سلامت نیوز : اسمش را رعایت نكردن حقوق دیگران بگذاریم یا راهی برای تخلیه روانی فشارهای وارده، كارشناسان می‌گویند ردپای تورم، بیكاری و احساس فقر در بسیاری از رفتارهای روزمره ما ایرانی‌ها از جمله نزاع و لجبازی در رانندگی دیده می‌شود. اگرچه عدالت اجتماعی یكی از شعارهایی بود كه دولت نهم با تكرار آن بر سر كار آمد اما هنوز بر اساس گزارش‌های رسمی مركز آمار ایران نرخ بیكاری در سال‌های گذشته بین اعداد 12 و 13 درصد در نوسان است. رخدادی كه جامعه شناسان آن را عاملی موثر بر رفتارهایی چون نزاع در جامعه می‌دانند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ، دعوا بر سر تصادفی جزئی باشد یا یك صندلی خالی اتوبوس، آمارهای رسمی نشان می‌دهد در سالی كه گذشت، روزانه 1800 نزاع در كشور به ثبت رسیده است. به این میزان نزاع‌هایی كه ختم به خیر شده و هرگز به كار طرفین آن به اعاده دعوا كشیده نشده است را نیز اضافه كنید. به گفته دكتر سعید خراطها آسیب‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی، بخش عمده‌ای از این نزاع‌ها بدون برنامه‌ریزی قبلی و در پی اختلافات آنی در شهرها رخ می‌دهد. اختلافاتی كه از فحاشی آغاز می‌شود و بر اساس نتایج تحقیق این پژوهشگر «از آنجا كه مسائلی چون بیكاری و تورم آستانه تحمل افراد را پایین آورده است، افراد فحاشی را برنمی‌تابند و درگیری به نزاع مبدل می‌شود.»
كاهش آستانه تحمل جامعه
یا به عقب افتادن اجاره خانه فكر می‌كند یا به جهیزیه دختر دم بختش. توی ذهنش از كارفرما به خاطر عدم موافقت با درخواست وام ضروری گله می‌كند و دل‌نگران بیكاری پسرش است. دلش می‌خواهد پلك‌هایش را ببندد و وقتی دوباره چشم باز می‌كند هیچكدام از این مشكلات نباشند. در این حین حتی به نور بالا زدن خودرو پشت سری توجه هم نمی‌كند. راننده عقبی هم سر لج افتاده است و انگار مسابقه‌ای آغاز شده و هر كدام می‌خواهند حداقل در این یكی برنده باشند.
فهیمه منظوری روان‌شناس خانواده و كارشناس مطالعات اجتماعی دادگستری در این باره به تهران امروز می‌گوید: «همه مردم جامعه ساختار شخصیتی یكسانی ندارند تا در مواقعی كه از نظر معیشتی و اجتماعی در بحران قرار می‌گیرند و برای هفته بعدشان هم نمی‌توانند تصمیم‌گیری كنند، در یك لحظه تصمیم درست بگیرند و بهترین عكس‌العمل را نشان بدهند. به همین دلیل در سطح شهرها شاهد افزایش چنین رفتارهایی هستیم. چون آستانه تحمل افراد پایین آمده است.» او ادامه می‌دهد: «در حالی كه فشارهایی مانند فقر، بیكاری و تورم روی دوش مردم است، این مردم هیچ آموزشی هم ندیده‌اند كه در شرایط بحرانی چگونه رفتار كنند.
اصلا ضرورت چنین آموزشی را هم درك نكرده‌اند چون همیشه مشكلات مهم‌تر و جدی‌تری داشته‌اند. چگونه می‌توان از مردمی كه دغدغه اجاره خانه و معیشت روزانه دارند انتظار داشت به راحتی برای حل مشكلات روحی ترغیب شوند و به روان‌شناسان مراجعه كنند؟ از طرف دیگر حتی اگر این رغبت هم وجود داشته باشد آنها از عهده هزینه‌های مشاوره برنمی آیند و دولت نیز هیچ تمهیداتی برای بیمه درمانی در این زمینه نیندیشیده و هیچ راه حلی برای مردم ایجاد نكرده‌اند.»
منظوری می‌گوید: «وقتی از مراجعان‌مان می‌خواهیم كه مهارت‌های زندگی را بیاموزند یا پرخاشگری خود در چنین مواقعی را كنترل كنند پاسخ می‌دهند كه آنقدر مشكل داریم كه وقتی برای این موضوعات فانتزی در زندگی باقی نمی‌ماند!»
