سلامت نیوز : حتما تاكنون افراد زیادی را دیده‌اید كه از بدو تولد به افتادگی پلك مبتلا بوده‌اند، اما جالب است بدانید احتمال این كه هر كسی به آن مبتلا شود، وجود دارد.

به گفته چشم‌پزشكان، افتادگی پلك ممكن است به دلایل زیادی اتفاق بیفتد. در برخی بیماران، این عارضه از بدو تولد وجود دارد، ولی برخی دیگر از بیماران به دلایل دیگری مانند افزایش سن، ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و حتی انجام جراحی چشم‌ها به این مشكل دچار می‌شوند.

دكتر ضیاءالدین طباطبایی، متخصص جراحی پلك و مجاری اشك و استاد دانشگاه در این باره به جام‌جم توضیح می‌دهد: در خانم‌ها هر بار گذاشتن و برداشتن لنز تماسی ـ چه زیبایی و چه اپتیك ـ ضربه به چشم محسوب می‌شود و خطر افتادگی پلك را تشدید می‌كند و در آقایان ـ كه بیشتر در معرض ضربه هستند ـ نیز احتمال بروز این مشكل بیشتر است. داروها، بخصوص ضدالتهاب‌ها و كورتون‌ها‌، قطره بتامتازون و داروهای گلوكوم نیز ممكن‌است باعث افتادگی پلك شود.

وقتی بیماری باعث افتادگی پلك می‌شود

علت افتادگی پلك را باید در بیماری زمینه‌ای جستجو كرد. به این ترتیب با درمان بیماری زمینه‌ای، مشكل افتادگی پلك حل می‌شود و بدون این كار، درمان پلك افتاده فایده‌ای ندارد. این متخصص چشم می‌گوید: گاهی هم بیمار افتادگی پلك و انحراف چشم را در كنار هم دارد، در این صورت باید ابتدا انحراف چشم مداوا شود تا بفهمیم پلك چقدر افتادگی دارد.

البته افتادگی پلك اكتسابی از دهه پنجم تا ششم زندگی به بعد خود را نشان می‌دهد و علل آن می‌تواند اختلال عملكرد عضلانی و ماهیچه‌ای، اختلال عصبی مثلا در اثر سكته‌های مغزی یا بیماری‌های عصبی ـ عضلانی و آسیب‌هایی باشد كه باعث افزایش وزن و اختلال حركت پلك می‌شود.

دكتر طباطبایی، علت دیگر بروز این عارضه را ایجاد تغییرات در اثر سن می‌داند و توضیح می‌دهد: معمولا علت افتادگی پلك‌ افراد مسن، اختلال در عملكرد تاندون عضله بالابرنده پلك است. این تاندون در اثر افزایش سن، مصرف دارو در چشم، عمل جراحی چشم (مثل آب‌مروارید) و بیماری‌ها نازك می‌شود و استحكام خود را از دست می‌هد.

ضعف ماهیچه‌ها مساوی است با افتادگی پلك

اگر ماهیچه‌های بدن، بخصوص عضلات صورت ضعیف باشد، احتمال دچار شدن به پلك‌های افتاده وجود دارد. به گفته دكتر طباطبایی، حساس‌ترین عضله بدن، عضله بالابرنده چشم است و اولین تظاهر هر نوع ضعف ماهیچه‌ای در بدن می‌تواند افتادگی پلك باشد. او تاكید می‌كند: بجز در موارد مادرزادی، افتادگی پلك‌ها فقط در صورتی كه منشا عصبی داشته باشد، به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد.

اگر درمان نكنیم چه می‌شود؟

دكتر طباطبایی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: اگر افتادگی پلك مادرزادی متوسط (2 تا 4 میلی‌متر) یا شدید(4 میلی‌متر و بیشتر) باشد، امكان دارد جلوی تحریكات نورانی را بگیرد و اجازه ندهد تصویر مستقیم در شبكیه تشكیل شود در این صورت از آنجا كه راه‌های عصبی بینایی معمولا در سال‌های اولیه زندگی تكامل می‌یابد، ممكن‌است باعث تنبلی و به دنبال آن انحراف چشم شود؛ بنابراین مهم این است كه كودكان مبتلا به طور مداوم بررسی شوند.

