سلامت نیوز : دور از برج‌های بلند و شلوغی خیابان‌ها، زیر پوست كلانشهرهای ایران محلاتی نفس می‌كشند كه جامعه‌شناسان آنها را محلات پرخطر نامیده‌اند. از كارتن خواب‌ها و زنان خیابانی گرفته تا اراذل و اوباشی كه در ورودی كوچه‌ها گردهم جمع شده‌اند و كلكسیونی از آسیب‌های اجتماعی در این محلات دیده می‌شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ اما گل سر سبد همه آسیب‌ها در این محلات به موادمخدر ختم می‌شود. از یكسو كارتن خواب‌ها به معنوان مصرف كنندگانی كه به ته خط رسیده‌اند و از سوی دیگر آشپزخانه‌هایی كه در آن نخستین ماده مصرفی جوانان معتاد (شیشه) تولید می‌شود. خرده فروش‌های موادمخدر هم كه دیگر جای خود دارند. این در حالی است كه ایران در راه مبارزه با موادمخدر 3 هزار و 700 شهید و 12 هزار نفر مجروح داده است. شاید به همین دلیل است كه نیروی انتظامی هر چند وقت یك‌بار در قالب عملیات‌های ویژه این مناطق را پاكسازی می‌كند. روز گذشته نیز برای برخورد با توزیع‌كنندگان موادمخدر و همچنین معتادان ولگرد و بی‌خانمان، تیم‌های عملیاتی پلیس پیشگیری و پلیس مبارزه با موادمخدر تهران بزرگ اقدام به اجرای این طرح در قالب طرح امنیت محله محور كردند.

سرهنگ خانچرلی، رئیس پلیس پیشگیری پایتخت با اعلام اینكه ۵۳ توزیع‌كننده موادمخدر و معتاد در طرح مشترك پلیس پیشگیری و پلیس مبارزه با موادمخدر تهران بزرگ در سطح شهر تهران دستگیر شده‌اند، اجرای این طرح را در قالب طرح امنیت محله محور دانست.عملیاتی كه از ساعت هشت صبح دیروز در تمام نقاط شهر تهران به اجرا درآمد كه طی آن همه ماموران مبارزه با موادمخدر كلانتری‌ها و پایگاه‌های مبارزه با موادمخدر پلیس مبارزه با موادمخدر تهران بزرگ اقدام به بازداشت، دستگیری و جمع‌آوری توزیع‌كنندگان موادمخدر و معتادان بی‌خانمان در محله‌های مختلف شهر تهران كردند.به گفته خانچرلی این طرح تا ساعت ۱۰ شب ادامه داشت كه در نتیجه بازداشت ۵۳‌توزیع‌كننده و معتاد، مقادیر قابل توجهی موادمخدر از قبیل تریاك، حشیش، شیره تریاك، شیشه، كراك، هروئین، گراس، سوخته تریاك و مرفین كشف و ضبط شد.

دكتر سعید خراط‌ها جرم شناس در این باره به تهران امروز می‌گوید: «برای حذف یك معلول اجتماعی باید رویكردی ریشه‌ای را در پیش گرفت و نه برخورد با معلول را. برخورد با معلول اگرچه تا حدودی موثر است اما این جرم را ریشه كن نخواهد كرد.»

او ادامه می‌دهد: « هنگام برخورد با پدیده موادمخدر و كنترل رفتارهای پرخطر آسیب‌دیدگان این حوزه باید در نظر داشت كه این رخداد ناشی از سلسله شرایط ناگوار اجتماعی است كه در ابتدا باید زمینه‌های ابتلا به این رفتارها را كاهش داد.»

خراطها می‌گوید: «معتادان قربانیان یك دسیسه همه‌جانبه هستند كه نسل‌های ما را هدف قرار داده و تا از كشور جز ویرانه‌ای باقی نماند.»

