سلامت نیوز : در حالی كه هرم غذایی ایران به گوشت و مرغ و میوه و سبزی طبقه‌بندی شده، صرفا محصولاتی مورد نظارت قرار می‌گیرد كه در كارخانه‌ها فرآوری شده باشد در حالی كه كمتر از 10 درصد محصولات غذایی در ایران فرآوری می‌شود. شاهد هستیم كه در میادین و مغازه‌ها، سبزی آلوده به گل و لای حاوی كود انسانی به مردم فروخته می‌شود و مردم همین حجم آلودگی را به خانه‌هایشان می‌برند
به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد ؛ در حالی كه آمارها از بروز سالانه 70 الی 90 هزار مورد جدید سرطان در ایران خبر می‌دهد، گزارش‌ها حاكی است كه ابتلا به سرطان در ایران رو به افزایش است. در فهرست دلایل متعددی كه برای این افزایش تدوین شده می‌توان از آلودگی هوا، باقی ماندن سموم شیمیایی در محصولات باغی و كشاورزی، كم‌توجهی افراد به علایم هشدار‌دهنده بیماری، بی‌تحركی و افزایش وزن، تغییر الگوی تغذیه و روی آوردن به مصرف غذاهای چرب و با مواد نگهدارنده و فست فودها و نوشابه‌های گازدار، استرس و ناآرامی جسمی و روحی و همچنین میزان ناكافی مصرف اقلام غذایی موثر در پیشگیری از ابتلا به سرطان همچون میوه‌ها و سبزیجات و لبنیات سراغ گرفت. در این فهرست، در حالی كه سهم الگوی تغذیه از سایر عوامل پررنگ‌تر است اما به نظر می‌رسد كه همین عامل به دلایلی همچون شیوع فرهنگ زندگی ماشینی و صنعتی، گرانی اقلام غذایی پر اهمیت و موثر در پیشگیری از ابتلا به سرطان، و همچنین، ضعف فرهنگ مصرف این اقلام، در جامعه ایران در حد چشمگیری مورد كم‌توجهی قرار گرفته است.
دكتر ناصر كلانتری، رییس سابق انیستیتو تحقیقات تغذیه در گفت‌وگو با «اعتماد» با تایید نقش موثر تغذیه و شیوه مصرف مواد غذایی در ابتلا و بروز سرطان می‌گوید: «نه تنها تحقیقات انجام شده در ایران بلكه نتایج تحقیقات جهانی هم ارتباط تنگاتنگ تغذیه و سرطان را مورد تایید قرار داده است. در عین حال، میزان دریافت انرژی و مصرف برخی از گروه‌های غذایی و ارتباط آن با بروز انواع سرطان‌ها هم در حال حاضر در مراحل تایید نهایی قرار دارد. به عنوان نمونه، مصرف بیش از حد گوشت قرمز می‌تواند به سرطان روده بزرگ منجر شود اما در مقابل، مصرف توصیه شده میوه‌ها و سبزی‌ها كه حاوی آنتی اكسیدان‌ها هستند در پیشگیری از سرطان بسیار موثر است چنانكه لیكوپن موجود در گوجه فرنگی نقش بسیار موثری در كاهش ابتلا به سرطان پروستات دارد و همچنین، نقش سایر آنتی اكسیدان‌های موجود در سبزیجات، به‌ویژه سبزیجات تیره برگ نیز اثبات شده و بنابراین، ابهامی درباره ارتباط تنگاتنگ سرطان و تغذیه، هم از بعد پیشگیری و از بعد بروز وجود ندارد. چنانكه مصرف مواد غذایی با فرآوری خاص مثل ترشی‌ها، شورها و ماهی‌های نمك سود و دودی می‌تواند موجبات ابتلا به سرطان را فراهم كند و ثابت شده كه در افزایش احتمال بروز سرطان موثر است.
