سلامت نیوز : روز شنبه کشاورزان شرق اصفهان اعتراض خود را به وضعیت آب زاینده‌رود متفاوت از همیشه اعلام کردند. بیش از سه سال وعده بی‌ثمر، خانواده‌هایی که روزی شان به آب این رودخانه وابسته است را وادار کرد در یک اقدام هیجانی، بخشی از لوله انتقال آب اصفهان به یزد را شکسته و با این اقدام، خواهان توجه فوری مسئولان به شرایط سخت زندگی شان شوند. همزمان با این اتفاق فرماندار اصفهان آب زاینده‌رود را حق مردم این شهر و روستاییانی دانست که از آن محروم شده‌اند. کامران، نماینده مردم اصفهان نیز به دیدار رحیمی، معاون اول رئیس‌جمهور رفت و قول حل مشکلات کشاورزان را از او گرفت و حتی قرار شد که آب کشت بهاره کشاورزان در روزهای فروردین 92 اختصاص پیدا کند. این در حالی است که استاندار اصفهان نیز همزمان با انتشار این خبر، معیشت مردم استان را در گرو آب زاینده‌رود عنوان کرد و گفت که هنوز« مدیریت یکپارچه بر آب زاینده‌رود شکل نگرفته است.»

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ این در حالی است که از یزد خبر می‌رسد، آب این شهر به خاطر خسارت وارد شده به لوله انتقال آب، جیره بندی شده است. این موضوع را مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان یزد اعلام کرده اما جوکار که نماینده مردم یزد در مجلس است با انتقاد از مدیریت استان اصفهان هشدار داده است که «اگر قرار به گروکشی باشد ما نیز می‌توانیم از ورود سنگ آهن یزد به اصفهان جلوگیری کنیم که این روش درستی نیست.» اما به‌نظر می‌رسد که اتفاق شنبه تنها نتیجه سال‌ها چالش بر سر آب این رودخانه است؛ نماد حیات شهر نصف جهان که سال‌هاست جز خشکی و خشکسالی ارمغان دیگری برای اصفهانی‌ها ندارد.

تغییر در مدیریت یکپارچه آب زاینده‌رود

زاینده‌رود یکی از تاریخی‌ترین رودخانه‌های کشور است که عمر باستانی‌اش و آب‌دهی آن به کویر مرکزی کشور باعث شده قوانین سختی در مورد حقابه داشته باشد و حالا کارشناسان معتقدند شکسته شدن این قوانین در سه،چهارسال گذشته کشاورزی در شرق اصفهان را به روزگار تلخی کشانده است. محمود اسلامیان، رئیس اتاق بازرگانی استان اصفهان به آرمان می‌گوید: «این رودخانه در دل کویر ایران است و در گذشته که صنعتی در حاشیه آن وجود نداشته و محور کشاورزی اصلی‌ترین محور استفاده از آب این رودخانه بوده، سنت باستانی برای تقسیم آب آن وجود داشته است. در همه دوران‌ها یک رژیم و مبنای توزیعی برای آب زاینده‌رود وجود داشته که کارشناسان قدمت آن را حداقل 2300 سال پیش ارزیابی کرده‌اند.»

به گفته او در دوران شاه عباس صفوی با افزایش جمعیت ساکنان کناررودخانه، پادشاه از شیخ بهایی می‌خواهد که نظام توزیع جدیدی برای آب این رودخانه طرح ریزی کند که بعدها به طومار شیخ بهایی معروف شده؛ طوماری که نحوه توزیع آب را از سرچشمه‌های زاینده‌رود تا باتلاق گاوخونی تعیین می‌کرده است. اسلامیان یادآوری می‌کند که با احداث تونل 1 (پیش از انقلاب) و تونل 2 (بعد از انقلاب) توزیع آب میان مردم محلی این منطقه براساس سنت‌های تاریخی انجام می‌شد با این فرق که آب تونل دوم به مردم فروخته می‌شود و آن طور که او می‌گوید تنها افرادی حق استفاده از این آب را دارند که وجه مشخص شده را بابت آن پرداخته باشند. کارشناسان معتقدند که مشکل از آنجایی آغاز شد که مدیریت آب زاینده‌رود که از قدیم‌الایام یکپارچه بود چندگانه شد و همین موضوع کار را به جایی رساند که کشاورزانی که روزی شان با این آب پیوند خورده بود این طور به دفاع از حق خود بپردازند.