كارشناسان اجتماعی می‌گویند امنیت تنها بر مبنای محله محوری در شهرهای بزرگ حاصل می‌شود. همین است كه نیروی انتظامی امسال برای این محلات در پایتخت شناسنامه تدوین كرد. شناسنامه‌ای كه یكی از ابزار‌های لازم است برای تامین امنیت با محوریت محله. به‌گفته سردار ساجدی نیا فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ:«هم‌‌اكنون بیش از 300 ایستگاه پلیس با هدف تامین امنیت محله‌ها در سطح تهران استقرار یافته كه نتیجه آن ارتقای ضریب امنیت و آرامش در شهر تهران بوده است.» او می‌گوید: «رویكرد محله محور به ویژه در قلمرو امنیت اجتماعی، یكی از بهترین راه‌ها برای مقابله با كج روی‌های اجتماعی است كه در آن اداره بخش‌هایی از امور محله به ساكنان محله واگذار می‌شود و پلیس، شهروندان را در اداره محلات خویش یاری می‌كند.» ساجدی نیا در این باره معتقد است: «اتخاذ رویكرد محله محور، چند كاركرد اساسی دارد كه یكی از آنها احیای هویت محلات قدیمی و ایجاد هویت جدید برای محلات تازه شكل گرفته است. این در‌حالی است كه برای تامین امنیت محله‌ها و كاهش آسیب‌های اجتماعی، 35 اولویت تعریف شده است.»

دكتر سعید خراطها در این باره می‌گوید: «توسعه متوازن و عدالت اجتماعی در اصلاح این محلات نقش دارد.باید با این دید نگاه كرد كه همه این افراد شهروند هستند و از سر تفریح نیست كه در این محلات ساكن شده‌اند. در حقیقت ارتقای این محلات و تغییر روند جرم خیزی آنها از مسیر عدالت اجتماعی، توسعه و رفاه می‌گذرد. برنامه ریزان باید وحدت فرهنگی و قومی آنها را مورد پذیرش قرار دهند چرا كه اصل نظام محله‌ای آنها بر مبنای قومیت است. آنها باید بپذیرند كه افرادی از اقوام مختلف در شهر حضور دارند و باید به رسمیت شناخته شوند.

اصلاح كالبدی این محلات به ویژه مكان‌های بی‌دفاع كه محلی برای تزاید جرم و مجرم هستند مثلا از طریق وام‌هایی برای بازسازی این مناطق می‌تواند گره‌گشا باشد. همچنین توانمندسازی اجتماعی و سرمایه‌گذاری بر مددكاری اجتماعی می‌تواند فاصله بین مركز و حاشیه را پر كند.

«شكل‌گیری این محلات به دو صورت است. در دسته اول رفته رفته با توالی اكولوژی و طی مراحل نفوذ، هجوم، تراكم و تثبیت بر تعداد این افراد در حاشیه شهرها افزوده می‌شود و آرام آرام جمعیت این نقاط افزایش می یابد. این اقدام بر اثر توزیع نابرابر خدمات رفاهی صورت می‌گیرد و بر اثر تبعیض اجتماعی و كمبود خدمات بهداشتی. در حقیقت این محلات در بستر فقر و تبعیض متولد می‌شوند.»

او ادامه می‌دهد: «ماهیت اصلی این تمركز جمعیت، نقطه‌ای خاص بر اساس فرهنگ، قومیت و زبان است. این موضوع حتی بر نمای بیرونی سكونتگاه‌های آنان نیز نمود ظاهری دارد.»

اما سایر محلات جرم خیز كه در دسته دوم جای می‌گیرند سرگذشتی متفاوت دارند. خراطها می‌گوید: «بخش دوم این محلات، روزگاری جزئی از شهر بوده‌اند اما با تغییر در شكل شهر و توسعه آن و ایجاد كارخانه‌ها یا ترمینال‌ها، موقعیت محله نسبت به شهر تغییر یافته و این محلات به محلی آزار دهنده برای زندگی مبدل شده‌ا ند.»

او ادامه می‌دهد: «مثلا همسایگی با كارخانه‌ای كه بوی بد ناشی از روند تولید آن فضای محله را در بر گرفته سبب می‌شود تا میل به گریز از آن محله افزایش و میل سكونت كاهش یابد. به این ترتیب ساكنین قدیمی محلات نقل مكان كرده و گروه‌های جدیدی كه فقیرترند، از طبقات محروم اجتماعی جایگزین می‌شوند و محله مبدل می‌شود به خاستگاهی برای ازدیاد جرم. در چنین محلاتی عموما نظارت اجتماعی كاهش یافته و كنترل اجتماعی موفق عمل نمی‌كند.»