سلامت نیوز : هوای ناسالم، پایداری آلودگی هوا، افزایش سکته های قلبی و حمله های تنفسی همه خبرهای ناراحت کننده ای بود که در ماه های گذشته از زبان مسئولان، متخصصان و پژوهشگران مختلف در کشور با رسانه ها در میان گذاشته شد. با مرور و تحلیل این اخبار این نتیجه به دست می آید که زندگی در کلانشهرها و شهرهای بزرگ هر روز بیشتر از قبل سلامت روحی و جسمی شهروندان خود را تهدید می کند و این معضلی است که نه تنها در کلانشهری همچون تهران بلکه در کلانشهرهای دیگر جهان همچون قاهره، بمبئی و پکن نیز قابل مشاهده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از برترین ها ؛ دکتر محمدرضا مسجدی از مهم‌ترین عوارض تنفس و زندگی در هوای آلوده کلانشهرها می‌گوید.
گفته می‌شود علت اصلی آلودگی هوای تهران ریزگردها یا ذرات معلق است. تنفس ذرات معلق موجود در هوا چگونه می‌تواند سلامت ما را به‌خطر بیندازد؟
مردم وقتی صحبت از آلودگی هوا می‌شود درباره ذرات معلق موجود در هوا صحبت می‌کنند در حالی که وجود ذرات معلق در هوا یک تعریف کلی است. ما ذرات معلق را براساس اندازه و منشا آن طبقه‌بندی می‌کنیم. اندازه برخی ذرات 10میکرون یا بیشتر است، برخی یك تا 5 میکرون و برخی از آنها هم کمتر از 1/0 تا 1 میکرون قطر دارند که میزان خطرآفرینی آنها بیشتر است. هرچه ذرات درشت‌تر و قطر بیشتری داشته باشند امکان جذب و ته‌نشین شدن آنها در مخاط بینی و حلق بیشتر است، بنابراین با ته‌نشین شدن ذرات معلق این آلودگی‌ها به خلط تبدیل شده و از راه بینی یا دهان دفع می‌شوند.
اما ذرات کوچک‌تر از منافذ و مخاط‌ها عبور می‌کنند و سراغ نایژک‌ها می‌روند و نایژک‌ها بخشی از آنها را جذب می‌کنند. به طور معمول ذرات 5 تا 10 میکرونی در نایژک‌ها رسوب می‌کنند و ما با سرفه خلط‌های خاکستری رنگ آنها را دفع می‌کنیم. این رنگ‌ها یا ذرات خاکستری در حقیقت بخشی از ذرات معلقی است که توسط مخاط بینی و حلق جذب شده است. اما وقتی ذرات معلق ریزتر باشند به حبابچه‌های هوایی نفوذ می‌کنند و از آنجا که سیستم دفاعی در این بخش متفاوت است احتمال آسیب‌رسانی به آن افزایش می‌یابد و گاهی ممکن است ذرات به واسطه اندازه کوچکی که دارند وارد خون شوند و این مسئله بحران‌هایی را برای سلامت افراد به همراه دارد و مقاومت بدن را کم می‌کند.
آیا تنفس هوای آلوده تهران احتمال ابتلا به سرطان و بیماری‌های مزمن ریه را در شهروندان تهرانی افزایش می‌دهد؟
معمولا در فصل پاییز و زمستان ما بدترین شرایط هوا به لحاظ آلودگی را از نیمه آذرماه تجربه می‌کنیم. اما امسال میزان آلودگی تا هفته‌های اول بهمن‌ماه ادامه پیدا کرد و بیشتر از سال‌های گذشته محل توجه مردم و متخصصان این حوزه قرار گرفت. البته این آلودگی تنها شامل حال شهروندان تهرانی نبود و مردم کلانشهرهای دیگری چون اصفهان، اراک، تبریز و اهواز هم این آلودگی‌ها را شدیدتر از سال‌های قبل تجربه کردند، حتی شهر کرج که روزگاری به‌عنوان منطقه‌ای خوش آب و هوا در نزدیکی تهران قرار داشت، امسال آلودگی هوای شدیدی را تجربه کرد.
