سلامت نیوز :  با وجود پیشرفت های زیاد و افزایش درک و آگاهی نسبت به افراد معلول یا کم توان و ناتوان، هنوز هم معلولان درجامعه با مشکلات زیادی مواجه هستند . اگر شما هم یکی از این افراد هستید یا یکی از عزیزانتان معلولیت دارد، باید بدانید که آگاهی از حقوق قانونی‌تان کمک بیشتری به رفع مشکلاتتان می‌کند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از حمایت ؛ در این گزارش و در گفت و گو با سید علی کاظمی قاضی دادگستری و مدرس دانشگاه سعی شده چند مورد مهم از قوانین حمایت از معلولان اعلام شود. خواندن آن را به شما توصیه می کنیم:

انواع حقوق کودکان معلول
به طور کلی کودکان معلول ( کم توان یا ناتوان) صاحب چند دسته حقوق هستند؛ یک دسته حقوقی مانند حق حیات، حق منع شکنجه و غیره است که کودکان هم مانند بزرگسالان از آنها برخوردارند. حمایت های ویژه کودکان هم بخش دیگری از حقوقی است که این کودکان از آن برخوردارند. برای مثال کار کردن و یا رفتن به سربازی برای حمایت از کشور برای بزرگسالان نوعی حق و تکلیف است، اما در مورد کودکان این گونه نیست و منع کارکردن و نرفتن به سربازی حق تلقی می‌شود. یعنی کودکان معلول، هم از حقوق شهروندان بزرگسال برخودارند و هم یک دسته حقوق مشترک با سایر کودکان دارند، اما با حقوق دیگری به نام “حمایت ویژه کودکان معلول” نیز حمایت می‌شوند.

کلی حق ویژه
در ارتباط با حقوق ویژه کودکان معلول، قبل از هرچیز باید به وضعیت آنها در جامعه توجه شود. یکی از مشکلات مهم این کودکان این است که به خاطر وضعیتی که در جامعه دارند، دیده نمی‌شوند یا نامریی می‌شوند، بنابراین براساس پیمان‌نامه حقوق کودک که میان چند کشور منعقد شده، تاکید می‌شود که به این کودکان کمک شود تا در جامعه از شرایط مطلوب و مناسب با نیازشان برخوردار شوند. در ماده 23 پیمان نامه حقوق کودک که به بحث حقوق کودکان معلول و ناتوان می پردازد و کشورهای عضو “پیمان نامه” که ایران هم در سال 1372 به این کشورها پیوسته است و جزو قوانین ما محسوب می‌شود و باید از آن پیروی کنیم، دولت هامکلفند، برای کودکانی که دچار ناتوانی جسمی یا ذهنی هستند، زندگی کامل و محترمانه و شرایطی که باعث افزایش اتکا به نفسشان باشد، فراهم کنند و شرایط مشارکت این دسته از افراد در جامعه را فراهم آورند.

همکاری دولت و نهادهای مسوول
بنابرتصویب و پیروی از این پیمان نامه، دولت و نهادهای مسوول، باید شرایط خاصی را فراهم آورند تا کودکان معلول در شرایط مساوی و حتی بیشتر از کودکان عادی از حمایت همه جانبه برخوردار شوند. کشورها باید کاری کنند که کودکان معلول مراقبت‌های ویژه را داشته باشند. اما باید در نظر داشت که این حق، بسته به منابع کشور، مساعدت مورد نیاز خانواده، شرایط کودک و والدین و سایر افرادی که مراقب کودک هستند، متفاوت است. به عنوان مثال وقتی که خانواده‌ای توانمند است، نیازش به مساعدت هم به همان نسبت کمتر از خانواده‌ای است که وضعیت مالی مناسبی ندارد و به همین ترتیب نقش دولت هم برای مساعدت معلول، کم یا زیاد می‌شود. ممکن است کودکی شرایط حادی نداشته باشد و کودکانی با اولویت بیشتر نیاز به حمایت دولت داشته باشند، در این مورد هم حمایت‌ها متفاوت است. به هر ترتیب طبق این پیمان نامه، مراقبت ویژه برای کودکان معلول و به خصوص کودکانی که به نوعی به بیماری‌ها و سندرم‌های خاص دچار هستند و هزینه‌های گزافی برای خانواده‌ها دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است.

لزوم همکاری دیگر کشورها
گاهی پیش می آید که خانواده‌ای از نگهداری فرزند معلولش ناتوان می شوند، این موضوع در بند 3 ماده 23 پیمان‌نامه پیش‌بینی شده است؛ براساس این مقرره در مواردی که خانواده‌ها و والدین، این امکان را ندارند که از جهت مالی به فرزند خود توجه داشته باشند، نباید در تحصیل و یا آماده سازی و اشتغال این کودکان خللی ایجاد شود و باید دولت پادرمیانی کرده و کمک‌هایی را به صورت رایگان به این کودکان ارایه دهد. در بند 4 این قانون، تکلیفی بین المللی مطرح شده و بر اساس آن کشورهای عضو موظفند در هر شرایطی حتی تحریم یا دشمنی، همکاری‌هایی در زمینه ارتقای توان خود در زمینه حمایت از کودکان معلول، چه در زمینه پیشگیری و چه درمان و معالجه و توان بخشی، داشته باشند و از تجارب یکدیگر در این مورد استفاده کنند. اما در شرایط کنونی که بحث تحریم‌ها برای کشور ما مطرح است، این قانون رعایت نمی‌شود و این نشان دهنده نقض حقوق بشر توسط کشورهای دیگر عضو این پیمان نامه است. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در بند6 اصل 2، اشاره شده است که از طریق استفاده از آخرین دستاوردهای علمی و تحقیقاتی و تجارب بشری در کشورها، باید به کرامت انسانی توجه شود. برای تحقق این امر، باید از تجارب کشورهای دیگر استفاده کرد. در این پیمان نامه هم این اصل برای همه کشورهای عضو تاکید شده است و هیچ کشوری نمی تواند بگوید تجاربی که به دست آورده، تنها مختص به کودکان کشور خودش است.

