سلامت نیوز :چند ساعتی می‌شود در سالن انتظار مطب نشسته، به این امید كه بالاخره نوبتش می‌رسد و می‌تواند دردها و مشكلاتش را با پزشك در میان بگذارد. با این‌كه از نشستن طولانی مدت در اتاقی كوچك و شلوغ خسته شده، اما امیدوار است مشكلاتش برطرف شود. وقتی خانم منشی اسم او را صدا می‌زند و می‌گوید وارد اتاق پزشك شود، انگار همه خستگی‌ها از تنش می‌رود و خوشحال راه می‌افتد به طرف اتاق.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ اما وقتی وارد می‌شود، می‌بیند دكتر هم مثل خود او خسته است و اصلا حوصله شنیدن حرف‌هایش را ندارد. می‌فهمد باید تند و سریع همه مشكلاتش را در چند جمله خلاصه كند و آنها را طوری خلاصه بگوید كه دكتر متوجه اصل موضوع شود و وقت اضافی‌ای برای معاینه اختصاص ندهد. تنها چند دقیقه داخل اتاق است و خسته‌تر از قبل بیرون می‌آید.

این حكایت یك نفر و دو نفر نیست؛ خیلی‌ از بیماران از این برخورد پزشكان ناراضی هستند و احساس می‌كنند پزشك چندان اهمیتی به مشكل‌شان نمی‌دهد.

خانم پرتوی یكی از این بیماران است كه می‌گوید: پزشكی كه من باید هر ماه حداقل یك‌بار به مطبش بروم، حتی وقتی نمی‌گذارد تا از من بپرسد در ماه قبل چه وضعی داشته‌ام و فقط به خواندن مطالب نوشته شده در پرونده اكتفا می‌كند؛ نكته جالب دیگر هم این است كه آقای دكتر حتی زحمت باز كردن دفترچه بیماران را هم به خود نمی‌دهد و تصور می‌كند انجام این كار كوچك هم وقتش را می‌گیرد، برای همین منشی او همیشه دفترها را در صفحه مورد نظر باز می‌كند و از بیمار هم می‌خواهد همان‌طور دفترچه بیمه را به پزشك تحویل دهد.

شاید این موارد عجیب به نظر برسد و آنها كه چنین دكترهایی را نمی‌شناسند، فكر كنند برخی از بیمارها كمی اغراق می‌كنند، اما خیلی‌ها تجربه این‌گونه برخوردهایی را دارند.

البته پزشكان هم دلایل خودشان را دارند و گاهی حق با آنهاست. مثلا یكی از پزشكان متخصص كه نمی‌تواند وقت زیادی برای هر بیمار اختصاص دهد، می‌گوید: بسیاری از این افراد انتظار دارند ما تمام وقتمان را برای یك نفر بگذاریم و وقتی نوبت خودشان كمی دیر می‌شود، شكایت می‌كنند. در حالی كه همه بیماران باید بپذیرند كه گاهی لازم است برای یك بیمار وقت بیشتری در نظر گرفته شود.

یكی از متخصصان داخلی هم در این‌باره می‌گوید: مردم باید بدانند پزشك هم یكی از افراد جامعه است كه با افراد دیگر تفاوتی ندارد. بنابراین اگر لازم باشد وقت بیشتری برای بیمار اختصاص دهد، این كار را انجام خواهد داد. بعضی‌ها هم انتظار دارند پزشك در مقابل رفتارهای مختلف هیچ واكنشی نشان ندهد، در حالی كه بعضی از بیماران واقعا برخورد درستی ندارند و دوستان و آشنایان هم در صورتی كه وضع جسمی بیمارشان بهبود نیابد، فقط پزشك را مقصر می‌دانند و با رفتارهایی ناشایست، نارضایتی‌شان را نشان می‌دهند.

اخلاق حرفه‌ای؛ موضوعی برای تمام جوامع

اخلاق حرفه‌ای، موضوعی است كه در همه مشاغل و همه جوامع پذیرفته شده و رعایت می‌شود. درواقع تفاوتی ندارد افراد در چه جامعه‌ای و با چه فرهنگ، مذهب، اعتقاد و سنتی زندگی كنند در هر حال باید نكات اخلاقی مورد توجه قرار گیرد.

در میان مشاغل مختلف بعضی از حرفه‌ها و كارها اهمیت بیشتری نزد افكار عمومی دارد یا حداقل میان مردم شاخص‌تر است. پزشكی یكی از این مشاغل است و اخلاق پزشكی نیز كه رابطه صحیح میان بیمار و پزشك را تبیین می‌كند، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.

البته رابطه پزشك، بیمار و حقوق بیماران در كشورهای مختلف و با توجه به فرهنگ‌ها و هنجارهای هر جامعه تا حدی با یكدیگر تفاوت دارد؛ اما در هر حال همه جای دنیا احترام به بیمار و درمان صحیح وی نكته‌ای است كه باید رعایت شود.