از آنجا که ما در فصل زمستان به‌طور همزمان با آلودگی هوا و شیوع عفونت‌های ویروسی مواجهیم، به‌ناچار با افزایش عوامل مخربی که بر سلامت شهروندان موثرند نیز بیشتر مواجه خواهیم بود و می‌بینیم که مردم با تردد در سطح شهر از درد سینه، سرفه‌های خلط‌دار، عفونت‌های تنفسی و دیگر اختلال‌های تنفسی شکایت می‌کنند و این اختلال‌ها و مشکلات در شرایطی که افراد بیشترین زمان را در طول روز در محیط‌های بسته، آن هم محیط‌هایی که تعداد جمعیت در آنجا زیاد است می‌گذرانند، بیشتر می‌شود. در این حالت احتمال ابتلا به التهاب‌های مزمن دستگاه تنفسی، عفونت‌های ریوی، سرطان ریه و دیگر بیماری‌های مزمن ریه بیشتر می‌شود و این مشکلات برای مردمی که سیگار می‌کشند یا قلیان استعمال می‌کنند چند برابر می‌شود. متاسفانه باید بگوییم که مصرف سیگار و قلیان احتمال ابتلا به 50 نوع سرطان را موجب می‌شود که تنفس هوای آلوده این اثرات مخرب را چند برابر می‌کند.
تنفس هوای آلوده می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های شایع فصل‌های سرد سال مانند آنفلوآنزا، برونشیت و سینوزیت را افزایش دهد؟
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که سیستم دفاعی بدن، مخاط دستگاه تنفس، مژک‌های دستگاه تنفس و سلول‌های دفاعی بدن همگی ازجمله سربازهایی هستند که مسئولیت دفاع از بدن را برعهده دارند. وقتی انسان در معرض هوای آلوده قرار می‌گیرد خواص شیمیایی و فیزیکی خلط‌ها عوض می‌شود و آنها حالت چسبنده‌تری پیدا می‌کنند. در این حالت خاصیت میکروب‌کشی آنها کمتر می‌شود بنابراین مکانیسم‌های دفاعی ضعیف می‌شوند.
حال اگر در این شرایط وضعیت قرار گرفتن مژک‌ها دچار تغییر شود و آنها به جای آنکه از پایین به سمت بالا حرکت کنند از بالا به سمت پایین حرکت می‌کنند – این اتفاق در افراد سیگاری و افرادی که به‌واسطه کارشان آلاینده‌های زیادی را در طول روز استنشاق می‌کنند، اتفاق می‌افتد- در این حالت توانایی بدن برای مقابله با آلودگی‌ها و بیماری‌های شایع در فصل‌های سرد مثل آنفلوآنزا، سرماخوردگی و دیگر بیماری‌ها کمتر می‌شود و این مسئله خطرآفرینی و ریسک بیشتری را به همراه دارد. در حقیقت عوامل مختلفی می‌توانند بر سلول‌های دستگاه تنفس اثر بگذارند. وقتی بر اثر برخوردهای دفاعی عوامل التهابی و دفاعی در بدن آزاد می‌شوند، این مواد خود موجب التهاب دستگاه تنفس شده و احتمال ابتلا به بیماری‌های ویروسی و میکروبی را بیشتر می‌کند.
