كه خسارت ناشی از روش نمكپاشی را به حداقل میرساند.
او هم قبول دارد هماكنون در بسیاری از كشورهای دنیا (مانند كشورهای حوزه اسكاندیناوی) كه بیشترین ماههای سال را با سرمای طاقتفرسا و سخت و یخزدگی خیابانها مواجه هستند از روشهای به روزتری مانند كارگذاشتن لولههای آب گرم زیر سطح معابر یا استفاده از مواد پلیمری برای جلوگیری از یخزدگی و لغزندگی استفاده میشود، اما از آنجا كه این روشها هزینهبر است، در شرایط فعلی تنها راهكار به صرفه استفاده از روش مخلوط شن و نمك با رعایت استانداردهاست.
آموزش به پیمانكاران خدمات شهری
زمستان هر سال كارگران خدمات شهری را دیدهاید كه چطور از روی وانتها با بیل و پارو، مخلوط شن و نمك را به سطح خیابان و معابر میریزند؛ این همان روشی است كه بسیاری از كارشناسان مسائل زیستمحیطی را چند سال پیش هم به اعتراض واداشت.
آنها معتقد بودند نمكپاشی هم راه و رسم خودش را دارد كه بسیاری از كارگران پیمانكاری شهرداری آموزشهای لازم را در این خصوص ندیدهاند، غافل از اینكه ریختن فلهای و بدون حساب و كتاب شن و نمك پای درختان و روی سطح معابر چه صدمهای به محیطزیست وارد میكند.
مشاور زیستمحیطی شهرداری تهران نیز با یادآوری چند سال پیش كه هنوز كارگران پیمانكاری خدمات شهری روش صحیح نمكپاشی در خیابانها و معابر را نمیدانستند، تصریح میكند كه هماكنون دیگر این شرایط تغییر كرده است.
حیدرزاده تصریح میكند: به شهرداریهای مناطق ابلاغ شده حتما آموزشهای لازم به كارگران پیمانكاری خدمات شهری درخصوص روش صحیح نمكپاشی در سطح معابر و خیابانها داده شود، بهطور مثال اینكه نمكپاشی در اطراف فضاهای سبز یا حاشیه معابر و خیابانها كه درختكاری شده انجام نشود.
كمی هم به آینده فكر كنیم
استفاده از مخلوط شن و نمك شاید سادهترین و البته كمهزینهترین روش برای رفع مشكل یخزدایی و جلوگیری از لغزندگی معابر در فصول سرد سال باشد، اما همانطور كه پیشتر هم اشاره كردیم این روش هماكنون در بسیاری از كشورهای دنیا از رونق افتاده و مسئولان شهری با روشهای به روزتر و البته كارآمدتری به جنگ خیابانها و معابر یخ زده شهرشان میروند.
روشهایی كه به گفته مسئولان شهری، هزینه بر بودن آنها تا حالا مانع از اجرایی شدن آنها شده است.
هرچند شهرهای ما بهطور جدی فقط حدود سه ماه از سال را با مشكل بارش برف و باران و یخزدگی و لغزندگی معابر و خیابانها دست به گریبان میشوند، اما معلوم نیست تا چه زمانی باید به بهانه هزینهبر بودن صرفا به روش نمكپاشی اكتفا كرده و گزینههای دیگر را حذف كنیم.
كارشناسان مسائل شهری همچنان معتقدند اگر بتدریج به سمت استفاده از روشهای بهروز، كارآمد و البته كمخطر برای یخزدایی پیش نرویم در آیندهای نهچندان دور استفاده مستمر از روش نمكپاشی پیامدهای مخرب خود را در محیطزیست شهری نشان خواهد داد، صدماتی كه جبران آن شاید برای فعالان زیستمحیطی و مسئولان شهری تا سالها غیرقابل جبران باشد.
نظر شما