سلامت نیوز : اگرچه ستاد مبارزه با مواد مخدر هر گونه افزایش آماری معتادان کشور را رد کرده اما نگاهی به آمار معتادانی که در مراکز درمان و ترک اعتیاد کشور در حال جدا شدن از افیون هستند حکایت از آن دارد که در زیر پوست شهر، افزایش تعداد معتادان باعث افزایش میزان پذیرش این افراد در مراکز درمان و ترک اعتیاد شده است.
آمار معتادان
به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ ستاد مبارزه با مواد مخدر به تازگی از تحت پوشش قرار
گرفتن نزدیک به 700 هزار نفر در شش ماهه نخست سال در مراکز درمانی اعتیاد
کشور خبر داده. این در حالی است که به گفته مسئولان این سازمان در کل کشور
با درنظر گرفتن 200هزار معتاد تفننی تنها 2میلیون معتاد حضور دارند. با
این حساب می‌توان این طور برداشت کرد که یک سوم معتادان کشور تنها در شش
ماهه نخست امسال خود را به مراکز درمانی اعتیاد معرفی کرده‌اند و خواستار
ترک اعتیاد شده‌اند. معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی‌ستاد
مبارزه با مواد مخدر در این زمینه گفته است:« در شش ماهه نخست امسال، تعداد
کل افراد تحت پوشش به معنی ماندگاری حداقل یک ماه در درمان، 657 هزار و
773 نفر بود که به مراکز درمان با داروهای آگونیست، اقامتی کوتاه مدت
(بستری) و اقامتی میان مدت مراجعه کرده و تحت پوشش خدمات درمانی این مراکز
قرار گرفته‌اند.»
دین پرست گفته است: «طبق آخرین برآورد‌ها از سوی سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت، در شش ماهه نخست امسال، در مجموع 3940 مرکز درمان و کاهش آسیب در کشور وجود دارد که در حال خدمات‌رسانی به افراد وابسته به سوء مصرف مواد هستند. » او در حالی به این میزان آمار اشاره کرده که تاکید کرده است: «آمار فوق بدون احتساب تعداد مراجعان به مطب‌ها که قابل ملاحظه نیز می‌باشد، محاسبه شده است.»آمارهایی که این عضو ستاد مبارزه با مواد مخدر به آن اشاره کرده در شش ماهه اول سال 91 به وقوع پیوسته است. در این مدت زمان 594 هزار و 718 نفر در 3197 مرکز درمان با داروهای آگونیست، 61 هزار و 395 نفر در 403مرکز اقامتی همچون TC و اقامتی میان‌مدت و 1660 نفر در 24 مرکز بستری، تحت پوشش خدمات درمانی این مراکز قرار گرفتند. همچنین براساس آمار سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت در شش ماهه اول امسال، علاوه بر 657 هزار و 773 نفر تحت پوشش خدمات درمانی در 3624 مرکز درمانی، مجموعاً 316مرکز سم‌زدایی سرپایی و گذری، تیم سیار و شلتر در سطح کشور مشغول فعالیت و خدمات‌رسانی هستند و طی این مدت نیز، 79 هزار و 798 نفر بار به 46 مرکز سم‌زدایی سرپایی و 109 هزار و 787 نفر به 270 مرکز گذری، تیم سیار و شلتر مراجعه کردند.