آیا مشکل فقط ذرات معلق هستند؟
این‌طور نیست که تنها ذرات معلق برای سلامت مردم مضر باشد؛ ذرات معلق یکی از آلاینده‌هایی است که می‌تواند تاثیری منفی بر سلامت مردم داشته باشد. گازهای ازت، N6، NOX، مشتقات گوگرد SOX ، اوزون و CO از دیگر آلاینده‌هایی هستند که در ماه‌های گذشته در هوای آلوده تهران وجود داشته‌‌اند؛ آلاینده‌هایی که تنفس آنها توسط شهروندان در گروه‌های سنی مختلف عوارضی از قبیل قرمزی و خارش چشم، تحریک و گرفتگی بینی، سرفه، عطسه، افزایش ترشحات پشت حلقی و گرفتگی سینه را به همراه داشت، البته در این میان افرادی که مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند سینوزیت، برونشیت مزمن و آسم بودند یا افرادی که عادت به کشیدن سیگار و قلیان دارند مشکلات وسیع‌تری برایشان به وجود آمد. در عین حال خردسالان و کودکان زیر 4 سال و سالمندان بالای 75 سال و همچنین بیماریانی که مشکلات زمینه‌ای ریوی، قلبی و کلیوی مزمن دارند هم در زمان آلودگی هوا در شرایط پرخطرتری نسبت به بقیه گروه‌های سنی قرار دارند.
از میان آلاینده‌های موجود در هوای تهران کدام‌یک خطرناک‌تر است؟
براساس تحقیقاتی که توسط محققان ما در پژوهشکده سل و بیماری‌های ریوی بیمارستان مسیح دانشوری صورت گرفته، مشخص شده 65 درصد مبتلایان به سرطان ریه را افراد سیگاری تشکیل می‌دهند و بقیه آنها به دلایل دیگری به این بیماری مبتلا شده‌اند. اما از میان آلاینده‌های موجود در هوا وجود آزبست که به‌دلیل مصارف صنعتی غیراستاندارد در هوا دیده می‌شود در مقایسه با دیگر آلاینده‌ها تاثیرات منفی بیشتری بر سلامت بدن و ابتلا به بیماری‌های ریوی دارد. البته موضوع کیفیت بنزین مصرفی نیز باید مد نظر قرار گیرد. و تا زمانی که کیفیت بنزین‌های مورداستفاده وسایل نقلیه به‌ویژه موتورسیکلت‌ها به استاندارد نزدیک نشود احتمال ابتلا به انواع و اقسام سرطان‌ها در میان مردم بیشتر می‌شود.
آیا تنفس دود سیگار از دود خودروهای سواری در تهران خطرناک‌تر است؟
آلاینده‌هایی که می‌توانند بدترین و خطرناک‌ترین تاثیر را بر سلامت انسان و ادامه حیات او بگذارند استعمال دخانیات و تنفس دود سیگار و قلیان است. اگر دود سیاه‌رنگی را که از اگزوز یک کامیون بزرگ خارج می‌شود با دود سفیدرنگ قلیان آزمایش كرده و نتایج به‌دست آمده را مقایسه کنید، خواهید دید که در میان مواد آلاینده موجود در دود قلیان 7هزار ماده مخرب و درصد زیادی مواد سرطان‌زا وجود دارد که می‌تواند بدترین آسیب‌ها را به اندام‌ها و دستگاه‌های مختلف بدن وارد کند، در حالی که دود سیاه‌رنگ ماشین که به‌دلیل ذرات زغال موجود در آن به این رنگ درآمده با عوارض کمتری نسبت به دود دخانیات همراه است.
در روزهایی که مردم تهران شاهد آلودگی هوا بودند، آیا میزان مراجعه‌کنندگان به بیمارستان مسیح دانشوری با افزایش روبه‌رو شد؟
بله؛ در این روزها تعداد مراجعان به بیمارستان مسیح دانشوری به‌دلیل حملات حاد تنفسی و قلبی بیشتر بود. در حال حاضر آمار دقیقی در این مورد ندارم اما تعداد خردسالان و کودکانی که به‌دلیل تنگی نفس و اختلال‌های تنفسی ناشی از آسم در روزهای آلوده دچار بحران شده بودند‌و به مرکز ما مراجعه کرده‌اند خیلی زیاد بود. بسیاری از افرادی که در روزهای اوج آلودگی در بیمارستان ما بستری و بررسی شدند افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای بودند و همین مسئله موجب شده بود تا آنها آسیب‌پذیری بیشتری در مقابل آلودگی هوا و بیماری‌های شایع فصل زمستان داشته باشند و البته این مسئله هزینه‌های زیادی را به حوزه سلامت و درمان وارد می‌کند. به‌عنوان نمونه بر اساس آمار بانک جهانی در سال 2005 بیش از 2/1 میلیارد دلار در تهران هزینه شده و به نظر می‌رسد این رقم در سال جاری باتوجه به‌شدت و میزان آلودگی‌ها بیشتر شده باشد.
