سلامت نیوز : فكر كنید به یك جمع جدید وارد شده‌اید و در حالی كه تلاش می‌كنید با این جمع تازه آشنا شوید، یكباره یكی از دوستان قدیمی‌تان را در همان مهمانی می‌بینید، اما او به حدی با شما شوخی‌های زننده می‌كند كه بناچار مجبور به ترك آن جمع می‌شوید.این‌گونه اتفاق‌ها، هر روز در زندگی بسیاری از شهروندان رخ می‌دهد و چه دوستی‌ها و روابط صمیمی كه به خاطر همین شوخی‌های خارج از كنترل به انتهای خط رسیده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ پیر و جوان و تحصیلكرده و بی‌سواد هم ندارد. اگر بخواهیم بی‌تعارف حرف بزنیم امروزه دیگر شوخی‌های افراطی و خارج از ادب به شكل بسیار پررنگی در جامعه دیده می‌شود كه تداوم این وضع می‌تواند سلامت اجتماعی و روانی شهروندان را تهدید كند.
واكنش‌های ما به انواع شوخی‌ها
شوخی‌ها دو هدف عمده دارد كه اولی را می‌توان ایجاد فضای شادی و خنده در جمع و دیگری را توهین و تحقیر طرف مقابل دانست اما خطر جدی اینجاست كه گاهی این دو هدف با همدیگر تركیب می‌شوند و شرایطی پیش می‌آید كه فردی بی‌آن‌كه قصد و نیت بدی داشته باشد با شوخی‌های نابجا موجب رنجیدن دوستش می‌شود.
تكلیف شوخی‌های نوع اول و دوم كه روشن است و هر دو با قصد و نیت قبلی انجام می‌شود و احتمالا خروجی‌اش هم مطابق همان قصد و نیت قبلی خواهد بود، اما در شوخی‌هایی كه ناخواسته موجب دلخوری افراد می‌شود، نیت فرد این بوده كه با شوخی كردن فضای شادتری ایجاد كند، اما ناخواسته دوستش را دلخور می‌كند.
محمد طاهرشاد، كارشناس جامعه‌شناسی در گفت‌و‌گو با «جام‌جم» می‌گوید: شوخی‌هایی كه به فردی توهین نمی‌شود و صرفا برای خندیدن در جمع گفته می‌شود، مشكلی ایجاد نمی‌كند، اما اگر شوخی كردن با نیت تحقیر و توهین باشد و این كار هم تداوم یابد، اصلا نباید به فرد شوخی‌كننده مجال این كار را داد و باید قاطعانه با او برخورد كرد.
وی می‌افزاید: در شوخی‌های دوپهلو كه در كنار خندیدن به حقوق فردی هم ناخواسته تعرض می‌شود، باید با زبان تذكر برخورد كرد و رفتار تند و قهرآمیز، تاثیر عكس می‌دهد و احتمال دارد به معنی بی‌جنبه بودن فرد تلقی شود.
درست خندیدن، هنر است
خندیدن برای خیلی از آدم‌ها، حكم همان زندگی را دارد. تصور دنیایی كه همه با هم سرد و رسمی برخورد می‌كنند، خارج از حوصله ایرانی‌هاست.طاهرشاد می‌گوید: ما ایرانی‌ها مردمان شوخ‌طبعی هستیم كه خلاقیت بالایی برای خلق صحنه‌های خنده‌آور داریم، اما به دلیل این‌كه نهادهای فرهنگساز به مردم درست توضیح نداده كه مرز دقیق بین شوخی‌های مودبانه و بی‌ادبانه كجاست، خیلی اوقات فراموش می‌كنیم تا چه سطحی شوخی‌های ما محترمانه و تا چه سطحی غیرمحترمانه است.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی بر این باور است ما در دورانی زندگی می‌كنیم كه رفته‌رفته داریم هنر درست خندیدن را از دست می‌دهیم.وی تاكید می‌كند: در جامعه‌ای كه الزامات و لوازم تفریحات سالم در اختیار مردم قرار داده نشود و مردم نتوانند از مجراهای قانونی و اخلاقی شاد باشند و انرژی خود را تخلیه كنند، در آن صورت به تفریحات كنترل نشده و شوخی‌های زننده روی می‌آورند تا از این طریق، كمبود شادی را در زندگی‌شان جبران كنند.
