سلامت نیوز : پدربزرگ این روزها كلافه است؛ از طرفی درد امانش را بریده و از طرف دیگر از خانه هم نمی‌تواند بیرون برود، چون نمی‌تواند بلوز بپوشد و عرق و كمی گرما هم بیچاره‌اش می‌كند.كسی هم دیدنش نمی‌آید، چون همه می‌ترسند زونا بگیرند و به حال و روز او مبتلا شوند.

گویا این ترس چندان بیراه هم نیست، چون دكتر حسین طباطبایی، متخصص پوست و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران به جام‌جم می‌گوید: زونا یك بیماری ویروسی و بشدت مسری است.

چرا به زونا مبتلا می‌شویم؟

زونا، یك عفونت ویروسی جلدی و نتیجه فعالیت مجدد ویروس آبله‌ مرغان است كه در زمان ابتلا به آبله‌مرغان در كودكی، وارد اعصاب پوستی شده ‌است و در میانسالی یا پیری به دلیل كاهش قدرت سیستم ایمنی فعال می‌شود.دكتر طباطبایی می‌گوید: زونا در طول زندگی 10 تا 20 درصد مردم دنیا رخ می‌دهد و همه در تمام سنین ممكن ‌است به آن مبتلا شوند.

میزان بروز این بیماری با افزایش سن و بعد از پنجاه سالگی بیشتر می‌شود و دلیل آن علاوه بر افت سیستم ایمنی در پیری، ابتلا به بعضی بیماری‌های بدخیم مخفی داخلی است كه ممكن‌است اولین علامت آنها زونا باشد. مثلا زونا می‌تواند اولین علامت بالینی بروز HIV باشد كه به ایدز ختم می‌شود.

این متخصص پوست ادامه می‌دهد: داروهای سركوب‌كننده سیستم ایمنی، خستگی، آشفتگی‌های هیجانی، پرتودرمانی و بیماری لنفوم در فعالیت مجدد ویروس واریسلا موثر شناخته شده‌ است. بیماران مبتلا به لنفوم و هوچكین نیز همواره مستعد ابتلا به زونا هستند.

نشانه‌های زونا

حساسیت در لمس پوست محل ابتلا، درد، خارش یا احساس سوزش در بخش خاصی از پوست ممكن‌است چهار، پنج روز قبل از بروز بثورات پوستی وجود داشته باشد.این عضو هیات‌علمی دانشگاه توضیح می‌دهد: البته بثورات پوستی محدود به مسیر یك عصب واحد است، ولی ممكن است یك یا دو درماتوم مجاور را نیز درگیر كند. البته درد زونا ممكن‌است به التهاب ریه، انفاركتوس قلبی، بیماری‌های شكمی یا سردرد میگرنی شباهت داشته باشد و تا قبل از ظهور بثورات پوستی، تشخیص آن آسان نیست.

او تاكید می‌كند: درد مهم‌ترین نشانه بیماری زوناست ‌و معمولا تا یك ماه پس از بروز علائم پوستی باقی می‌ماند و هر چه سن بیشتر باشد، شدت و مدت درد بیشتر می‌شود.علائم سرشتی شامل سردرد، ترس از نور و بی‌حالی ممكن است چند روز قبل از ظهور بثورات پوستی ایجاد شود، ولی تب شایع نیست. برجستگی گره‌های لنفاوی منطقه زونا نیز ممكن است وجود داشته باشد.

زونا كجا ظاهر می‌شود؟

شایع‌ترین محل گرفتاری زونا، سینه است. دانه‌های آبدار از یك قاعده قرمز برمی‌خیزد و در روز سوم یا چهارم كدر و مایع چركی در آنها جمع می‌شود.به گفته دكتر طباطبایی، اندازه این دانه‌های آبدار متغیر و مختلف‌ است و وسط آنها فرورفته یا پاره می‌شود و سپس دلمه‌هایی تشكیل می‌دهد كه طی دو تا سه هفته محو خواهد شد. این دانه‌های آبدار‌ در مسیر یك عصب ایجاد ‌می‌شود در حالی كه در آبله‌مرغان در تنه و دست و پا و صورت پخش است.

زونا عارضه دارد؟

تقریبا 50 درصد بیماران مبتلا به زونای بدون عارضه، دچار ورود ویروس به خون می‌شوند كه با ظهور 20 تا 30 دانه آبدار پراكنده در جایی غیر از مسیر یك عصب همراه است.دكتر طباطبایی در این‌باره توضیح می‌دهد: عوارض زونا در افرادی كه دستگاه ایمنی سالم دارند، ممكن است فلج موقت اعصاب محیطی باشد، ولی در كسانی كه مشكل سیستم ‌ایمنی مانند ایدز، سرطان و عفونت‌های مزمن درونی دارند، علاوه بر فلج اعصاب، ورم مغز و نخاع و فلج نیمه ‌بدن در سمت مقابل ظاهر می‌شود كه می‌تواند به مرگ منجر شود.