آیا که زندگی در تهران طول عمر را کاهش می دهد؟
نتایج تحقیقات و پژوهشگران در سازمان بهداشت جهانی WHO نشان می دهد که زندگی در هوای آلوده کلانشهرهای بزرگ مثل قاهره، تهران، پکن و بمبئی می تواند تاثیر منفی بر سلامت و بهداشت ساکنین این شهرها داشته باشد و روند زندگی آنها را در مقایسه با شهروندان شهرهای کوچک تر با بیماری و اختلال های مختلفی همراه کند. بر اساس برآوردهای این سازمان‌ها و اطلاعاتی که بانک جهانی درباره شهرهای بزرگ در اختیار رسانه ها قرار داده است زندگی در کلانشهرها در سراسر جهان به طور متوسط 2 تا 5 سال از طول عمر مردان و زنان را کاهش می دهد.
آلودگی هوا برای خانم‌های باردار چه‌تاثیرات منفی‌ای به همراه دارد؟
تنفس هوای آلوده هم مثل استنشاق دود سیگار و قلیان برای زنان باردار خطرآفرین است. این گروه همان‌طور که نباید در محیطی که افراد سیگاری حضور دارند، حاضر شوند نباید در روزهایی که هوا آلوده است یا آلودگی به سطح هشدار رسیده از منزل خارج شوند، به طور کلی تنفس هوای آلوده برای زنان و مادران باردار موجب بروز اختلال در روند رشد جنین می‌شود و حتی زایمان زودرس را نیز به همراه دارد. بعضی از همکاران متخصص زنان و زایمان اعلام کرده‌اند که میزان سقط جنین در ایام آلودگی هوا بیشتر شده که پژوهشکده ما تحقیق را در این زمینه آغاز کرده است. در عین حال استنشاق هوای آلوده می‌تواند احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی و ریوی و حتی ابتلا به آسم را در مادر یا جنین تقویت کند.
اگرچه باز هم تاکید می‌کنم خطری که تنفس هوای آلوده برای زنان باردار ایجاد می‌کند در مقایسه با تنفس دود سیگار و قلیان برای این گروه کمتر است. متاسفانه امروزه در برخی نقاط شهر تبلیغاتی دیده می‌شود که در آن مصرف سیگارهای لاغری برای زنان باردار و کاهش وزن آنها توصیه می‌شود. اکیدا توصیه می‌کنم فریب تبلیغات اینچنینی را نخورند و هرگز در دام افرادی که آنها را تشویق به استفاده از این سیگارها می‌کنند، نیفتند. از خانم‌های باردار خواهش می‌کنم مطابق آنچه در قانون وجود دارد به افرادی که در مکان‌های عمومی یا فضاهای بسته سیگار و دخانیات مصرف می‌کنند، تذکر دهند و درصورتی که آنها به کارشان ادامه می‌دهند، آن مکان را برای سلامت خود و جنین‌شان ترک کنند.
زندگی در کلانشهرها و شهرهای بزرگ هر روز بیشتر از قبل سلامت روحی و جسمی شهروندان خود را تهدید می کند و این معضلی است که نه تنها در کلانشهری همچون تهران بلکه در کلانشهرهای دیگر جهان نیز قابل مشاهده است.
نظر شما