البته باید توجه داشت كه علم بیولوژی مانند علم ریاضی نیست كه در تمام دنیا، نتیجه 2 به علاوه 2، برابر 4 باشد بلكه در این علم ما از نتایج معنادار صحبت می‌كنیم. به همین علت، می‌گوییم كه مصرف گوشت قرمز می‌تواند به احتمال معنادار ابتلا به سرطان روده بزرگ منجر شود اما به این معنا نیست كه تمام مصرف‌كنندگان گوشت قرمز به این نوع از سرطان مبتلا خواهند شد اما به تحقیق اثبات شده كه افرادی كه به‌طور عمده از پروتئین حیوانی آن هم از نوع قرمز استفاده می‌كنند در معرض ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی (پروستات) قرار می‌گیرند و به‌ویژه خانم‌ها به علت مصرف چربی‌های اشباع، در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارند. نتایج تحقیقات قومیتی هم ثابت كرده كه كمترین میزان ابتلا به سرطان سینه در زنان ساكن ژاپن مشاهده شده كه دلیل آن هم، مصرف قابل توجه پروتئین دریایی است در حالی كه بیشترین موارد ابتلا به این نوع سرطان، در زنان ساكن امریكا ثبت شده و جالب آنكه وقتی زنان ژاپنی به امریكا مهاجرت كرده و در آنجا ساكن شده‌اند، موارد ابتلا به سرطان سینه در آنان هم افزایش یافته است.
آنچه می‌توان گفت این است كه اگرچه اختلالات ژنتیك می‌تواند در بروز سرطان‌ها موثر باشد اما ژنتیك صرفا زمینه ساز بوده و نیازمند محیط و تغییر شیوه زندگی است. بنابراین می‌توان به این نتیجه رسید كه مصرف مستمر فست‌فودها كه در تولید آنها از چربی‌های اشباع به علت انرژی‌زا بودن و طعم خوشمزه استفاده می‌شود می‌تواند زمینه بروز سرطان را افزایش دهد.»
در حالی كه مصرف لبنیات، سبزیجات و میوه‌ها توصیه اكید این متخصص است اما برآیند جامعه نشان از مصرف ناقابل این اقلام دارد. یكی از عوامل موثر در این روند، قیمت این اقلام غذایی است. چنانكه ظرف یك سال گذشته قیمت انواع لبنیات با افزایش قابل توجهی مواجه بوده، كارشناسان تغذیه و حتی مسوولان وزارت بهداشت هشدار داده‌اند كه چنین افزایشی به كاهش شدید مصرف لبنیات منجر خواهد شد كه این كاهش به‌ویژه برای گروه‌های سنی كودك و نوجوان كه هم‌اكنون در معرض سوءتغذیه ناشی از اضافه وزن یا كاهش وزن و همچنین سوءدریافت ریزمغذی‌ها همچون ویتامین D و كلسیم قرار دارند بسیار نگران‌كننده خواهد بود.
كلانتری هم با تایید تاثیر قیمت‌گذاری مواد غذایی در میزان مصرف آنها می‌گوید: «با بررسی وضعیت امروز الگوی غذایی در ایران می‌توان گفت كه قیمت‌گذاری كالاهای خوراكی به گونه‌یی است كه شاید مردم قادر به مصرف میزان توصیه شده مواد غذایی مفید و پیشگیرنده از سرطان نباشند. چنانكه درباره لبنیات، میزان توصیه شده جهانی، 200 كیلوگرم برای هر فرد در سال است. وقتی قیمت لبنیات در ایران افزایش می‌یابد باید انتظار داشته باشیم كه مردم، ماده غذایی دیگری را جایگزین لبنیات كرده و آن را از سبد غذایی خانوار حذف كنند و این احتمال درباره سبزیجات و میوه‌ها هم قابل تعمیم است. البته توجه داشته باشیم كه پیش از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و تغییرات قیمت هم، ما همواره گلایه داشتیم كه جامعه ما كمتر از توصیه‌های جهانی به لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات اقبال نشان می‌دهد. نتایج بررسی سال 80 نشان می‌داد كه هر ایرانی در سال فقط 70 الی 72 كیلوگرم لبنیات مصرف می‌كند در حالی كه توصیه جهانی، 200 كیلوگرم سرانه سالانه را توصیه می‌كرد.
