به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ برای رسیدن به پاسخ این پرسشها گفتوگویی با مهندس سیدامیر فاتح وحدتی، رئیس مركز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست انجام دادیم كه در ادامه میآید.
سر و كله این مواد آلاینده از كجا پیدا میشود؟
به طور كلی چند نوع آلاینده داریم كه در تمام دنیا به عنوان شاخص اندازهگیری میشوند. یكی از این آلایندهها، گاز بیرنگ و بیبو منواكسیدكربن است كه حتی در تراكمهای بسیار كم نیز برای انسان و سایر جانوران خطرناك است. این گاز بیشتر بر اثر احتراق ناقص سوختهای فسیلی تولید میشود. گاز دیاكسید ازت نیز از دیگر آلایندههای هواست كه از تركیب ازت هوا با اكسیژن باقیمانده از احتراق در دمای بالای خودروها و منابع ثابت و موتورخانهها به وجود میآید. این گاز میتواند آلایندههای مضاعفی را پس از خود به عنوان آلایندههای ثانویه مانند ازن تولید كند. ازن ناشی از فرآیندهای فتوشیمیایی است كه در جو ایجاد میشود. این گاز میتواند در لایههای پایین زمین تاثیر زیادی در رشد و نمو گیاهان داشته باشد و حتی تركیبات سرطانزایی را نیز در جو زمین ایجاد كند. دیاكسیدگوگرد (SO2) نیزگازی فعال و بدون رنگ است. منابع عمده تولیدكننده SO2 شامل نیروگاهها و بویلرهای صنعتی و موتورخانههای بزرگ است. عموما بالاترین سطوح SO2 نزدیك به مجتمعهای صنعتی است. بنزنها، آروماتیكها و هیدروكربنها نیز از دیگر منابع آلودهكننده محیط شهری است. هیدروكربنهای سوخت ناقص از احتراق هم با تبخیر از مخازن سوختگیری یا خروج از اگزوز ماشینها یا دودكش منازل ایجاد میشود. از دیگر عوامل آلاینده هوا، ذرات معلق است. این ذرات براثر احتراق، گرمایش و گرد و غبار ایجاد میشود.
هم اكنون بیشترین منابع آلودهكننده و نگرانكننده كلانشهرهای كشورمان از جمله پایتخت كدام است و بهطور اساسی چه تدابیری برای كاهش آنها باید اندیشیده شود؟
ازن و دیاكسید ازت در شهرهای بزرگ كشورمان، شرایط زیر حد استاندارد دارند. آروماتیكها، بنزنها و هیدروكربنها هم در حد استاندارد یا پایینتر از حد استاندارد در محیطهای شهری وجود دارد و مشكل خاصی بابت این نوع گازهای آلاینده نداریم. البته ممكن است تراكم این تركیبات در برخی نقاط مانند پمپ بنزینها یا بعضی از جایگاههای سوختگیری به دلیل افزایش بنزن متساعد شده از مخازن باك خودروها بالاتر از حد معمول باشد. همچنین با حذف بسیاری از خودروهای فرسوده و جایگزینی آنها با خودروهای انژكتوری دیگر نگرانی درباره افزایش شاخصهای آلایندهای مانند منواكسیدكربن و دیاكسید ازت و گوگرد كه در گذشته مطرح بود، وجود ندارد. بخش مهم نگرانی ما از سال گذشته تاكنون، افزایش تراكم ذرات 2.5 میكرونی معلق در هواست كه هماكنون به عنوان اصلیترین شاخص آلودهكننده هوای كلانشهرها بویژه پایتخت محسوب میشود.
