تامین اجتماعی، سازمانی اجتماعی

به گزارش سلامت نیوز به نقل از قانون ؛ نگاهی به آنچه در ۱۱ ماه گذشته از فعالیت سازمان تامین اجتماعی گذشته است، گویای این مهم بوده که بزرگ‌ترین و اصلیترین متولی بیمه‌های اجتماعی کشور دچار بلاتکلیفی است و تغییرات پربسامد مدیریتی آن و بروز مناقشات سیاسی، باندی، حزبی و شخصی بین مجلس و دولت، وزارتخانه متولی، ارکان عالی این سازمان و... بر وسعت و عمق این سردرگمی افزوده است. «علی حیدری» کار‌شناس تامین اجتماعی در این باره می‌گوید: تامین اجتماعی سازمانی برای همه مردم و نیازهای اساسی آنهاست، اما تبدیل به محل مناقشات دولت شده است. مناقشاتی که هیچکدام با نیت و قصد خیر و به منظور حفظ و صیانت از مصالح و منافع سازمان تامین اجتماعی صورت نگرفته و همواره نیات و مقاصد سیاسی و شخصی مد نظر افراد بوده و به نوعی تامین اجتماعی مثل گوشت قربانی بین باند‌ها و گروه‌ها و اشخاص تقسیم شده است.

در نتیجه سازمانی که باید جزیره ثبات، ‌ نقطه اتکاء و خانه امید اقشار بیمه‌شده و مستمری بگیر باشد همواره دچار تزلزل، تشتت و ناآرامی بوده است. وی اظهار می‌دارد: دعواهای فعلی بر سر سازمان تامین اجتماعی که از جنس منازعات فوق بوده و هیچکدام از طرفین دعوا به دنبال منافع و مصالح بیمه شدگان و مستمری بگیران نیستند و فقط آن‌را مستمسکی برای بیرون راندن حریف و رقیب خود قرار داده‌اند. حتی در شرایط عادی و نرمال مدیریتی نیز، این سازمان با توجه به قرار گرفتن در سراشیبی چرخه عمر خود، ‌کاهش نسبت وابستگی (تعداد مستمری بگیران به بیمه پردازان)، عدم تعادل منابع و مصارف، برهم خوردن تنظیم ورودی‌ها و خروجی‌ها (بازنشستگی‌های زودرس و...)، فرار بیمه‌ای، اشتغال غیر مجاز نیروی خارجی، سهم قابل توجه اقتصاد پنهان و زیرزمینی، ‌ نرخ بالای بیکاری و... دچار معضلات و مشکلات فراوانی است.

منافع مردم تحت تاثیر قرار گرفته است

عدم ثبات مدیریت و تغییرات سریع مدیریتی و بلاتکلیفی مستمر سازمان تامین اجتماعی طی سال‌های اخیر باعث شده که مصالح و منافع بیمه‌شدگان و مستمری بگیران دستخوش تاراج قرار گیرد و هیچ‌گونه نظارت مؤثری قابل اعمال نباشد. حیدری در این باره می‌گوید: مدیران و متولیان مسبب این نابسامانی‌ها پاسخگو نیستند و تغییرات مدیریتی و منازعات صورت گرفته با هدف اصلاح امور و به‌خاطر منافع و مصالح بیمه شدگان و مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی نیست. اساسنامه‌های مصوب سال ۱۳۸۷ و ۱۳۸۹ سازمان تامین اجتماعی که مبتنی بر اعمال ماده ۱۷ قانون نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی و ماده ۱۱۳ قانون مدیریت خدمات کشوری تدوین است، هر دو مغایر قانون بوده و حتی انتصابات صورت گرفته در ارکان عالی سازمان تامین اجتماعی براساس این اساسنامه‌های غیرقانونی نیز، غیر‌قانونی بوده است.

نگاه سیاسی به تامین اجتماعی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، افرادی با تحصیلات برق، مکانیک و... و سوابق کاری نظیر فنر سازی و کمک فنر سازی و دارای مشاغل واجد تعارض نقش و تضاد منافع با سازمان تامین اجتماعی، در مصادر مدیریتی این سازمان قرار گرفته‌اند. کار‌شناسان معتقدند که این تغییرات و رفت و آمد‌ها براساس‌‌ همان منازعات سیاسی و به‌خاطر منافع شخصی و باندی بوده که سایه نگاه سیاسی را بر تامین اجتماعی سنگین و سنگین‌تر کرده است. از سوی دیگر، مطالعه وضعیت سازمان تامین اجتماعی در طول سال‌های گذشته حاکی است سودای تصاحب سازمان تامین اجتماعی و شرکت‌‌های زیر‌مجموعه این سازمان به دلیل جایگاه اغوا‌کننده آن در اقتصاد است.

رسالت اصلی سازمان تامین اجتماعی به عنوان یک سازمان بیمه‌گر، حمایت از نیروی کار و صیانت از حقوق نیروهای مولد کشور است؛ حال آنکه این سازمان ماموریت دارد از طریق سرمایه‌گذاری و فعالیت اقتصادی، ارزش افزوده اندوخته بیمه‌شدگان را نیز حفظ کند. از این رو تاسیس شرکت‌های مختلف از تولید دارو و کاشی و سرامیک تا حمل و نقل و فعالیت در حوزه نفت و پتروشیمی، این سازمان را به یکی از بنگاه‌‌داران بزرگ کشور تبدیل کرده است.