این آمارها در کنار هم نشان دهنده یک موضوع مهم است و آن افزایش میزان مراکز خدماتی به معتادان کشور است که به گفته کارشناسان همزمان با افزایش تعداد معتادان رشد داشته اند. این در حالی است که به گفته این مقام مسئول، ستاد مبارزه با مواد مخدر در پی افزایش بیشتر تعداد این مراکز است:«تلاش در جهت تغییر الگوی مصرف مواد مخدر در کشور از مواد پر خطر (سنگین) به مواد کم‌خطر (سبک) و کاهش آسیب‌های ناشی از آن، از خط مشی‌ها و اولویت‌های نخست ستاد مبارزه با مواد مخدر در حوزه درمان و بازتوانی معتادان است. »
شیشه همچنان خطرناک تر از دیگر مواد
با این همه اگر چه سیاست اصلی‌ترین نهاد کنترل و کاهش
میزان مصرف مواد مخدر در ایران، کشاندن الگوی مصرف مواد از مواد سنگین به
مواد سبک است اما همزمان نگرانی کارشناسان و مددکاران اجتماعی از افزایش
مصرف شیشه نیز در نوع خود قابل توجه است. ستاد مبارزه با مواد مخدر تا به
حال تنها یک بار پذیرفته است که شیشه به ماده‌ای خطرناک در جامعه مصرف
ایران بدل شده. چندی پیش یک مقام مسئول در ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام
کرد که شیشه دومین ماده پرمصرف بعد از تریاک در کشور بوده و مصرف این ماده
مخدر به‌ویژه در بین جوانان نگران کننده است. با این همه تلاش برای کاهش
تقاضا در حوزه شیشه برخلاف قیمت این ماده مخدر که هر روز در حال ارزان شدن
است، افزایشی نداشته. کارشناسان معتقدند که باورهای غلط، تبلیغات شبکه‌های
ماهواره‌ای، استفاده از القاب، نام‌های شیک و تبلیغ اینکه این مواد باعث
لاغری، چاقی یا افزایش میل و توان جنسی می‌شود، از مهمترین دلایل افزایش
میزان مصرف شیشه در کشور است.
همچنین پژوهشگران حوزه اعتیاد، یکی از
مهمترین دلایل افزایش مصرف شیشه در کشور را قیمت پایین، دسترسی آسان به این
مواد و راحت تر مصرف کردن آن بیان می‌کنند. زادمهر جمیلی، مدیر کمپ
«رستگان» به آرمان می‌گوید:«قیمت این ماده مخدر درسال‌های اخیر به شدت کاهش
یافته ودرعوض قیمت برخی دیگر از انواع مواد مخدر همچون تریاک بیشتر شده؛
یعنی قاچاقچیان مواد مخدر در این مدت با افزایش قیمت مواد مخدر سنتی و
ارزان تر کردن مواد مخدر صنعتی، قصد داشتند الگوی مصرف مواد مخدر را تغییر
بدهند.» او تاکید می‌کند:«بخش عمده‌ای از مراجعان ما لااقل در سه سال
اخیر، معتادان شیشه بوده‌اند که امکان ترک کامل آنها در مدت زمانی کوتاه
میسر نیست و ما در ابتدا مجبوریم آنها را به سمت مواد مخدر سبک بکشانیم و
بعد توقع ترک از آنها داشته باشیم.» به گفته وی بسیاری از نهادهای بالادستی
در حوزه اعتیاد توجه آنچنانی به شیشه ندارند و برای ترک معتادان شیشه
برنامه‌ای نداشته‌اند:«شیشه با تریاک و کراک فرق می‌کند و برای خیلی افراد
به‌صورت دارو معرفی شده است. در حال حاضر قرص باکسیر در بازار برای لاغری و
پرورش اندام فروخته می‌شود، بسیاری از معتادانی که ما در کمپ داریم پیش از
این مصرف کننده همین قرص بوده‌اند که مقدار زیادی شیشه در آن وجود دارد
اما تا به حال از سوی مراجع قانونی برخوردی با آن نشده.»
این در حالی است که حامد اختیاری، عضو سازمان علوم روانشناختی و پژوهشگر حوزه اعتیاد «توان اعتیاد‌زایی، تخریب عصبی و تاثیرات رفتاری این ماده مخدر را به مراتب فراتر از مواد محرکی مانند کوکائین یا اکستازی توصیف می‌کند و می‌گوید:« شیشه ماده‌ای نوظهور است و اطلاعات بسیار کمی‌در سطح جامعه درباره آن وجود دارد. بیماران بسیاری به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند که در بررسی بیان می‌کنند شیشه اصلا اعتیاد ندارد و آن را با هدف کاهش وزن یا افزایش توان مطالعه به‌ویژه میان دانشجویان استفاده می‌کنند که این نشانه‌های بی‌اطلاعی گسترده مردم از ماده ویران کننده شیشه است.» این کارشناس حوزه اعتیاد می‌گوید:« در سال‌های آینده باید منتظر بود بسیاری از مشکلات روانپزشکی و رفتارهای مجرمانه در کشور مرتبط با مصرف شیشه و حتی در تصادفات رانندگی نیز چشمگیر باشد.»