این متخصص چشم تاكید می‌كند: اگر محور بینایی درگیر باشد، جراحی فوریت دارد تا چشم در معرض تنبلی قرار نگیرد، زیرا همان ‌طور كه می‌دانید تنبلی چشم با بالارفتن سن درمانی ندارد، ولی اگر محور بینایی درگیر نبوده و چشم كودك از نظر انكساری مشكل نداشته ‌باشد، می‌توان تا قبل از سن مدرسه جراحی را به تاخیر انداخت.البته این استاد دانشگاه توصیه می‌كند: افتادگی خفیف را بیشتر مردم متوجه نمی‌شوند و می‌توان آن را طبیعی قلمداد كرد. حتی اگر بیش از یك میلی‌متر هم باشد، باز هم به جراحی نیاز ندارد و بهتر است با آن مدارا كرد.

همكاری چشم‌پزشك و نورولوژیست برای درمان

این استاد دانشگاه با اشاره به این كه در مبتلایان به افتادگی پلك اكتسابی، مشاوره نورولوژی در دستور كار قرار دارد، می‌گوید: افرادی كه آخر شب دچار افتادگی پلك و دوبینی می‌شوند، نباید بدون مشاوره نورولوژی جراحی شوند چون اغلب این بیماران به بیماری‌ زمینه‌ای مبتلا هستند و تا زمانی كه این بیماری زمینه‌ای درمان نشود، جراحی بی‌‌فایده است. افتادگی پلك را نباید فقط یك بیماری قلمداد كرد و معاینه كامل چشم می‌خواهد و باید حتما مشاوره نورولوژی و به دفعات معاینه انجام شود، چون حتی گاهی خستگی و سرحالی‌ بیمار در میزان افتادگی پلكش تاثیر دارد.

جراحی اصلاح افتادگی پلك، جراحی زیبایی است؟

جراحی افتادگی پلك در بیشتر موارد زیبایی محسوب می‌شود و از نظر كارشناسان بیمه غیرضروری است، ولی گاهی انجام آن ضروری است. به گفته دكتر طباطبایی، اگر بیماری دچار اختلال میدان بینایی و اختلال دید باشد، جراحی برایش ضروری است. در برخی موارد هم سنگینی پلك باعث می‌شود بیمار فشار بیشتری روی كره چشم احساس كند كه در درازمدت خستگی چشم می‌‌دهد و در این صورت فرد نمی‌تواند مطالعه طولانی‌مدت داشته باشد. بچه‌ها هم باید حتما از نظر تنبلی چشم و پیشگیری از انحراف تحت‌نظر باشند.

جراحی افتادگی پلك، راهكار مخصوص خود را دارد و معمولا برای كودكان انجام نمی‌شود، چون نمی‌توانند با پزشك همكاری كنند.این فوق‌تخصص پلك و مجاری اشكی می‌گوید: جراحی افتادگی پلك با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و در طول آن باید چشم‌ها باز باشد تا بتوان پلك افتاده را دقیقا قرینه و مطابق با چشم دیگر اصلاح كرد، ولی در مورد بچه‌ها این كار امكان‌پذیر نیست.

یك نوع اصلاح غیرجراحی افتادگی پلك نیز وجود دارد كه با آن می‌توان بدون جراحی، پلك را بالاتر برد. دكتر طباطبایی در این باره توضیح می‌دهد: این روش نسبتا جدید است. در افراد مبتلا به ضعف شدید ماهیچه‌ها كه شب‌ها كره چشمشان محافظت نمی‌شود یا مسن هستند و تحمل جراحی ندارند، زایده‌ای به قاب عینك وصل می‌شود كه با پلك تماس دارد و پلك را بالا می‌برد و عصای پلك نامیده می‌شود.این عینك‌ها در برخی عینك‌سازی‌ها موجود است و پزشك در صورت صلاحدید آنها را تجویز می‌كند. عصای پلك طوری روی قاب عینك تعبیه شده كه از زاویه روبه‌رو، قابل مشاهده نیست.