سلامت نیوز : آمارهای سازمان ثبت احوال کشور نشان می‌دهد در یک دوره سه ماهه امسال ازدواج 12 هزار و 88 دختر و پسر کمتر از 20 سال به ثبت رسیده که 9 هزار و 863 زوج آنها کمتر از 15 سال سن داشته اند. طی سال‌های اخیر هر از گاهی کارشناسان و مشاوران دادگستری‌های کشور درباره افزایش ازدواجهای کودکان در برخی استانهای کشور هشدار می‌دهند. انجمن حمایت از حقوق کودکان هم هر از گاهی بر ارائه آمارهایی در این باره پرده از یک آسیب اجتماعی نوظهور در کشور برداشت.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ابتکار ؛ بر اساس اعلام سازمان ثبت احوال، در سال گذشته 29 هزار و 831 دختر و پسر کمتر از 15 سال در کشور با یکدیگر ازدواج کرده بودند.این آمار نشان می‌دهد، پایین ترین میزان ازدواج زودهنگام متعلق به شهر تهران و بیشترین آن مربوط به مناطق روستایی استان‌های اصفهان و سیستان و بلوچستان بوده است.پیش از این سازمان ثبت احوال در توضیحی اعلام کرده بود که علت افزایش آمار ازدواج‌های زودهنگام در چند سال اخیر، ثبت ازدواج‌های شرعی در فاصله سالهای 1388 تا 1390 بوده است که برای برخورداری از امکانات و تسهیلات اجتماعی نظیر دریافت یارانه، سهام عدالت، دریافت گذرنامه برای سفرهای زیارتی و... بوده است. بر اساس اعلام ثبت احوال بخشی ازاین آمارها «ازدواج معوقه» هستند كه در چند سال اخیر در حال ثبت می‌باشند.

در ازدواج‌های معوقه، زوجین قبلا ازدواج شرعی داشته اند اما آن را ثبت رسمی نکرده‌اند‌ و پس از گذشت سالها از زندگی زناشویی خود به دلایلی در سالهای اخیر اقدام به اثبات زوجیت و ثبت ازدواج خود نموده‌اند.در چنین مواردی سازمان ثبت احوال تکلیف دارد پس از استعلام و اطمینان از عدم ثبت زوجیت آنان، ازدواجشان را در سند هویتی آنها ثبت نماید.

در هر حال فارغ از آمارهای مربوط به ازدواج‌های معوقه قابل توجه بودن ازدواج‌های زود هنگام در سنین نوجوانی از منظر جامعه شناسان هشدار دهنده است. آنان معتقدند كه فقر فرهنگی، پایبندی به اصول و رعایت سنن قدیمی و سنتی توسط بسیاری از این خانواده‌ها سبب شده تا دختران و پسران کم سن و سال حتی نوجوان گرفتار معضلات متعدد ناشی از ازدواج زودهنگام شوند. به باور آنان، ازدواج دختر و پسر در دوران کودکی یا نوجوانی، تبعات منفی و آسیب‌های اجتماعی زیادی را در آینده بر آنان تحمیل خواهد کرد زیرا بچه‌هایی که هنوز به بلوغ فکری مناسب و سطح آگاهی کامل از شرایط زندگی نرسیده اند، باید بار سنگین زندگی را ناخواسته و تنها براساس خودخواهی‌های والدین بر دوش کشند. هر چند مدتی است کارشناسان فرهنگی و اجتماعی نسبت به افزایش سن ازدواج جوانان هشدار می‌دهند و ادامه این روند را دارای پیامدهای خوشایند و ناخوشایند اجتماعی عنوان می‌کنند، اما هنوز معضل ازدواج زودهنگام در بسیاری از جوامع و اقوام محلی به قوت خود باقی است که پیامدهای منفی و مثبت آن کمتر از دیگری نیست.

شواهد و مدارک تاریخی گواهی می‌دهد که ایرانیان باستان سن ازدواج را 2 یا 3 سال پس از بلوغ در نظر می‌گرفتند که غالبا سن عادی بلوغ برای هر دو جنس مرد و زن؛ 15 سالگی بود که به مناسبت ورود به اجتماع، کمربند مقدس به آنان اهدا می‌شد. سازمان ملل در تعریف ازدواج زودهنگام بیان می‌كند: «ازدواج زودهنگام عبارتست از هر ازدواجی كه در سنین زیر 18سالگی صورت گرفته، در صورتی كه دختر از نظرجسمی، فیزیولوژیكی و روانی برای ازدواج و فرزندآوری آماده نیست.در اكثر توافقنامه‌های بین‌المللی، حداقل سن ازدواج برای مردان و زنان 18 سال تعیین شده است.

اگرچه ممكن است دختران در سنین پایین به بلوغ جنسی برسند، ولی اغلب از نظر فیزیولوژیكی، برای فرزندآوری و از نظر روانی، برای ازدواج و پذیرش مسئولیت‌های زندگی خانوادگی آماده نیستند. ازدواج زودهنگام معمولابا نوعی اجبار همراه بوده و رضایت كامل زوجین در آن لحاظ نمی‌شود. بیانیه جهانی حقوق بشر در سال 1948 بیان می‌كند كه ازدواج باید با رضایت كامل و آزاد طرفین باشد، ولی در اغلب موارد این والدین هستند كه فرزندان خود را مجبور به ازدواج در سنین پایین می‌كنند.پیامدهای مخرب ازدواج زود هنگام آنجا تداعی می‌شود که بدانیم غالب این ازدواج‌ها شکل اجباری و ناخواسته دارند و به عواملی مانند فقر، ناآرامی اجتماعی، تعلقات قومی، انگیزه محافظت از دختران و قوانین بازدارنده مبتنی است.