او با اشاره به این‌كه آسیب‌دیدگی حاد شبكیه چشم كه به صورت تغییرات بینایی دیده می‌شود، چند هفته تا چند ماه پس از ابتلا به زونا می‌تواند پدید آید و 50 درصد بیماران مبتلا به زونا كه تحت‌ درمان داروهای ضدویروسی قرار نمی‌گیرند، ممكن‌ است به عوارض چشمی دچار شوند، تاكید می‌كند: اگر زونا چشم را مبتلا كند، باید با مراجعه به متخصص چشم درمان شود.

این پزشك متخصص می‌افزاید: در افراد سالمند ممكن‌است زونا سیر مشكل و طولانی‌مدتی داشته باشد و گاهی تاول‌‌های خونریزی‌دهنده، مرگ پوست گرفتار، عفونت باكتریایی یا جوشگاه وسیع پوستی دیده می‌شود.

درمان سخت

استفاده از پانسمان مرطوب‌ با آب سرد لوله‌كشی خانه به مدت 20 دقیقه و چندبار در روز می‌تواند تاول‌های آبدار را بخیساند و دلمه را از بین ببرد و رشد باكتری‌ها را مهار كند.این متخصص پوست با بیان این نكته ادامه می‌دهد: تجویز استروئید به‌وسیله پزشك درد حاد را كاهش می‌دهد و بثورات پوستی سریع‌تر برطرف می‌شود، ولی اگر دیر مصرف شود، بر درد عصبی بعد از زونا بی‌تاثیر است.

درمان‌های ضدویروس خوراكی، داروهای استروئیدی، كرم‌های بی‌حس‌كننده، آرام‌بخش‌ها و ضددردها فقط باید تحت‌نظر پزشك تجویز شود، چون با توجه به سن، جنس، بیماری‌های قلبی، طول‌ مدت شروع زونا و شدت علائم بالینی متفاوت است.

وقتی درد باقی می‌ماند

درد زونا گاهی ماه‌ها یا سال‌ها پس از ناپدید شدن علائم پوستی باقی می‌ماند و اغلب شدید، مقاوم به درمان و ناتوان‌كننده است. هرگونه فشار حتی مختصر به منطقه درد باعث تشدید آن می‌شود.این استاد دانشگاه در مورد این دردها می‌گوید: بیشتر بیماران مبتلا به زونا كه زیر 30 سال دارند، هیچ دردی را تجربه نمی‌كنند، ولی افراد سالمند با خطر بیشتر برای بروز درد زونا مواجه‌اند و این درد ممكن است ماه‌ها پس از بهبود ضایعات پوستی هم ادامه پیدا كند بخصوص در كسانی كه در روزهای اول بیماری درمان مناسب نشده‌اند.

او تاكید می‌كند: شدت درد زونا به وسعت درگیری ارتباط دارد، نه تعداد دانه‌های آبدار ‌ملتهب پوستی. علائم پوستی با درمان یا بدون درمان بعد از دو یا سه هفته بهبود می‌یابد و اگر درمان این بیماری از روزهای اول شروع شود، در بیشتر موارد دردش طولانی‌ نخواهد شد در غیر این صورت ممكن ‌است سال‌ها باقی بماند. هرچند از شدت آن كاسته می‌شود، ولی درمان قطعی و صد درصد برای دردهای بیمارانی كه دیر مراجعه كرده‌اند، وجود ندارد و داروها به طور نسبی در كاهش درد موثر خواهند بود.

درمان بموقع مهم است

علت درد، التهاب ناگهانی عصب محیطی گرفتار به زوناست كه اگر این التهاب در روز اول یا دوم درمان شود، فروكش می‌كند و درد طولانی‌مدت ایجاد نخواهد كرد، ولی دكتر طباطبایی معتقد است اغلب بیماران زمانی به متخصص پوست مراجعه می‌كنند كه روزها یا هفته‌ها از درد زونا گذشته است و عصب به دلیل سفت شدن دیگر به درمان استروئیدی جواب نمی‌دهد.

او در مورد احتمال ابتلای چندباره به زونا هم می‌گوید: بیشتر اوقات، یك بار ابتلا به زونا ایمنی پایدار ایجاد می‌كند، ولی برخی افراد هم دو تا سه بار در طول زندگی دچار زونا می‌شوند.