براساس آمار و اطلاعات سازمان جهانی بهداشت در جهان انواع متفاوتی از روابط بیمار و پزشك مشاهده می‌شود به طوری كه حتی در یك جامعه نیز می‌توان تفاوت‌هایی را در این زمینه مشاهده كرد به‌عنوان نمونه در شمال آمریكا و اروپا حداقل چهار نوع رابطه مختلف در این زمینه وجود دارد؛ مدل پدرسالارانه، آموزنده، تفسیری و مشورتی كه هر یك از این مدل‌ها نیز شامل تعهدات حرفه‌ای خاصی است كه باید از جانب پزشك رعایت شود.

دكتر هرمز شمس درباره رعایت حقوق بیماران در گفت‌وگو با «جام‌جم» چنین می‌گوید: بیماران همیشه و در همه حال محترم هستند و پزشكان نیز به آنها احترام می‌گذارند. به‌عنوان نمونه، پدربزرگ من كه چشم‌پزشك بود، هر زمان كه بیماری به وی مراجعه می‌كرد، با رعایت تمام اصول اخلاقی با او برخورد می‌كرد و برایش تفاوتی نداشت كه بیمار ثروتمند است یا فقیر، از شهر آمده یا روستا و.... او نه‌تنها بیمارانی را كه پول كافی نداشتند، به صورت رایگان معاینه می‌كرد، بلكه هزینه برگشت آنها به روستا را نیز شخصا تامین می‌كرد. البته این موضوع فقط مربوط به دوران گذشته نیست و در این ایام هم می‌توان چنین رابطه‌ای را سراغ گرفت. به اعتقاد من اغلب پزشكان بیمارانشان را محترم می‌شمارند و حقوق آنها را رعایت می‌كنند.

وی تاكید می‌كند: با وجود این متاسفانه همیشه مواردی كه استثناست، بیشتر به چشم‌ می‌آید و به همین دلیل ممكن است تصور شود كه تعداد زیادی از پزشكان با بی‌احترامی با بیماران برخورد می‌كنند یا آن‌طور كه باید و شاید برای بیمارانشان وقت نمی‌گذارند. در حالی كه واقعا تعداد این افراد زیاد نیست و اكثر پزشكان، حقوق بیمار را در نظر می‌گیرند.

نكته: رابطه پزشك، بیمار و حقوق بیماران در كشورهای مختلف و با توجه به فرهنگ‌ها و هنجارهای هر جامعه تا حدی با یكدیگر تفاوت دارد؛ اما در هر حال همه جای دنیا احترام به بیمار و درمان صحیح وی نكته‌ای است كه باید رعایت شود

بسیاری از افراد تصور می‌كنند در صورتی كه مشكلی در زمینه رابطه پزشك و بیمار به وجود بیاید، هیچ مرجعی از حقوق آنها دفاع نخواهد كرد در حالی كه به گفته دكتر شمس، سازمان نظام پزشكی به شكایات بیماران رسیدگی كرده و تقریبا در اغلب موارد نیز از بیماران حمایت می‌كند؛ بنابراین مردم باید بدانند به هر موضوعی كه در این زمینه وجود داشته یا هر اشتباه و مشكلی كه پیش‌آمده باشد، رسیدگی خواهد شد.

حقوق بیماران پایمال نمی‌شود

وقتی صحبت از رعایت حقوق بیماران می‌شود، خیلی‌ها با تصور این‌كه در كشورهای آمریكایی و اروپایی شرایط بهتری وجود دارد، درباره مشكلات و شكایات مطرح شده در ایران نظر می‌دهند، اما آیا واقعا حقوق بیماران در سایر كشورها بهتر رعایت می‌شود و در ایران این موضوع نادیده گرفته شده است؟

دكتر هرمز شمس به‌عنوان یك چشم‌پزشك پیشكسوت و جهان‌دیده در این‌باره می‌گوید: باید این نكته را در نظر داشته باشیم كه واقعا در ایران حقوق بیمار پایمال نمی‌شود؛ مگر در مواردی خاص كه آنها هم استثنا به حساب می‌آید و در كنار پیگیری جدی، نباید به كل جامعه پزشكی تعمیم داده شود. درواقع اگر بخواهیم وضع رابطه پزشك و بیمار را در ایران با سایر كشورها مقایسه كنیم، باید گفت اینجا جوی دوستانه و مبنی بر احترام برقرار است و در مقایسه با بسیاری از كشورها، وضع بهتری داریم.

