سلامت نیوز : روز گذشته چند نفر از شهروندان ساکن در منطقه غرب و جنوب کشور در تماس با روزنامه آرمان از ورود دوباره ریزگردها به شهرهایشان گله کردند. نگرانی آنها از سلامت خود و کودکانشان، خسارت‌های احتمالی به مزارع و کسب و کارشان، آلودگی بیشتر شهرها و... موضوع تازه‌ای نیست.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ هر سال با گرم شدن هوا در آخرین روزهای فروردین، موج تازه‌ای از ریزگردها از کشورهای همسایه وارد ایران می‌شود و مسئولان و مدیران محیط‌زیستی که مسئول مهار این دانه‌های سرگردان شن هستند در گفت‌وگو با رسانه‌ها، قول می‌دهند که وضعیت را بهبود ببخشند با این حال، سال تمام می‌شود و هیچ قدمی در این راه برداشته نمی‌شود.

کلاف سردرگم ریزگردها

سال آبی کشور اگر چه بر اساس آمارها، تعریفی نداشت و چندان عالی نبود اما بارش باران در مناطق غربی و جنوبی کشور، بارقه امید را در دل بسیاری از هموطنان روشن کرده بود که امسال لااقل ریزگردها از نیمه دوم سال به کشور هجوم خواهند آورد اما گویی بستر خشک تالاب‌های عربی نمی‌خواهند آب خوش از گلوی مردم استان‌های خوزستان، ایلام، کردستان و... پایین برود. در همین رابطه «یک روستایی» از استان خوزستان طی تماس تلفنی با روزنامه آرمان می‌گوید که دو روز است ریزگردها وارد شهرها شده‌اند به طوری که کم‌کم عمق دید در خیابان‌ها از بین رفته و بعید نیست اگر وضع به همین منوال باشد، ابتدای هفته بعد، عبور و مرور در شهر غیرممکن شود:
«در شهر بُستان شدت بادهایی که این دانه‌های شن را با خود می‌آورند به حدی است که صدای برخوردشان به شیشه‌ها نمی‌گذارد شب را به راحتی استراحت کنیم. البته تنها محدود به همین مساله هم نیست. در حیاط و کوچه پر است از این ماسه‌ها و واقعا همه را کلافه کرده.»

تلاش‌های بی‌نتیجه

عمر هجوم ریزگردها به مرزهای غربی ایران بیش از هفت سال است اما همزمان با بروز این پدیده در شهرهای بزرگی چون تهران و اصفهان، این موضوع به یکی از دغدغه‌های ملی بدل شد چراکه دیگر تنها شهروندان استان‌های لرستان و کردستان و ایلام و خوزستان و کرمانشاه با آن درگیر نبودند و مساله به یک مساله ملی بدل شده بود. نمایندگان این استان‌ها که روزگاری در نطق‌های آتشین‌شان خواهان توجه مسئولان محیط‌زیست به این بحران استانی بودند، اکنون با قرار گرفتن در کنار نمایندگانی از تمام شهرهای ایران، دولت و در راس آن سازمان محیط‌زیست را مجبور کردند برای رفع این بحران فکری کند. کشمکش‌ها آغاز شد، سازمان محیط‌زیست چندین جلسه با کشورهای همسایه برگزار کرد و در نهایت همه چیز بی‌نتیجه‌ای عملی رها شد. نتایج را می‌توان در فهرستی کوچک بخش‌بندی کرد: اول این که سازمان محیط‌زیست از آنجایی که تمام برنامه‌هایش را برای مهار ریزگردها در کشورهای همسایه قرار داده بود از وزارت امور خارجه کمک خواست تا وارد مذاکرات دیپلماتیک شود، مذاکراتی که در نهایت به خاطر کوتاه نیامدن این کشورها در مورد حقابه، بی‌ثمر ماند. در این میان سازمان محیط‌زیست سعی کرد به خاطر مصالح موجود، در این زمینه با عراق به تفاهمی روشن برسد. تفاهمی که در عمل همه امکانات را ایران در اختیار عراق قرار می‌داد تا این کشور در بیابان‌ها و تالاب‌های خشک شده‌اش مالش پاشی کند.

