آموزش همگانی اعم از كودكان و زنان خانه دار و شاغل از محورهای فعالیت كمیته كشوری تجویز و مصرف منطقی داروی وزارت بهداشت است.
دكتر فاطمه سلیمانی در گفت وگو با همشهری افزود: با توجه به نقش محوری زنان در خانواده و تاثیرگذاری آنها در مصرف صحیح و منطقی دارو در محیط خانه، آنان در قالب برگزاری كارگاه و ارائه جزوات، آموزش می‌بینند.
وی گفت: طرح آزمایشی آموزش به زنان خانه دار در شهر و دو روستای قم با استقبال خوبی همراه شد كه بر اساس نتایج، این طرح تا پایان سال سراسری می‌شود.
بر اساس این طرح زنان خانه دار درخصوص نحوه مصرف داروها و شیوه نگهداری آنها و همچنین اطلاعاتی درخصوص تداخلات دارویی و عوارض برخی داروها و نحوه مصرف دارو در زمان بارداری و... آموزش داده می‌شوند.
5 برنامه برای 5 دارو
سلیمانی با اشاره به ضرورت وجود برنامه‌های آموزشی برای عموم، افزود: گاهی تشخیص بیماری و متعاقب آن تجویز دارو به درستی انجام می‌گیرد اما بیمارصرفا به توصیه اطرافیان، به مصرف سایر داروها رو می‌آورد.
وی با اشاره به انجام طرح آزمایشی مشاركت مردم در مثلث پزشك دارو و بیمار گفت: ارتقای فرهنگ عامه، بررسی و پایش نسخ پزشكان، كار بر روی بیمارستان‌های مؤثر و ارائه برنامه‌های ویژه برای ارتقای خدمات دارویی در بیمارستان‌ها و آموزش گروه و جامعه پزشكی و نیز توجه به جایگاه داروساز، 5 برنامه طراحی شده برای تجویز و مصرف منطقی دارو است.
دبیر كمیته كشوری تجویز و مصرف منطقی داروی وزارت بهداشت شاخص‌های تحت بررسی برای ارزیابی میزان مصرف منطقی دارو را مصرف آنتی بیوتیك و داروهای تزریقی، تعداد اقلام دارویی تجویز شده در نسخ عنوان كرد و افزود: استامینوفن كدئین، سرما خوردگی بزرگسال، كپسول آموكسی سیلین، قرص دیفنوكسیلات و رانیتیدین، 5 داروی نخست پر مصرف در كشور به لحاظ تعدادی شناخته شد.
وی همچنین از تدوین كتابی با موضوعاتی چون مصرف و تجویز منطقی دارو، خبر داد و گفت: تجویز غیرمنطقی داروها علاوه بر تبعاتی كه بر سلامتی مردم دارد هزینه‌های غیرمتعارف، بر دوش مردم و سازمان‌های بیمه‌گر تحمیل می‌كند.
دكتر سلیمانی با بیان این‌كه مصرف بیش از حد دارو مشكلاتی را به همراه دارد و اگر دارو كمتر از مقدار تجویز شده هم مصرف شود مانع از اثر بخشی دارو می‌شود، گفت: اثرات نامطلوب مصرف برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها با داروی تجویز شده وممانعت از انجام فعالیت‌هایی مانند رانندگی، راه اندازی ماشین آلات و... در این كتاب آموزش داده می‌شوند.
ضرورت آموزش
بر اساس گزارش مركز ثبت و بررسی عوارض جانبی دارویی وزارت بهداشت و درمان طی 10 سال اخیر حدود 10 هزار عارضه دارویی در مركز ADR ایران به ثبت رسیده كه از این میزان 30 درصد عوارض دارویی ناشی از داروهای تزریقی بوده است.
بیشترین عوارض گزارش ثبت شده شامل آنتی‌بیوتیك‌ها و داروهای مؤثر بر سیستم عصبی به لحاظ مصرف گسترده آن است و10 تا 20 درصد بیماران بستری در بیمارستان مبتلا به عوارض دارویی می‌شوند.
به گفته كارشناسان، سالمندان، زنان باردار و كودكان ممكن است بیشتر در معرض خطر عوارض دارویی قرار داشته باشند و بنابراین توجه خاص به این گروه از بیماران ضروری است.
مچنان‌كه اطلاع پزشك در خصوص بارداری و شیردهی برای تجویز دارو الزامی‌است و مصرف برخی داروها در این دوران ممنوع است و باید دقت شود دارویی به اشتباه به مصرف نرسد.
كارشناسان می‌گویند از آنجا كه مصرف طولانی مدت دارو خارج از محدوده تجویزی، احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد، لذا توجه به بروشور و برچسب دارویی، نحوه نگهداری دارو در شرایط خاص و رعایت دقیق دستورات دارویی طبق توصیه پزشك و داروساز و برای مدت زمان معینی الزامی‌است.
تداخل دارویی
با توجه به شیوع بالای مصرف چند دارویی، ارائه برنامه‌های آموزشی برای پزشكان و داروسازان در ارتباط با تجویز منطقی دارو و افزایش آگاهی خانواده‌ها هم یكی از مواردی است كه در برنامه‌های آموزشی باید مورد توجه قرار گیرد. چنانكه افراد مسن در بسیاری از موارد به منظور پیشگیری و درمان بیماری‌ها همزمان از چند دارو استفاده می‌كنند كه می‌تواند با افزایش خطر بروز عوارض همراه شود.
طبق یافته‌های آماری، مصرف همزمان بیش از 3 دارو در افرادی كه مصرف چند دارویی داشتند، مراجعه به پزشكان متعدد تقریباً 2 برابر بوده و بروز عوارض جانبی تقریباً 5/2 برابر بیشتر مشاهده می‌شود.
با توجه به شیوع بالای مصرف چند دارویی و الگوی تهیه آنها در افراد مسن و احتمال افزایش خطر بروز عارضه جانبی، ارائه برنامه‌های آموزشی برای پزشكان و داروسازان در ارتباط با تجویز منطقی دارو و افزایش آگاهی خانواده‌ها می‌تواند به ترویج فرهنگ صحیح مصرف دارو كمك كرده و از آثار سوء این مشكل بكاهد.
بر اساس تحقیقات انجام شده، ایرانى‌ها10 تا ۱۵ درصد مجموع داروهاى كشور را بدون مشورت با پزشك مصرف مى‌كنند و مسكن‌ها، قطره‌هاى چشمى و آنتى‌بیوتیك‌ها بیشترین میزان مصرف خودسرانه را دارند.
البته آنتى‌بیوتیك‌ها به علت نوع تأثیر دارویى، بدترین داروهایى هستند كه به این شیوه مصرف مى‌شوند، چرا كه در صورت عدم نیاز بدن به این دارو مانند سم عمل مى‌كند و میكروب‌هاى بدن را نسبت به داروها مقاوم مى‌كند و در صورت ایجاد عفونت در بدن، دیگر آنتى‌بیوتیك در درمان بیمارى مؤثر نخواهد بود.
نظر شما