همه ما پزشكان و افرادی را دیده‌ایم كه برای كمك به بیمارانی كه وضع مالی مناسبی ندارند، هر كاری از دستشان برآید، انجام می‌دهند. بنابراین باید گفت ما از نظر رابطه انسانی مساله‌ای در این مورد نداریم.

پزشكان دیروز، پزشكان امروز

هر وقت پدربزرگم از دوران جوانی‌اش تعریف می‌كند وخاطرات آن روزها را برایمان می‌گوید با افسوس سرش را تكان می‌دهد و با این عبارت كه «مردم عوض شده‌اند!» صحبتش را به پایان می‌برد. وقتی كوچك‌تر بودم زیاد منظورش را نمی‌فهمیدم و فكر می‌كردم شاید قدیمی‌ها یك شكل و قیافه دیگر داشتند! اما حالا بهتر منظورش را درك می‌كنم؛ حالا می‌فهمم كه او چقدر به ادب و احترام‌همدوره‌ای‌هایش می‌بالد.

دكتر شمس نیز در این زمینه می‌گوید: قدیم‌ها، پزشكان باوجدان‌تر از امروز بودند، زمان بیشتری برای بیماران اختصاص داده و هر كاری از دستشان برمی‌آید برای آنها انجام می‌دادند. البته مردم هم آن روزها احترام بیشتری به پزشكان می‌گذاشتند و ارزش خاصی برای آنها قائل بودند؛ اما امروز این احترام كمتر به چشم می‌خورد؛ با این حال هنوز هم میان پزشك و بیمار جوی دوستانه برقرار است و این تغییر روابط، مشكلی میان پزشك و بیماران ایجاد نكرده است. در واقع این روزها هم می‌توان پزشكانی را دید كه برای بیماران وقت زیادی می‌گذارند و با عشق و علاقه به فكر درمان آنها هستند.

این پزشك پیشكسوت بر این باور است كه از این نظر چندان مشكلی در ایران وجود ندارد و مردم بخوبی به كارهای هم رسیدگی می‌كنند؛ سازمان‌های خیریه، پزشكان و افراد عادی همه به فكر كمك به همنوعان خود هستند.

وقت پزشكان را نگیرید

آقای مصطفایی از پزشكی كه كارهای مادرش را انجام می‌دهد، ناراضی است و می‌گوید او برای ما توضیحات كافی و روشنی نمی‌دهد؛ فقط چند كلمه علمی می‌گوید و فكر می‌كند كار تمام است. در حالی كه نه من و نه برادرهایم هیچ چیز از صحبت‌های او نفهمیده‌ایم.

پزشك، اما نظر دیگری دارد. او از اصرارها و توضیح خواستن‌های پی‌درپی همراهان بیمار خسته شده و فكر می‌كند همراهان هم باید حجم كار پزشك را درك كنند. این پزشك متخصص می‌گوید: بارها شرایطی پیش آمده كه وقتی من مشكل بیمار را برایش توضیح داده‌ام و او متوجه نشده، مجبور شده‌ام دو یا سه بار با زبانی ساده برایش تكرار كنم كه مشكل چیست و چه كار باید كرد. می‌دانم این كار هم بخشی از وظیفه من است، اما زمانی كه پدر بیمار، برادرش، خواهرش و تك‌تك اعضای خانواده از ما پاسخ می‌خواهند، واقعا شرایط دشوار می‌شود.

دكتر شمس نیز با اشاره به این‌كه شلوغی بیمارستان‌ها و مطب‌ها موجب می‌شود پزشك فرصت كافی برای توضیحات مكرر نداشته باشد، می‌گوید: پزشك عامل به وجود آورنده چنین شرایطی نیست و بیماران هم باید این موضوع را درك كنند. در واقع با توجه به پایین بودن ویزیت پزشكان در ایران كه حتی از كشوری مانند بنگلادش نیز كمتر است، با این‌كه پزشك می‌داند باید با وجدان كاری بیمار را ویزیت كند و وقت كافی برایش اختصاص دهد، اما اگر بخواهد به فكر گذراندن زندگی‌اش هم باشد، ناچار است تعداد بیشتری بیمار را ببیند، بنابراین زیاد بودن تعداد بیماران از یك طرف و كم بودن ویزیت پزشكان از طرف دیگر، موجب ایجاد این شرایط می‌شود.

وی می‌افزاید: البته با وجود این پزشكان زیادی نیز هستند كه وقت كافی برای هر بیمار اختصاص داده و شرایط جسمی‌اش را به‌طور كامل برایش شرح می‌دهند؛ اما متاسفانه بسیاری از بیماران هم فرهنگ صحیحی ندارند و با یك بار توضیح دادن، كار تمام نمی‌شود و دائم باید پاسخگوی افراد مختلف خانواده آنها باشیم؛ بنابراین مردم باید وضع پزشكان را درك كنند و وقت آنها را بی‌دلیل نگیرند.