در واقع ذائقه مصرف در ایران با مصرف لبنیات چندان موافق نیست و بنابراین، نیازمند فرهنگ‌سازی برای مصرف مواد غذایی مفید هستیم زیرا حتی در اقشار مرفه كه توان مطلوبی برای خرید دارند هم، شاهدیم كه رو به مصرف فرآورده‌های گوشتی همچون سوسیس و كالباس و نوشابه‌های گازدار حاوی قند و اسید فسفوریك مضر برای بدن آورده‌اند و لبنیات در سفره آنان جایی ندارد. باقی اقشار جامعه هم كه ممكن است فرهنگ مصرف لبنیات را داشته باشند اما توان خرید ندارند. ما درباره مصرف سبزیجات هم با همین مشكل مواجهیم چنانكه مصرف سبزیجات و میوه در ایران در سال 80 هم یك سوم توصیه جهانی بود. با توجه به وضعیت پیشین مصرف این اقلام كه مناسب هم نبود، می‌توان احتمال داد كه اگر امروز درآمد مردم كاهش یافته و قیمت اقلام غذایی حاوی ریز مغذی‌ها همچون میوه‌ها و سبزیجات و لبنیات افزایش یافته باشد، وضعیت مصرف نسبت به سال 80 هم بدتر خواهد شد. زمانی كه مردم اقبالی به خرید شیر یارانه‌یی 600 تومانی نشان نمی‌دادند، قابل پیش بینی است كه امروز شیر فاقد یارانه 2000 تومانی را هم نخرند. در چنین شرایطی با كاهش مصرف لبنیات و پروتیین سفید و میوه و سبزیجات می‌توانیم منتظر افزایش بروز سرطان در كشور باشیم.»
طی هفته آغازین بهمن ماه كه به هفته ملی سرطان لقب گرفته، مسوولان رصد‌كننده و دست اندركار وضعیت تولید مواد غذایی نسبت به كیفیت مواد تولید شده در كشور، به‌ویژه، میوه‌ها و سبزیجات هشدار دادند چنانكه روز 7 بهمن ماه، معصومه ابتكار؛ رییس كمیته محیط زیست شورای شهر تهران در همایش سرطان و پیشگیری درباره تاثیر بقایای سموم و نیترات در مواد غذایی هشدار داد: «با وجود مخالفت‌ها اعلام كردیم كه باید نظارت بر كیفیت مواد غذایی اجرا شود. پس از آنكه اعلام شد 90 درصد فرآورده‌های غذایی تهران از میادین میوه و تره‌بار عبور می‌كند، سال 88 شورای شهر تهران مصوبه‌یی داد كه تمام مواد غذایی از بابت آلودگی به باقی مانده سموم و نیترات و فلزات سنگین پالایش شود. از یك سال قبل نتایج پالایش اعلام شد و این نتایج كه به هیچ‌وجه امیدوار‌كننده هم نبود، تایید می‌كرد كه در بسیاری از سبزیجات و به ویژه، سبزیجات پهن برگ، رد پای بقایای سموم و حتی سموم از رده خارج مثل DDT یا سموم تاریخ مصرف گذشته قابل مشاهده بود. همچنین مقادیر نیترات، بالاتر از حد مجاز گزارش شد و نمونه فلزات سنگین حتی در مواد پروتیینی هم مشاهده شد.»