طاهرشاد توضیح می‌دهد: اگر جوانی، شغلی مفید و شرایط مالی مناسبی داشته باشد و جامعه هم برای اوقات فراغت آن جوان، برنامه‌ریزی منطقی داشته باشد بسیار احتمالش بعید است این فرد از مجرای شوخی‌های فیزیكی و سخیف، همه روزش را بگذراند. در حقیقت اگر جوانی همه ابزار و لوازم تفریحات سالم و خندیدن پاك را در اختیار داشته باشد، میلش به انجام شوخی‌های سخیفی كه با تحقیر دیگران همراه می‌شود، كاهش می‌یابد.
مرزبندی مشخصی نداریم
شاید شما هم به این نكته توجه كرده‌اید كه این روزها، شوخی‌های افراطی بین دو نفر به معنای صمیمیت تعبیر می‌شود و افرادی هم كه همواره با دیگران رفتاری محترمانه و مودبانه دارند، احتمال دارد با عناوین و القابی همچون‌بچه مثبت در جامعه خطاب شوند.
طاهرشاد معتقد است در جامعه‌ای كه اخلاق و ادب را یك ضدارزش به حساب بیاورند، اما شوخی‌های سخیف در روابط اجتماعی، جایگاهی ارزشمند میان مردم داشته باشد، در چنین جامعه‌ای نیاز به آموزش و فرهنگسازی برای اصلاح امور رفتاری شهروندان، یك ضرورت است.
وی خاطرنشان می‌كند: یكی از عمده دلایل رواج شوخی‌های زننده در جامعه این است كه معمولا ما ایرانی‌ها عادت نكرده‌ایم مرزبندی مشخصی با آدم‌ها و اماكن مختلف داشته باشیم، مثلا خیلی‌ها می‌خواهند همان سطح صمیمیتی را كه بین خانواده‌شان دارند، در محیط كار هم پیاده كنند، اما به دلیل تداخل قوانین رایج در دو حوزه غیرمرتبط مانند خانه و محل كار، در چنین شرایطی احتمال بروز بی‌اخلاقی زیاد می‌شود.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی توضیح می‌دهد: نوع برخورد صمیمی ما با اعضای خانواده، گونه‌ای خاص از شوخی‌های خانوادگی را پدید می‌آورد كه حتی گاهی اگر زننده هم باشد، دلخور نشویم، اما وقتی همین سطح صمیمیت را به محل كار یا اداره یا سایر اماكن رسمی می‌كشانیم، آن‌گاه باید انتظار داشته باشیم گاهی شوخی‌های دیگران با ما خارج از چارچوب ادب و نزاكت باشد.
شوخی‌های سخیف را تبلیغ نكنیم
اگرچه مشكل گسترش شوخی‌های خارج از كنترل فقط مشكلی داخلی نیست و مردمان كشورهای دیگر نیز با شدت و ضعف‌های مختلف با این آسیب اجتماعی درگیر هستند، اما این مشكل در كشور ما به مرحله‌ای رسیده است كه حتی در دانشگاه‌ها و مراكز فرهنگی نیز ردپای شوخی‌های زننده به چشم می‌خورد.
در این میان، نمایش فیلم‌های كمدی كه در آن حتی از لودگی و شوخی‌های فیزیكی هم برای خنداندن مخاطب استفاده می‌شود، موجب شده ذائقه مخاطب و بخصوص سلایق مخاطب كودك و نوجوان ایرانی تحت تاثیر همین مجموعه‌های كمدی قرار بگیرد و در واقع ممكن است مخاطب ما با كپی‌برداری از این شوخی‌های پخش شده، به خیال خودش تلاش كند به صورت یك شخصیت بامزه و دوست داشتنی در جامعه جلوه كند.
در هر حال، به نظر می‌رسد علاوه بر این‌كه باید با هر نوع بسته تبلیغاتی (مثل عكس، فیلم و مجله) كه در آن به اشاعه شوخی‌های سخیف دامن می‌زند مقابله شود، رسانه‌های فرهنگساز نیز باید با آموزش و نمایش رفتارهای معقول در جامعه، الگویی از یك شهروند شاد، فعال و مودب را به نمایش بگذارند؛ شهروندی كه اگر با فردی هم شوخی می‌كند، شوخی‌اش از مرز ادب خارج نشده موجب دلخوری كسی هم نمی‌شود.
شوخی‌ها دو هدف عمده دارد كه اولی را می‌توان ایجاد فضای شادی و خنده در جمع و دیگری را توهین و تحقیر طرف مقابل دانست.
نظر شما