سلامت نیوز : دنیا از ماده و انرژی تشکیل شده است و به همین سبب انسان عملا در انرژی غوطه‌ور است و در اقیانوسی از تشعشعات زندگی می‌کند. یکی از اشکال انرژی که زیاد هم با آن مواجهیم، انرژی پرتو‌هاست. یکی از اصلی‌ترین اشکال این پرتوها، انرژی‌های هسته‌ای و امواج الکترو مغناطیس است که طبیعی بوده، از بدو خلقت با انسان همراه بوده و بیش از 80 درصد پرتوگیری‌های انسان را تشکیل می‌دهد.

کمتر از 20 درصد پرتوگیری‌ها نیز مصنوعی و ساخته بشر است که به گفته کارشناس بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت، نخستین متهم آن "کاربری‌های پزشکی" است؛ پرتوگیری‌هایی برای تشخیص و درمان، از یک رادیوگرافی ساده تک دندان گرفته تا رادیولوژی‌های کم انرژی، تهاجمی، سی تی اسکن، MRI و ...

مهندس علی گورانی در این باره در گفت‌وگو با (ایسنا)، گفت: پرتوگیری‌های طبیعی که 80 درصد آسیب به بدن را شامل می‌شود، بار نگاه به حل مشکل را تغییر می‌دهد. از طرفی گفته می‌شود که بر اساس تعاریف، تدابیر اتخاذ می‌شوند، اما زمانی که تعریف روشنی از حجم آسیب‌ها در مقابله و مواجهه با پرتوها نباشد، تدابیر نیز واضح نخواهند بود. بر این اساس اگر ما تعریف‌مان آن است که بیش از 80 درصد پرتوگیری‌ها از منابع طیعی است انتظار می‌رود که تدابیر حفاظتی‌ نیز به این سمت باشند.

به گفته وی، حدود 20 درصد پرتوگیری‌ها مصنوعی هستند که بیش از 50 درصد آن‌ها صرفا کاربری‌های پزشکی دارند و با وجود آنکه در تشخیص و درمان بیماری‌ها بسیار موثرند اما حجم عظیمی از پرتوگیری را به انسان تحمیل می‌کنند.

گورانی ادامه داد: نخستین تحمیل انرژی از این دست، "پرتوگیری با توجیه پزشکی برای بیماران" است. مشکل در این زمینه آن است که اطلاعات مربوط به این موضوع در پرونده بیماران ثبت نمی‌شود؛ این درحالیست که در کشورهای توسعه یافته مقدار انرژی پرتوی پزشکی که فرد در طول عمر خود دریافت می‌کند در پرونده وی ثبت می‌شود. لازم است در ایران نیز این اقدامات انجام شود.

وی پرتوگیری پرسنل (شغلی) و پرتوگیری مردم شامل همراه بیمار پرتو دیده و یا سایر افرادی که به نوعی با بیمار پرتو دیده در یک محدوده زمانی مشخص پس از پرتوگیری در ارتباط بوده‌اند را نوعی دیگری از پرتوگیری با کاربری پزشکی خواند و گفت: لازم است وقتی فردی برای تشخیص و درمان بیماری به نوعی از رادیو داروها استفاده کرده و در معرض پرتوهای پزشکی قرار گرفته، سیستم‌های بهداشتی – درمانی محدودیت‌ زمانی ارتباط وی با سایرین را به او گوشزد کنند. حوادث پرتویی مراکز پرتوپزشکی نیز مبحث دیگری است که باید به آن پرداخته شود؛ چرا که حجم این پرتوگیری‌ها چه در ایران و چه خارج از کشور، کم نیست.

به گفته وی قسمت اعظمی از پزشکی هسته‌ای نیز عموما کاربری تشخیصی دارد. هر چند دستگاه‌های رادیولوژی بواسطه اتصال جریان برق، اشعه تولید می‌کنند و با قطع برق این خاصیت را ندارند اما مواد رادیواکتیو این چنین نیستند؛ چرا که از نظر فیزیکی هسته نامتعادلی دارند که برای رسیدن به تعادل، در مدت زمانی مشخص از خود انرژی ساطع می‌کنند؛ البته مدت زمان ساطع کردن انرژی در مواد مختلف، متفاوت است. در مجموع در پزشکی هسته‌ای و رادیوتراپی با اهداف خاص از مواد رادیواکتیو استفاده می‌شود. این دسته از پرتوها، پرتوهای یونیزان پزشکی هستند.

گورانی پرتوهای لیزر، مادون قرمز، ماوراء بنفش، نور مرئی و مایکروویو را از پرتوهای غیریونیزان خواند و گفت: در صورتی که نور مرئی، مادون قرمز و ماوراء بنفش تشدید شوند، اصطلاحا به آن لیزر گفته می‌شود. اما با تمرکز و جلوگیری از پراکندگی پرتوی "مایکروویو"، نقطه اثر آن پرقدرت می‌شود که به آن "میزر" گفته می‌شود. این دسته از پرتوها، پرتوهای غیریونیزانی هستند که در پزشکی نیز کاربرد دارند و نمونه معروف آن MRI (تصویربرداری با استفاده از تشدید مغناطیسی) است.

کارشناس بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت در پایان به کاربرد لیزرها و مادون قرمز درفیزیوتراپی‌ها اشاره کرد و گفت: این پرتوها از ساده‌ترین اقدامات مانند خال‌برداری و موبرداری تا جراحی‌های سنگین مغز و اعصاب و ... کاربرد دارند. متاسفانه امروزه استفاده غیرمتخصصان از این ابزار آسیب‌های جدی را برای افراد به دنبال داشته است.