وسوسه سودهای کلان

تامین اجتماعی بنگاهی سود ده است که در میان شرکت‌ها و موسسات وابسته به این سازمان، شرکت سرمایه ‌گذاری «شستا» با بیش از ۱۵۰ شرکت، جایگاه ویژه‌ای را در عرصه اقتصاد به خود اختصاص داده است. شرکت سرمایه‌گذاری سازمان تامین اجتماعی که با نام اختصاری «شستا» خوانده می‌شود، یکی از بزرگ‌‌ترین بنگاه‌های اقتصادی کشور است که در سال ۱۳۶۵ به منظور سرمایه‌ گذاری و مشارکت از محل ذخایر سازمان تامین اجتماعی و تحصیل تسهیل در تصمیم‌ گیری و ایجاد منابع مالی جدید در قالب بازده سرمایه‌ گذاری در جهت تامین امکانات مورد نیاز برای ایفای تعهدات بیمه‌ای و حقوق بازنشستگان مشمول سازمان تامین اجتماعی تاسیس شد.

از سویی، بر اساس اطلاعات غیررسمی، بیش از ۹۰ درصد هزینه‌های سازمان تامین اجتماعی از محل وجوه اخذ ‌شده بابت حق بیمه تامین می‌شود و حدود ۱۰ درصد هزینه آن از سایر منابع همچون فعالیت‌های اقتصادی شستا تامین می‌شود. بر کسی پوشیده نیست که کاستی‌‌ها و نارسایی‌‌های سازمان تامین اجتماعی، نتیجه سوء مدیریت این سازمان در سال‌‌های گذشته بوده است. مدیرانی که اغلب به جای تلاش برای بقا و تعالی سازمان تامین اجتماعی، اندیشه تصاحب شرکت‌‌های بزرگ و کوچک سازمان‌های تامین اجتماعی را در سر پرورانده‌اند.

تأمین اجتماعی جولانگاه افراد سیاسی نیست

«حسن صادقی» معاون دبیرکل خانه کارگر با تاکید بر اینکه سازمان تأمین اجتماعی جولانگاه افراد سیاسی نیست این نکته را یاد آور می‌شود که سازمان تأمین اجتماعی پیش‌تر در برابر دریافت حق بیمه از۲۰ نفر، به یک نفر مستمری پرداخت می‌کرد اما امروز پرداخت مستمری ۶ به یک شده و چنانچه این روال ادامه داشته باشد بر اساس اعلام نظر کار‌شناسان سازمان، تا دو سال آینده درآمد و پرداختی این سازمان به نقطه سر به سر می‌رسد و سیر نزولی خواهد داشت. وی از نبود ثبات مدیریتی در سازمان تأمین اجتماعی انتقاد و اظهار می‌کند: طی سه سال گذشته شاهد کاهش میلیاردی بودجه سازمان بودیم و می‌توان چنین تحلیل کرد که نگاه سیاسی دولت باعث بحران در تأمین اجتماعی شده است.

معاون دبیرکل خانه کارگر با ابراز تاسف از اینکه نگاه دولت به سازمان تأمین اجتماعی یک نگاه سیاسی توام با منفعت طلبی بوده است، اظهار می‌دارد: متاسفانه آینده و هدف سازمان تأمین اجتماعی که ارائه خدمات بیشتر به کارگران است، برای دولت مهم نیست بلکه دولت می‌خواهد از توان مالی سازمان برای دستیابی به اهداف خود استفاده کند. وی با تاکید بر اینکه مدیران توانمندی در سازمان تأمین اجتماعی وجود دارند گفت: متاسفانه نه تنها از توان مدیران داخلی سازمان استفاده نمی‌شود بلکه تاکنون شاهد بوده‌ایم که همزمان با انتصاب مدیران سیاسی، مدیران کارآمد سازمان تأمین اجتماعی مورد غضب قرار می‌گیرند و بدین ترتیب، یک سازمان بیمه گر را به یک سازمان سیاسی تبدیل می‌کنند.

صادقی با تاکید بر اینکه سازمان تأمین اجتماعی متعلق به کارگران و سرمایه آن بخشی از درآمد کارگران است می‌افزاید: جامعه کارگری، فردی را برای مدیریت سازمان می‌خواهد که در وهله اول بتواند مطالبات سازمان را از دولت دریافت کند. وی با تاکید بر اینکه نگاه دولت به صندوق تأمین اجتماعی، ابزاری است تصریح می‌کند: دولت در وهله اول به فکر بازنشستگان کشوری و سایر صندوق‌های بیمه‌ای است. به نظر می‌رسد تا نگاه سیاسی و سودجویانه به صندوق بزرگ تأمین اجتماعی تبدیل به نگاهی دلسوزانه برای رفع مشکلات میلیون‌ها بیمه گذار این صندوق نشود، مشکلات تأمین اجتماعی به پایان نخواهد رسید.