سلامت نیوز : تالاب‌های «شورگل، یادگارلو و درگه سنگی»، «مجموعه تالاب انزلی»، «شادگان، خورالامیه و خورموسی»، «نیریز و كمیجان»، «انتهای جنوبی هامون پوزك» و «هامون صابری و هامون هیرمند»، 6 سایت تالابی هستند كه در معرض تغییرات اكولوژیكی بوده و همچنان در لیست قرمز (فهرست «مونترو») رامسر قرار دارند. به گفته مسعود باقرزاده كریمی، معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به این كه امسال 30 میلیارد تومان اعتبار برای احیای تالاب‌ها در استان‌هایی كه مستعد تولید گرد و غبار هستند اختصاص یافته است می‌گوید: «عمده این اعتبار برای لایروبی رودخانه‌هایی كه وارد تالاب‌ها می‌شوند و احیای مسیل‌ها، تعیین مرز و حریم تالاب‌ها و به‌كارگیری سیستم‌های پایش اختصاص یافته است.»

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ مسعود باقرزاده كریمی در خصوص فهرست مونترو كنوانسیون رامسر می‌گوید: تالاب‌هایی كه دچار تغییرات شدید اكولوژیكی شده‌اند در مونترو لیست كنوانسیون رامسر قرار می‌گیرند كه این تالاب‌ها یا دچار دستكاری انسان یا تغییرات اقلیمی شده‌اند كه برگشت به شرایط طبیعی آنها نیازمند اعمال مدیریت‌های ویژه در جلوگیری از تغییر كاربری‌ها و استفاده انسانی، تامین حقآبه مورد نیاز، عدم تجاوز به عرصه‌های تالابی و ... است. اما سوال اینجاست كه آیا اعتبارهایی كه سازمان محیط‌زیست برای احیای تالاب‌ها دریافت كرده است می‌تواند تالاب‌هایی كه در مرز مرگ قرار دارند را احیا و به فهرست عادی كنوانسیون رامسر برگرداند.

شورگل، یادگارلو و درگه سنگی

زخم اصلی را سد حسنلو به تالاب‌های شورگل، یادگارلو و درگه سنگی زد. ایجاد زهكش سد حسنلو باعث خشك شدن تالاب‌های «یادگارلو و درگه سنگی» شد. البته برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و راندمان پایین آبیاری كشاورزی هم از جمله دلایلی بود كه این تالاب‌ها را به فهرست مونترو كنوانسیون رامسر وارد كرد. باقرزاده كریمی درباره آخرین اقدامات انجام شده برای تالاب‌هایی كه دچار تغییرات شدید اكولوژیكی در كشور شده‌اند می‌گوید: درخصوص سایت تالابی «شورگل، یادگارلو و درگه سنگی» موضوع تامین حقآبه از سد حسنلو و تعیین حدود تالاب، حذف عوامل تخریب، جلوگیری از توسعه چاه‌های كشاورزی و مدیریت منابع آب در حال پیگیری است كه به نظر می‌رسد می‌توانیم این سایت تالابی را از فهرست مونترو كنوانسیون رامسر خارج كنیم.

تالاب انزلی

تالاب انزلی به وسعت 15 هزار هكتار از سال 1993 وارد فهرست قرمز مونترو شد و آینده نزدیكی برای بیرون آمدن از آن دیده نمی‌شود. كسانی كه تیشه به ریشه درختان زدند نمی‌دانستند كه عناصر طبیعت در زنجیره جداناشدنی باهم ارتباط دارند و زمانی كه جنگل‌ها و مراتع بالادست تخریب می‌شود، نتیجه تلخ آن كاهش عمق تالاب از 6 به 2 متر در 30 سال گذشته شده است. البته دلیل دیگری هم برای مرگ غم انگیز تالاب انزلی وجود دارد و آن ورود پسآب‌های شهری، صنعتی، كشاورزی و ورود گونه غیربومی آزولا از سوی وزارت جهاد كشاورزی است.

همین دلایل كافی است تا فهرست مونترو آژیر قرمز را برای تالاب بندرانزلی به صدا درآید. به گفته معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست، پروژه‌ای با همكاری مركز همكاری‌های ژاپن (جایكا) در حال انجام است؛ از سوی دیگر موضوع نصب تله‌های رسوب‌گیر، جلوگیری از ورود پسآب‌ها و سموم كشاورزی، كنترل منابع آب، جلوگیری از تبدیل اراضی تالابی به كشاورزی و مدیریت پسماندهای كشاورزی در خصوص این تالاب در حال انجام است. هرچند معتقدیم یكی از سخت‌ترین اقدامات می‌تواند خروج تالاب انزلی از فهرست تالاب‌های دچار تغییرات شدید اكولوژیكی باشد.

