ازدواج کودکان،ادامه زنجیره فقر و فساد است

یک قاضی دادگستری در رابطه با سکوت قوانین در ازدواج کودکان گفت: موضوع ازدواج کودک،که از آن به عنوان «کودک عروسان»، «کودک مادران» و «کودک نامزدان» یاد می‌شود متأسفانه یکی از معضلاتی است که در جامعه ما وجود دارد. در سال 1310 قانونی مبنی بر اینکه سن 18 سال را سن ازدواج برای دختران و پسران قرار داده بود وجود داشت ولی با اصلاحاتی که در قانون مدنی پدید آمد سن ازدواج تغییر کرد و در ماده 1041 قانون مدنی سن ازدواج به 9 سال قمری برای دختران و 15 سال قمری برای پسران قرار داده شد و این مورد مشکلاتی را ایجاد می‌کرد. علی کاظمی در گفت‌وگو با «قانون» یادآور شد: به همین جهت در سال 1381 مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجلس شورای اسلامی، بر اساس یکی از فتاوی که صادر شده بود سن ازدواج را به 13 سال شمسی در دختران و 15 سال شمسی در پسران تغییر دادند. در واقع تلاش کردند سن ازدواج هر دو جنس بالاتر رود.

این حقوقدان با بیان اینکه با سه شرط حتی زیر این سن را هم می‌توان مزدوج کرد ادامه داد: اگر ولی اجازه بدهد، مصلحت طفل اقتضا کند و یا دادگاه صالح این تشخیص را بدهد امکان ازدواج وجود دارد. یعنی با این شرایط می‌توان دختر پنج ساله را هم به عقد نکاح درآورد. که این یکی از مشکلات قانونی ماست و قانون با شرایط اجتماعی انطباق ندارد. به نظر می‌رسد این ماده قانونی نیاز به اصلاح دارد. این قاضی با تاکید بر اینکه در سال 1372 ما به کنوانسیون حقوق کودک پیوستیم افزود: در ماده 1 کنوانسیون حقوق کودک، سن کودکی را 18 سال تمام اعلام کرده و تعیین این سن بر اساس نظریات از سوی روانشناسان بزرگی مثل پیاژه و اریکسون و... ارائه شده و مبنای آن هم این است که صرف قابلیت جنسی و جسمی در کودکان موجب ازدواج نمی‌شود بلکه باید قابلیت عقلی و رشد عقلی هم برای ازدواج وجود داشته باشد. به عنوان مثال قانون ما سن افتتاح حساب در بانک‌ها را 18 سال تعیین کرده، حال بانوی 13 ساله که ازدواج می‌کند می‌تواند نفقه خود را پس‌انداز کند و با مهریه خود را مطالبه و در بانک نگهداری کند یا اینکه مادر 14 ساله قابلیت آموزش دختر خود را دارد.

واضعین قانون هرگز دختر 13 ساله‌ خود را به عقد ازدواج درنمی‌آورند

کاظمی تصریح کرد: با توجه به اصل 30 قانون اساسی سن تحصیل برای همه کودکان تا مقطع تحصیلات متوسطه اجباری تلقی شده، این سن حدود 18 سال می‌شود. آیا این موضوع با تکالیف زناشویی منافات ندارد؟ آیا وجود چنین دختری در مدارس موجب بروز مشکلات اجتماعی نمی‌شود. به نظر می‌رسد قانونگذار در اینجا مصالح اجتماعی را در نظر نگرفته، بنده به شدت معتقد به تغییر این ماده هستم و باید سن ازدواج با توجه به شرایط جامعه در نظر گرفته شود البته بعید می‌دانم واضعین این ماده خودشان دختر 13 ساله‌شان را به عقد ازدواج درآورند و از این جهت باید این ماده تغییر پیدا کند. این قاضی با بیان اینکه مابین 50 هزار تا 55 هزار نفر کودک عروس داریم افزود: بسیاری از اینها واقعا بچه هستند. مواردی در کانون اصلاح و تربیت تهران دیدم که فردی که در 12سالگی ازدواج کرده و دارای دو دختر نیز بود. وی افزود: این کودک خود مجرم و کودکش هم در حال حاضر به بهزیستی فرستاده شده است، البته سرنوشت بهتری در انتظار این افراد نخواهد بود و این زنجیره، زنجیره فقر و فساد است و در واقع باید با عقل و آموزش صحیح و سن درست و ازدواج درست شکسته شود.

آیا سن بلوغ، سن ازدواج کودکان است؟

همچنین یک وکیل پایه یک دادگستری در رابطه با ازدواج کودکان گفت: اصولا همیشه باید سطح قانون از سطح عمل مردم بالاتر باشد، یعنی در حال حاضر مردم سن ازدواج را بالا می‌پسندند و سعی در رواج سن بالای ازدواج دارند. ولی متأسفانه قانون ما نسبت به جامعه سطح پایین‌تر دارد. بهشید ارفع‌نیا نیز در گفت‌و‌گو با «قانون» با بیان این مطلب که ماده 1041 قانون مدنی نکاح قبل از بلوغ را ممنوع می‌دانست، افزود: این قانون در سال 70 اصلاح شد و در تبصره این قانون آمده است که عقد نکاح قبل از بلوغ با اذن پدر با رعایت شرایط مصلحت مولی‌علیه صحیح است.