اسلامیان می‌گوید: «متاسفانه اقدام اشتباهی که در سطح مدیریتی پیش آمد این بود که مدیریت آب اصفهان و شهرکرد را از یکدیگر منفک کردند و در نتیجه یک مدیریت بالادستی و یک مدیریت زیردستی در موضوع آب ایجاد شد. دولت با این کار نه فقط یک تاریخ 2300-2400 ساله را در مورد مدیریت آب زاینده‌رود نادیده گرفت بلکه باعث شد در برداشت از آب میان این دو مدیریت نوعی رقابت به وجود بیاید.»

خشکی برای شهر و چالش جدی کشاورزی

نتیجه این تصمیم، محروم شدن 700 تا 800 هزار خانواده کشاورزان شرق اصفهان از حقی بود که طبیعت به آنها داده بود. اما این تنها مشکل نبود. آب اصفهان با چند شاخه شدن مدیریت آب به خطر افتاده بود و در ساده‌ترین حالت، برای چند سال آب از آن بخش رودخانه که در شهر جریان داشت حذف شد. اسلامیان تاکید می‌کند که در این 55 سالی که از خدا عمر گرفته است به یاد ندارد که حتی در خشک‌ترین سال‌ها، آب در رودخانه جریان نداشته باشد: «حتی تاریخ اصفهان هم می‌گوید که این رودخانه هیچ وقت این چنین خشک نبوده. مسئولان باید باور کنند که زاینده‌رود روح اصفهان و اصفهانی‌هاست و خشک شدن آن مثل این می‌ماند که روح و حیات این شهر گرفته شود. تمام آثار تاریخی این شهر حول محور همین رودخانه بنا شده و حتی آنها نیز با نبودن آب در حال از بین رفتن هستند.»

کشاورزانی که در روزهای گذشته برای گرفتن آنچه که حق خود می‌دانستند، لوله انتقال آب اصفهان به سوی یزد را شکستند می‌گویند بارها و بارها از مسئولان درخواست کرده بودند که برای حل مشکل‌ بی‌آبی کشاورزی خود فکری کنند. اسلامیان می‌گوید که در سه‌سال گذشته کشاورزی لااقل در شرق اصفهان با مشکلات بسیاری دست به گریبانند نشسته:«واقعیت این است که این اتفاقات کشاورزی شرق اصفهان را نابود کرد و کشاورزان این بخش را به حجم مراجعان کمیته امداد افزود. کیلومترها کشاورزی در حاشیه رودخانه بود و حالا اثری از آن نیست در حالی که معیشت این مردم به همین زمین‌ها و زراعت روی آن وابسته بود. مسئولان در حال حاضر خشکسالی را مقصر اصلی از بین رفتن زراعت در این بخش از کشور می‌دانند اما واقعیت این است که اینجا کویر مرکزی ایران است و خشکسالی تنها 20‌درصد بر وضع موجود تاثیرگذار بوده و 80‌درصد باقیمانده را افرادی مسئول هستند که مدیریت آب زاینده‌رود را به چنین نقطه‌ای رساندند.» او تاکید می‌کند که اصفهانی‌ها، استفاده از آب این رودخانه را حق همه ایرانی‌ها می‌دانند اما می‌گویند تا مدیریت واحدی آن را کنترل نکند وضع همین خواهد بود: «بخش عمده‌ای از آب کویر مرکزی ایران از طریق زاگرس تامین می‌شود اما برای آوردن آب به این دشت باید از تونل استفاده شود. مسئولان قول داده بودند که همزمان با انتقال آب از اصفهان به یزد، تونل کوهرنگ 3 و چشمه لنگان به بهره‌برداری برسند اما متاسفانه هنوز تونل کوهرنگ 3 به کار نیفتاده است.»

تونل کوهرنگ3 از جمله طرح زیربنایی کشور محسوب می‌شود که به گفته رئیس اتاق بازرگانی استان اصفهان تخصیص اعتبار مناسبی برای آن صورت نگرفته است و به همین دلیل بهره‌برداری از آن به تاخیر افتاده است: «به‌نظر می‌رسد در شرایط موجود دو راهکار همزمان باید از سوی دولت اتخاذ شود. نخست ایجاد یک مدیریت واحد بر آب زاینده‌رود است و دوم به نتیجه رساندن طرح‌هایی که در انتقال آب نقش مهمی دارند مثل همین کوهرنگ 3. اگر چنین اتفاقی به زودی رخ ندهد همزمان با نابود شدن کشاورزی در این محدوده، کارگاه‌های نیمه تعطیل حاشیه زاینده‌رود نیز به زودی تعطیل خواهند شد و نگرانی‌ها درباره معیشت مردمی که زندگی شان به این رودخانه وابسته است بیشتر و بیشتر می‌شود.