ازدواج زودهنگام و بارداری زودرس در بین دختران 10 تا 14 ساله 5 برابر بیش از زنان در سن 20 تا 24 ساله است. علاوه بر آن از آثار روانی ازدواج زودهنگام نمی‌توان چشم‌پوشی کرد، الزامات ازدواج در سنین پایین اغلب منجر به جدایی از خانواده، دوستان و تعلقات، از دست دادن آزادی، تعامل با همسالان و استفاده از فرصت‌های آموزشی می‌شود.مطابق یک تحقیق احتمال مرگ و میر دوران حاملگی و زایمان دختران سنین 10 تا 14 ساله پنج برابر بیشتر از زنان 20 تا 24 ساله می‌باشد.

مهناز فرهمندی جامعه شناس در این زمینه گفت: دختران کمتر از 15 سال بیش از پسران قربانی فقر فرهنگی و حتی فقر مالی خانواده‌های خود می‌شوند.وی افزود: در بسیاری از روستاها و شهرهای استان‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان، والدین نگهداری و مراقبت از فرزندان دختر را به معنای تحمل هزینه و بار اضافی بر خانوار محسوب کرده لذا تلاش می‌کنند با شوهر دادن او، نه تنها هزینه‌های خانواده را کاهش دهند بلکه گاه با دادن دخترانشان به افراد پولدار به وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود نیز سامان دهند.

فرهمندی با بیان اینکه ازدواج‌های زودهنگام در سنینی روی می‌دهد که افراد در آن به مرحله بلوغ فکری و عقلانی نرسیده اند، گفت: بنابراین زوجین در انتخاب شریک زندگی خود نمی‌توانند هیچ نقشی را ایفا کنند به طوری که پس از گذشت مدتی و بعلت ناتوانی در اداره زندگی تصمیم به طلاق و جدایی می‌گیرند.این جامعه شناس افزود: والدین براساس سنت‌ها و باورهای غلط خود باعث می‌شوند فرصت انتخاب از دختران و پسرانشان که به قدرت عقلانی و حتی جنسی کامل نرسیده اند، گرفته شود و زوج کم سن و سال مجبور است از کودکی یکسری مسئولیت‌های سنگین زندگی را به دوش بکشد.فرهمندی تصریح کرد: در ازدواج‌های زودهنگام، زوجین دچار افسردگی‌های بلوغ زودرس می‌شوند که اگر بخواهند به زندگی خود ادامه دهند یک زندگی اضطراری خواهند داشت و در صورت طلاق نیز افرادی شکست خورده و ناکام در اجتماع محسوب می‌شوند که بسیاری از فرصت‌های زندگی خود مانند حق انتخاب همسر را از دست داده اند.

وی با اشاره به اینکه مداخله دولت در این زمینه ضروری است، خاطرنشان کرد: اطلاع رسانی و آموزش مهارت‌های زندگی به والدین بویژه در مناطق محروم و روستایی در زمینه عوارض و عواقب جبران ناپذیر ازدواج‌های زودهنگام و دوران کودکی بسیار ضروری است.حسین آقاجانی جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران نیز معتقد است: این مسئله باید از دیدگاه مردم شناسی مورد مطالعه قرار گیرد و ضمن آشنایی با فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ ها، دلایل این تصمیمات را ریشه یابی کنیم.

وی با بیان اینکه برای انجام ازدواج رعایت قوانین مدنی، شرعی و عرفی ضروری است، ادامه داد: قوانین مدنی راجع به ازدواج و شیوه همسرگزینی است که به طور قانونی به آن پرداخته شده و شرایط و ویژگی‌های ازدواج از منظر قانونی مورد بررسی قرار گرفته است.به گفته وی، قوانین شرعی نیز براساس دین و شرع هر جامعه ای شرایطی را برای ازدواج در نظر گرفته و قوانین عرفی نیز براساس فرهنگ و شرایط اجتماعی هر جامعه بنا نهاده می‌شود.

استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه بسیاری از این خانواده‌ها معتقدند ازدواج در سن پایین مشکلی ایجاد نمی‌کند و در واقع یک رسم در میان آنها محسوب می‌شود، تصریح کرد: در کشور ما خرده فرهنگ‌ها و قبایل مختلفی وجود دارد که این عوامل نیز سبب شده فرهنگ‌ها و قوانین متعددی برای ازدواج در کشور وجود داشته باشد.وی با بیان اینکه ازدواج‌های زودهنگام خسارات زیادی برای کودکان بویژه دختران در پی خواهد داشت، گفت: ازدواج در سن کم باعث می‌شود که دختران از نظر جسمی و روحی در شرایط بد و ناگواری قرار گیرند.آقاجانی تصریح کرد: بسیاری از کودکان که مجبور به ازدواج در سنین کودکی هستند هنوز در حال و هوای بازی هستند و نمی‌توانند جایگاه خود را در خانواده بیابند.وی گفت: این کودکان بیشتر در زندگی سرخورده می‌شوند و هیچگاه احساس استقلال نمی‌کنند و حتی نمی‌توانند فرزندان مستقل و جامعه پذیری را تربیت کنند.