كلانتری هم تاكید می‌كند: «درصدها و ارقام، مسوول و متهم اصلی بروز سرطان در كشور نیست بلكه نبود نظارت كافی و مستمر و مستدل بر صنعت غذای كشور را باید زیر سوال برد. آن هم در شرایطی كه گندم، برنج، سبزی و میوه به صورت فله‌یی در میادین عرضه می‌شود و ما به هیچ‌وجه از سلامت این محصولات اطمینان نداریم. امروز، سونامی سرطان، هشدار درباره مصرف بیش از حد گوشت قرمز نیست بلكه متوجه نبود مقام منسجم و مسوول پاسخگو به مردم است. در حالی كه هرم غذایی ایران به گوشت و مرغ و میوه و سبزی طبقه‌بندی شده، صرفا محصولاتی مورد نظارت قرار می‌گیرد كه در كارخانه‌ها فرآوری شده باشد در حالی كه كمتر از 10 درصد محصولات غذایی در ایران فرآوری می‌شود و عمدتا، فله خوری رایج است.
شاهد هستیم كه در میادین و مغازه‌ها، سبزی آلوده به گل و لای حاوی كود انسانی به مردم فروخته می‌شود و مردم همین حجم آلودگی را به خانه‌هایشان می‌برند. سموم دفع آفات نباتی به هیچ‌وجه تحت كنترل نبوده و كشاورزان و باغداران هیچ آموزشی در زمینه استفاده از این سموم ندیده‌اند كه بدانند چه زمان و به چه میزان از این سموم استفاده كرده و چه زمان محصول را برداشت كنند و بدتر آنكه بسیاری از این سموم، در زمانی استفاده می‌شود كه به ماندگاری محصول در انبارها كمك كند. چنین روندی حاكی از آن است كه منافع مصرف‌كننده مورد توجه نیست. در كدام كشور، خیار را در صندوق وانت می‌ریزند و كنار خیابان به مردم می‌فروشند؟ ما در قرن بیستم و در كشور پیشرفته‌یی به نام ایران زندگی می‌كنیم. من اعتقاد دارم كه ما پیشرفته هستیم و به هیچ‌وجه مثل سومالی و كویت و عراق و افغانستان نیستیم زیرا می‌توانیم جت مافوق صوت رادار گریز بسازیم. برای چنین كشوری ننگ است كه خیار در صندوق وانت و كنار خیابان فروخته شود.
سونامی سرطان در ایران به علت وجود مواد زائد شیمیایی و میكروبی و پرتوهای موجود در مواد غذایی مصرفی مردم است و به همین سبب، ضرورت ساماندهی دقیق و ایمنی غذا در كشور به‌شدت محسوس است. در حالی كه دو سال از تشكیل سازمان غذا و دارو هم می‌گذرد اما ظرف این مدت، معجزه‌یی از این سازمان شاهد نبوده‌ایم در حالی كه می‌توانست نسبت به الزام شناسنامه‌دار شدن مزارع و باغات و در واقع، حفظ منافع مصرف‌كننده و سلامت غذایی اقدام كند. سایر كشورهای دنیا هم راهكارهای دست نیافتنی نداشتند. ساده‌ترین راهكار، شناسنامه‌دار كردن مزارع، باغات، دامداری‌ها و مرغداری‌ها بوده همانطور كه امروز، می‌توان با رهگیری شماره سریال داروی دیكلوفناك، از هر نقطه دنیا اقدام كرد و به سازنده دارو رسید. در حالی كه هنوز در ایران و در میادین میوه و تره‌بار، كامیون‌های بار از سراسر كشور وارد شده و محصول شمال و جنوب و شرق و غرب در هم آمیخته و به مردم فروخته می‌شود بدون آنكه تولید‌كننده قابل پیگیری و شناسایی باشد. این راهكار ساده‌یی است كه البته احتمالا به دلیل سایر مسائل اورژانسی كشور هنوز به آن نپرداخته‌اند اما یادمان باشد كه اصل پیشگیری همیشه ضرورت دارد.»
نه تنها تحقیقات انجام شده در ایران بلكه نتایج تحقیقات جهانی هم ارتباط تنگاتنگ تغذیه و سرطان را مورد تایید قرار داده است. در عین حال، میزان دریافت انرژی و مصرف برخی از گروه‌های غذایی و ارتباط آن با بروز انواع سرطان‌ها هم در حال حاضر در مراحل تایید نهایی قرار دارد.
نظر شما