حمایت از معلولان در ایران
جالب است بدانید که در کنار این پیمان نامه، کنوانسیونی وجود دارد تحت عنوان “ کنواسیون حمایت از حقوق معلولان” که در آن برخی از حقوق ویژه افراد معلول مطرح شده است. در سال 1358 هجری شمسی بنا به توصیه‌ی سازمان یونسکو در ایران نیز مانند سایر کشورها، کمیسیونی مرکب از نمایندگان‌ دانشگاه‌ها و سایر نهادهای مربوط، برای گرامی‌ داشت اعلامیه‌ حقوق کودک و برگزاری سال جهانی کودک، تحت نظارت و راهنمایی کمیسیون ملی یونسکو، تشکیل شد. با توجه به این کنوانسیون، در کشور ما قانونی به نام قانون حمایت از معلولان به تصویب رسیده است که در ماده 9 این قانون، بهزیستی مسوولیت رسیدگی به کودکان معلول را عهده‌دار است. همچنین در ماده 16 این قانون مناسب سازی فضای شهری برای معلولان، فضاهای عمومی و یا اماکن مناسب برای عبور و مرور معلولان و تحصیلات رایگان تا مقطع آموزش عالی، معافیت یکی از اعضای خانواده آنها از خدمت سربازی، اختصاص 3 درصد از سهمیه استخدام در نهادها و دستگاه های دولتی، ایجاد صندوق حمایت از اشتغال و حمایت در زمینه های درمانی و تامین مسکن، خدمات رفاهی و فروش بلیط‌های نیم بهای هواپیما و قطار و غیره، جزو موارد حمایتی خاص برای معلولان است که در این قانون در نظر گرفته شده است.

مشکلات معلولان
یکی از مشکلات مهم معلولان بحث اشتغال است و از آنجا که اشتغال انسان ها رابطه مستقیمی با کرامت آنها دارد و افراد بیکار کرامتشان مخدوش می‌شود و معلولان هم به خاطر شرایطی که دارند با بی میلی کارفرمایان مواجهه می‌شوند، در نتیجه مشکلاتی پیش خواهد آمد که در قانون حمایت از کودکان معلول در کشور ما، برای این افراد تضمین برای کار در نظر گرفته شده است و این یکی از مزیت‌های قانون حمایت از معلولان است. معلولان نباید در جامعه با محدودیت رو به رو شوند و باید احساس کنند که زندگی‌ای مانند انسان‌های عادی دارند. اما متاسفانه هنوز در کشور ما برای فرد معلولی که حقوقش پایمال شده ، ساز و کار حمایتی خاصی در نظر گرفته نشده است و فرد معلول در این زمینه‌ها از حمایت ویژه برخوردار نیست. این در حالی است که در برخی از کشورها معلولان، زنان، کودکان و افراد سالخورده از حمایت‌های ویژه‌ای مانند رفت و آمد به دادگاه و یا وکیل دادگستری رایگان برخوردار هستند. طبق قانون، بهزیستی مسوول رسیدگی به وضعیت این افراد است، اما متاسفانه اقدام موثری نمی‌کند و حمایت‌های موجود هم پاسخگوی نیازهای این افراد نیست. اگر شما یکی از این افراد هستید و با مشکل مواجه شده‌اید باید بدانید که شیوه پیگیری مشکلات برای معلولان تفاوت خاصی با بقیه افراد ندارد و در موارد مواجهه با بزه ، فرد معلول به دادگاهی ویژه مراجعه نمی‌کند. از جهت صلاحیت دادگاه ها و نحوه پیگیری مشکلات هم برای افراد معلول، روند کار به همان نحوی است که در مورد افراد سالم و بدون محدودیت انجام می‌شود.

راه حل یک حقوقدان
پیشنهاد حقوقی این است که در مواجهه با بزهکاری معلولان، در درجه اول باید تسهیلاتی از قبیل معافیت از پرداخت هزینه‌ها و یا در نظر گرفتن وکیل تسخیری یا مناسب‌سازی فضای دادگستری برای افراد معلول در نظر گرفته شود. همچنین بانک اطلاعاتی طراحی شود و مدام در جامعه غربالگری شده و در هنگام ولادت، ثبت نام مدرسه و سرشماری نفوس، اطلاعات معلولان به طور کامل ثبت شود. نهادهای مربوطه باید با کمک بانک اطلاعاتی این افراد، قبل از اینکه خانواده‌هایشان برای کمک و مساعدت پی‌گیر شوند، به آنها کمک‌های رایگان و دولتی ارایه دهند. بنابراین رسیدگی به این افراد باید در راس برنامه‌های رسیدگی به معلولان قرار گیرد .