افیون‌های مصرفی در ایران
بر اساس گزارش سازمان ملل متحد که براساس آمار رسمی‌کشورها اعلام شده، حدود 220میلیون نفر معتاد در سراسر جهان وجود دارد که 160میلیون نفر آنها حشیش مصرف می‌کنند، حدود 14میلیون نفر معتاد به کوکائین هستند، حدود 9تا 12میلیون نفر معتاد به هروئین و مشتقات تریاک (خانواده opiudها) هستند، 11میلیون نفر مصرف کننده قرص‌های روانگردان و اکستازی هستند و بقیه سایر مواد را مصرف هستند. برخلاف تصور عموم مردم که فکر می‌کنند استفاده از شیشه در اولویت نخست قرار دارد اما مطابق گزارش‌ها، تریاک در جایگاه اول مصرف معتادان در ایران قرار گرفته است. به عبارت دیگر براساس گزارش سالانه مواد مخدر در سازمان ملل در سال 2010، مصرف‌کنندگان مواد مخدر به ترتیب بیشتر به تریاک با401395 کیلوگرم، حشیش و گراس با تقریبا 70 هزار کیلوگرم، هروئین با تقریبا27هزار کیلوگرم، مرفین و ترکیبات آن با تقریبا 8 هزار کیلوگرم، متاآمفتامین(شیشه) تقریبا 1400کیلوگرم، ماریجوانا تقریبا 1000 کیلوگرم و کوکائین با تقریبا 20 کیلوگرم، گرایش دارند هر چند 84 درصد از این مصرف کنندگان استفاده از دخانیات را هم در کارنامه خود دارند. البته مرگ و میر ناشی از سوء‌مصرف مواد مخدر در میان مصرف‌کنندگان روانگردان‌هایی مثل شیشه رتبه اول، هروئین رتبه دوم و تریاک رتبه سوم را دارد.
وضعیت اعتیاد زنان
وقتی که پای شیشه به میان می‌آید زنان به‌عنوان بخش
عمده‌ای از جامعه مصرف این ماده مخدر در ایران معرفی می‌شوند. سودجویان و
قاچاقچیان مواد مخدر در ایران همزمان با تبلیغات گسترده دولت برای عدم
استفاده از کراک، شیشه را جایگزین این محصول افیونی کردند با این فرق که
این بار همه چیز درون بسته بندی‌های زیبا و با اسم‌های تجاری فریب دهنده
وارد بازار شد و اولین مکان معرفی این محصول، باشگاه‌های ورزشی و بدنسازی
زنانه بود. این اتفاق باعث شد تا بسیاری از زنان فریب تبلیغات دروغین این
محصولات را خورده و برای کاهش وزن، لاغری یا رسیدن به سایز مورد علاقه خود،
عملا پا در دامنه اعتیاد بگذارند. این جریان به قدری جدی شد که تقریبا یک
ماه پیش کارشناسان از پایین آمدن سن اعتیاد زنان در کشور خبر دادند اما روز
گذشته دکتر فیروزه جعفری، رئیس اداره پیشگیری، درمان و کاهش آسیب اعتیاد
وزارت بهداشت این خبر را رد کرد و گفت:«هر چند مواد محرک اغلب در جوانان
مصرف می‌شود اما این نگرانی هم وجود دارد که سنین بالا هم آن را مصرف
می‌کنند.
در مجموع سن اعتیاد در زنان به نظر چندان کاهش نیافته است. تنها در موارد خاصی اعتیاد در سنین پایین‌تر مشاهده می‌شود که این موارد همیشه بوده‌اند، اکنون هم هستند و در آینده هم خواهند بود و دلایل متعددی هم برای آن وجود دارد. اما به طور کلی محرک‌ها در جوانان بیشتر مصرف می‌شود.» به گفته وی «در ابتلا به اعتیاد علل مختلفی مطرح است. ممکن است درصد بسیار کمی‌مبحث ژنتیک مطرح باشد؛ البته این موضوع در مردان بیشتر صادق است. اگر علل ژنتیکی و علل محیطی را دو دسته کلی علل اعتیاد در نظر بگیریم به طور کلی علل محیطی در تمام افراد معتاد بیشتر وجود دارد. علل محیطی ابتلا به اعتیاد در زنان به مراتب پررنگ‌تر از مردان است. علل محیطی می‌تواند مسائل خانوادگی، جامعه، فرهنگی، فقر، بیکاری و ... را شامل شود.»
نظر شما