نمایی از اماكن عمومی
در مترو زن میانسال دستش را به میله گرفته است تا وقت حركت قطار تعادلش را حفظ كند. دختر جوان اما به انگشتان زن كه دور میله عمودی حلقه شده تكیه داده است. همین موضوع می‌شود بهانه‌ای برای آغاز دعوا. اما موضوع با یك عذرخواهی ساده پایان نمی‌گیرد. یكی از زن‌ها زیر گوش دیگری می‌زند. آن دیگری فحاشی می‌كند و كار بالا می‌گیرد. دكتر خراطها نزاع‌ها را به دو دسته تقسیم می‌كند و می‌گوید: «نزاع‌هایی كه بر اثر اختلافات ریشه دار اتفاق می‌افتد و مواردی كه اختلافات آنی منجر به وقوع آن می‌شود.» و مثال می‌زند: «آیتم‌هایی چون كمبود پارك اتومبیل، عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، ساخت‌و‌سازها و مزاحمت‌های ناشی از آن، فقدان فرهنگ آپارتمان نشینی، افزایش قیمت خدماتی چون كرایه تاكسی، افزایش قیمت كالاهایی كه در سبد خانوار حیاتی هستند و فقدان نظارت بر همه این موارد بیشترین دلایل نزاع‌های آنی هستند.»
این پژوهشگر مسائل اجتماعی بر اساس نتایج پژوهش خود با تاكید بر اینكه بسیاری از نزاع‌های خیابانی ریشه در مسائل اقتصادی دارند می‌گوید: «مشكلات مالی خود را در قامت فشارهای روحی و روانی نشان می‌دهند و آستانه تحمل فرد را تا آنجا پایین می‌آورند كه با اولین درگیری، نزاع رخ می‌دهد و حتی برخی از آنها منجر به قتل می‌شود. حتی اگر با قتل نیز پایان نیابد، آمار ضرب و جرح در جامعه را افزایش می‌دهد.» او در همین باره به عواملی كه فرد را آماده نزاع می‌كند اشاره می‌كند و می‌گوید: «بیكاری، تورم، اختلافات خانوادگی و شیوع موادمخدر از این عوامل است. 63.4 درصد از افرادی كه درگیر نزاع می‌شوند متاهل هستند و 36.5 درصد مجرد. می‌توان چنین استنباط كرد كه فشار مالی بیشتر بر متاهل‌ها آمار نزاع را هم افزایش می‌دهد. البته باید در نظر داشت كه پدیده‌های اجتماعی در پی مجموعه‌ای از علل اتفاق می‌افتند.»
شعارهای تبلیغاتی به احساس فقر دامن زد
دكتر سعید معیدفر جامعه شناس و استاد دانشگاه در این باره به تهران امروز می‌گوید: «گذشته از فقر مطلق، فقر نسبی شرایطی است كه در هر جامعه‌ای باید مورد توجه قرار گیرد. این نوع فقر همیشه در كنار مبحث عدالت اجتماعی مطرح است و بی‌عدالتی در جامعه می‌تواند مشكل آفرین باشد. فقر نسبی میزان نابرابری‌ها و فاصله زیاد میان اقشار اجتماعی از نظر برخورداری از مواهب زندگی است. وقتی در جامعه‌ای تفاوت در سطح برخورداری از رفاه وجود داشته باشد و این تفاوت‌ها چشمگیر باشد، افراد مدام خود را مقایسه می‌كنند و شرایط خود را مشابه نمی‌یابند و شرایط روحی و روانی آنها از كنترل خارج می‌شود. در چنین شرایطی واكنش‌های افراد به كنش‌ها در جامعه متفاوت از وضعیت عادی خواهد بود. بنابراین به آمارها كه توجه می‌كنیم می‌بینیم نزاع افزایش یافته است و همچنین سایر رفتارهایی كه می‌توان روی آنها نام آسیب اجتماعی را گذاشت.»
این جامعه شناس ادامه می‌دهد: «این نكته قابل تاكید است كه اگر در تبلیغات انتخاباتی هم بر این مورد تاكید شود مزید بر علت می‌شود. طی سال‌های گذشته مكررا شاهد بودیم كه دولت روی این قضیه تبلیغ می‌كرد كه عده اندكی در جامعه وجود دارند كه بقیه را چپاول می‌كنند و درباره این نابرابری‌ها سخن گفته می‌شد. اما از میان برداشتن این نابرابری‌ها در حد شعار باقی ماند و احساس فقر را در جامعه تشدید كرد. نتیجه آن هم سستی هنجارها و ارزش‌های اجتماعی بود. هنجارها و ارزش‌هایی كه حافظ ثبات و بقای نظام اجتماعی هستند.»
4/63درصد از افرادی كه درگیر نزاع می‌شوند متاهل هستند و 36/5 درصد مجرد. می‌توان چنین استنباط كرد كه فشار مالی بیشتر بر متاهل‌ها آمار نزاع را هم افزایش می‌دهد. البته باید در نظر داشت كه پدیده‌های اجتماعی در پی مجموعه‌ای از علل اتفاق می‌افتند.
نظر شما