به نظر شما برای كاهش آلودگی هوا چه الزامات قانونی لازم است كه تصویب شود و اصولا آیا تاكنون قانونی در این خصوص به تصویب رسیده است؟
اولین زنگ خطر جدی آلودگی هوا بخصوص كلانشهر تهران اواخر دهه 60 نواخته شد. در نشستی با كارشناسان این حوزه تصمیم گرفته شد به هر نحو ممكن جلوی این معضل گرفته شود. پس از تصویب قانون نهایی جلوگیری از آلودگی هوا، مرحله اول برنامه جامع آلودگی هوا توسط كمیته اجرایی كاهش آلودگی هوا سال 1374 تدوین شد؛ بخشی از این برنامه جزو وظایف دولت در برنامه ده ساله بود. پس از گذشت شش سال این برنامه در سال 79 ابلاغ و بسیاری از كارها مانند از رده خارجكردن خودروهای فرسوده، معاینه فنی خودروها، گازسوزكردن خودروها و وسایل نقلیه عمومی، استفاده از ابزارهای سیستم پایش و افزایش و ارتقا آنها و... درخصوص كاهش آلودگی هوا شروع شد. سازمان حفاظت محیطزیست با همكاری بخشهای دیگر سال 89 برنامه دیگری را به دولت تقدیم كرد كه پس از كنكاشهای بسیار و جلسههای بسیار متعدد در كمیسیون زیربنای دولت، نهایتا این طرح اسفند 90 به تصویب رسید كه طبق آن باید22 محور و پروژه عملیاتی ازجمله ممنوعیت تردد خودروهای بالاتر از سن تعیین شده انجام شود تا موجب كاهش آلودگی هوا شود.
امروزه یكی از برنامههای كشورهای پیشرو برای داشتن هوای پاك، استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر است. در برنامه راهبردی این كشورها درصدی برای استفاده بهینه از این منابع تجدیدپذیر تعریف شده است، آیا در برنامه راهبردی كشور ما برای استفاده از انرژیهای پاك تدابیری اندیشیده شده است؟
استفاده از انرژیهای پاك مانند خورشیدی، بادی، زمین گرمایی و بیوماس یا زیست توده نیز در برنامههای راهبردی كشورمان قرار دارد. ساخت و به كارگیری از دو نیروگاه زمین گرمایی تبریز و مشكینشهر و انرژی بادی منجیل از جمله این موارد است. متاسفانه استفاده از این نوع انرژیها همراه با مشكلاتی است. مثلا همه نقاط كشور بادخیز نیست یا نمیتوان از انرژی زمین گرمایی استفاده كرد. این نقاط را باید شناسایی كنیم. خوشبختانه با توجه به تابش نور70 ـ60 درصدی، كشور ایران از نظر مقدار و دریافت انرژی خورشیدی در شمار بهترین كشورها محسوب میشود؛ اما برای استفاده از این انرژی خدادادی هم با مشكلاتی مواجه هستیم. مثلا به دلیل وابستگیهایی كه برای تولیدهای سلولهای فتو ولتاییك داریم، قادر نیستیم از این نوع انرژیها برای جایگزین قطعی سوخت فسیلی استفاده كنیم. استفاده از خودروهای الكتریكی، موتورسیكلتهای برقی، سیستمهای حمل و نقل ریلی ـ برقی، مترو، تراموا و منوریل نیز در برنامههای كلانشهرها قرار دارد. استفاده از این نوع وسایل حمل و نقل شهری سرمایهگذاری زیادی را میطلبد، اما متاسفانه انگیزه تولید این نوع وسایل كه نقش مهمی در كاهش آلایندگیهای محیط شهری دارد به دلیل ارزان بودن انرژی فسیلی، هم اكنون بهطور اساسی مورد توجه قرار نگرفته است و جایگزینشدن آنها در آینده، نزدیك نیست. با این حال قطعا با افزایش آلودگی هوا و خسارتهای ناشی از تعطیلی ادارات و مراكز دولتی و افزایش بیماریهای قلبی و عروقی و ریوی، رویكرد بهكارگیری از این نوع وسایل نقلیه و انرژیهای پاك افزایش خواهد یافت.
نظر شما