تالاب‌های شادگان، خورالامیه و خورموسی

برای تالاب شادگان آینده خوشی پیش‌بینی نمی‌شود، حتی با وجود اعتباری كه سازمان محیط‌زیست تصویب كرده است چون ساخت و سازهای نفتی همچنان نفس آن را تنگ می‌كند تا یكی از سدهای بزرگ ورود گردو‌غبارهای عربی، خود به منشأ ایجاد گردو غبار تبدیل شود. این تالاب به وسعت 400 هزار هكتار از سال 1993 وارد فهرست مونتروشد. آلودگی‌های نفتی و زهكش‌های بسیار شور صنایع كشت و صنعت نیشكر جنوب باعث زخم‌های عمیقی شد تا این تالاب هم در لیست قرمز رامسر قرار بگیرد.

او به سایت تالابی «شادگان، خورالامیه و خورموسی» اشاره می‌كند و می‌گوید: این سایت یكی از سایت‌های طرح حفاظت از تالاب‌های بین‌المللی ایران است و یكی از مهم‌ترین مشكلات آن موضوع صنایع اطرافش است. لذا پیگیری‌هایی در این خصوص و همچنین درباره تعیین حقآبه، جلوگیری از تغییر كاربری و تخریب اراضی در آن صورت گرفته و طرح پایلوت تالاب شادگان نیز با همكاری جوامع محلی در حال انجام است.

نیریز و كمیجان

نیریز و كمیجان زخم عمیقی از خشكسالی درسال 1990 خوردند. خشك شدن تالاب و كمبود آب و بهره‌برداری از منابع آبی برای كشاورزی باعث شد تا آنها هم در فهرست مونترو قرار بگیرند. باقرزاده كریمی درباره سایت تالابی «نیریز و كمیجان» می‌گوید: «تامین حقآبه این تالاب با وزارت نیرو مذاكره شده و پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته كه امیدواریم تعرض و استفاده بی‌رویه از آب این تالاب كه یكی از عوامل تخریب آن است هرچه سریع‌تر متوقف شود. از سوی دیگر در تلاشیم با همكاری جوامع محلی و روستایی كودهای شیمیایی را در اطراف این تالاب حذف و نسبت به كشت ارگانیك محصولات زراعی اقدام كنیم.»

تالاب‌های هامون

دلایل مرگ تالاب‌های هامون بین دو كشور ایران و افغانستان تقسیم می‌شود و شاید سهم افغانستان بسیار بیشتر از ایران باشد. این تالاب‌ها در انتهای جنوبی هامون پوزك به وسعت 10 هزار هكتار و هامون صابری و هامون هیرمند به وسعت 50 هزار هر دو در سال 1990 وارد لیست قرمز مونترو شدند. ایجاد سازه‌های آبی در افغانستان، تخصیص آب برای مقاصد شرب و كشاورزی از سوی ایران و افغانستان و ورود ماهی غیربومی «آمور» از سوی شیلات كه نسل نی‌های منطقه را از بین برده كافی بود تا یكی از مهم‌ترین تالاب‌های ایران در فهرست مونترو كنوانسیون رامسر قرار گیرد. باقرزاده كریمی مهم‌ترین موضوع تالاب‌های هامون راتامین حقآبه می‌داند و می‌گوید: «در این خصوص مذاكرات متعددی با طرف افغانی داشتیم و كارگروه مشتركی نیز در این زمینه تشكیل شده است كه امیدواریم طرف افغانی به تعهدات خود در خصوص تامین حقآبه این تالاب عمل كند.»

«مسعود باقرزاده كریمی»، معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به اینكه تالاب به مكانی اطلاق می‌شود كه آب عامل اصلی برای محیط‌زیست گیاهی و جانوری آن باشد،می‌گوید: كلیه محیط‌های رودخانه‌ای‌، دریاچه‌ها، كرانه‌های ساحلی، جنگل‌های حرا، لجنزارها، تپه‌های مرجانی و محدوده‌هایی از سواحل دریاها و دریاچه‌ها كه عمق آنها در پایین‌ترین حد جزر بیش از 6 متر نباشد، در زمره تالاب‌های طبیعی قرار می‌گیرد. همچنین محیط‌های آبی ساخته بشر نیز نظیر حوضچه‌های پرورش ماهی و دیگر سدها، كانال‌های آب و غیره نیز در زمره تالاب‌ها قرار می‌گیرند.

كنوانسیون رامسر

ایران بنیانگذار كنوانسیون رامسر (كنوانسیون حفاظت از تالاب‌های جهان) است كه در این فهرست بیشترین تالاب‌های ثبت‌شده به ترتیب متعلق به انگلیس، مكزیك و استرالیاست. در حالی كه ارزش اكولوژیك تالاب‌ها 10 برابر جنگل‌ها و 200 برابر زمین‌های زراعی است، تالاب‌های 27 كشور در قالب 48 سایت تالابی در فهرست مونترو كنوانسیون رامسر (فهرست قرمز) قرار گرفته‌اند كه به ترتیب یونان با 7 تالاب، ایران 6 تالاب، جمهوری چك با 4 تالاب، بیشترین مونترو تالاب‌ها را دارند. همچنین نام 32‌تالاب 20 كشور جهان نیز به دلیل بهبود شرایط اكولوژیكی تالاب‌هایشان از این فهرست خارج شده است.