وی تصریح کرد: ماده 1042 در همان سال 70 حذف شد و درماده(1043) آمده است نکاح دختر باکره اگرچه به سن بلوغ رسیده باشد موقوف به اجازه پدر و یا جد پدری است، در واقع ماده 1041 که نکاح قبل از بلوغ ممنوع است را نقض می‌کرد یعنی به هر حال ازدواج دختر چه قبل از بلوغ و چه بعد از بلوغ با اذن پدر صحیح است. قبل از انقلاب سن ازدواج را 18 سال تمام رسانده بودند. البته در مورد دختران چه قبل از بلوغ چه بعد از بلوغ (حتی اگر دختر باکره به سن 40 سال برسد) با اجازه پدر ازدواج امکان‌پذیر است.

فقر اقتصادی دلیل ازدواج دختران زیر 13 سال است

این استاد دانشگاه در ادامه توضیح داد: با توجه به اصلاح ماده 1041در سال 81 ، ازدواج برای دختران 13 سال تمام شمسی و برای پسران 15 سال تمام شمسی و (این امر تنها موردی است که به جای ماه قمری ماه شمسی ذکر شده) و دفترخانه‌ها مجاز به ثبت این ازدواج هستند. وی با بین اینکه ماده 1041 دفعتا اصلاح شد، تاکید کرد: ولی متأسفانه هنوز با این همه اصلاحات، این قانون با جامعه روز هماهنگی ندارد و پدر اگر مصلحت بداند می‌تواند دختر 9-8 ساله خود را به عقد مردی درآورد و دفترخانه مجاز به ثبت این ازدواج است. این وکیل دادگستری با اشاره به سن ازدواج دختران در قانون گفت: با توجه به ماده 1041 وقتی قانونگذار سن 13 سال را برای دختر قرار داده یعنی دختر زیر 13 سال شرایط لازم برای ازدواج ندارد، ولی در صورت اجازه پدر باید تن به این ازدواج بدهد.

در جامعه ما ممکن است به دلیل فقر مالی خانواده‌ای که دارای تعدد فرزند هستند و نمی‌توانند با توجه به درآمد کم مخارج فرزندان را تأمین کنند دختران خود را با مصلحت خویش مجبور به ازدواج کنند و به خانه بخت بفرستند و این ظلمی است به دختر. ارفع نیا ادامه داد: حال بعد از ازدواج مسئله تربیت بچه‌های آن ازدواج به میان می‌آید که آن دختر باید بتواند فرزندانی تربیت کند که بتوانند در جامعه سالم زندگی کنند.

دختر 13 ساله نمی‌تواند فرزندان خوبی تربیت کند

وی تاکید کرد: باید توجه داشت دختر 13 ساله یا کمتر که خودش از زندگی رضایت ندارد نمی‌تواند فرزندان خوبی تربیت کند. مادر باید لیاقت و شعور کافی برای تربیت فرزندان را داشته باشد در خانواده‌هایی که سطح فکر بالاتری دارند هرگز پدردست به چنین کاری نمی‌زند و دختر آزادانه می‌تواند برای آینده خویش برنامه‌ریزی کند. این وکیل قانون را در این زمینه ناقص دانست و خاطر نشان کرد: در این زمینه نیاز به بازنگری در قانون داریم و باید سن ازدواج کمی بالاتر بیاید و با جامعه هماهنگی داشته باشد. وقتی چندین سال قبل قانون حمایت از خانواده سن ازدواج را 18 سال تمام برای دختر و 20 سال تمام برای پسردر نظر گرفته بود با جامعه آن زمان هماهنگی داشت. ولی در حال حاضر که سن ازدواج خیلی بالاتر رفته قانون، سن ازدواج را 13 سال و 15 سال قرار داده و اصلا با جامعه مطابقت ندارد.

ارفع نیا در خاتمه گفت: می‌دانیم که سن بلوغ با سن رشد خیلی تفاوت دارد. دختر 13 ساله هنوز نمی‌تواند صلاحیت خودش را تشخیص دهد و نمی‌توان مالی را به او داد و هنوز صغیراست. در اینجا باید برای آن دختر 13 ساله حکم رشد از دادگاه گرفته شود. چطور دختری که برای معامله یا گرفتن مالی از خانواده باید حکم سرپرستی از دادگاه بگیرد می‌تواند تشکیل خانواده دهد قانون باید یکسان و هماهنگ عمل کند و نباید بخشنامه‌ها با قانون مغایرت داشته باشند.