تبعات زندگی در هوای ماسه‌ای

وضع در شهرهای مرزی ایران خصوصا در استان‌هایی که از آنها نامی به میان آمد واقعا وخیم است. در گزارشی که مهر در این زمینه منتشر کرده آمده است که ورود ریزگردهای عربی به داخل کشور علاوه بر آلودگی هوا باعث بروز اختلال در شبکه‌های مخابراتی، رفت و آمد، کاهش دید رانندگان، کاهش تولید عسل و محصولات کشاورزی، تعطیلی مکرر مدارس و ادارات، تحمیل هزینه‌های سنگین به سازمان‌ها و... نیز شده و بارها مسئولان قول رسیدگی و حل ریشه‌ای این مشکل را دادند اما از آنجا که تنها بخش کمی از این مشکل را می‌توان در داخل کشور رفع کرد و برای چاره‌اندیشی اساسی درخصوص این مساله نیاز به همکاری و اقدامات عملی از سوی مسئولان کشورهای همسایه است، هنوز کار اجرایی در این مدت انجام نشده و هر روز بر شدت ورود گردوغبار به داخل کشور افزوده می‌شود. زمانی که موج ریزگردهای عربی به استانهای غربی و جنوبی می‌رسد، سالمندان و کودکان در خانه‌ها حبس شده و سایر افراد خانواده نیز در میان ماندن در منزل و رفتن به مدرسه و محل کار سرگردان می‌شوند. در این مواقع است که پدر و مادرها علاوه بر استرس و ناراحتی که از شدت آلودگی هوا و تاثیر آن در روند زندگی فعلی و آینده‌شان دارند، رنج عدم اطلاع رسانی صحیح و به موقع نیز را تحمل می‌کنند.

مهاجرت و دیگر هیچ

تماس‌های تلفنی با آرمان محدود به اهالی استان خوزستان نبود. «ربیعی» از شهروندان شهر رومشگان استان لرستان نیز روز گذشته در تماس تلفنی با آرمان از وضعیت کشاورزی در این استان انتقاد کرد و گفت که اگر حجم ریزگردهایی که امسال قرار است به مزارعش ببارد همانند سال قبل باشد ترجیح می‌دهد کشاورزی را برای همیشه رها کرده و به یکی از استان‌های مجاور برای کار مهاجرت کند: «سال پیش از سه هکتار زمین، بنده کمتر از یک سوم یونجه و کمتر از یک چهارم گندم برداشت کردم. این موضوع را چه کسی قرار است پاسخ بدهد. اداره کشاورزی به من گفته که باید به سمت کشت گلخانه‌ای بروم؛ بنده زارع هستم و نمی‌توانم شغلم را عوض کنم و زمین را برای کار دیگر آماده کنم. اگر قرار است این کار را بکنم، ترجیح می‌دهم دست زن و بچه‌ام را بگیرم بروم اصفهان یا اراک برای کار. این طور دیگر نگران نیستم که این خاک و شن با زراعت من چه می‌کند. شما فکر کنید که در یک هفته، بخش عمده‌ای از جوانه‌های زمین زیر خاک فرو رفت و این عملا به معنای نابودی زراعت ما بود. این مشکل من تنها نیست. سال گذشته نامه‌ای به فرمانداری هم زده‌ایم اما آن‌ها هم هیچ راهی ندارند...» آلودگی این شهرهای کشور حداقل 9 بار بیشتر از شهرهای دیگر ایران است اگر چه مسئولان با نادیده گرفتن این موضوع سعی در آرام کردن جو روانی دارند اما حقیقت چیز دیگری است! در روزهای هجوم ریزگردها به کشور بسیاری از مردم به دلیل تنگی نفس به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند تا تحت درمان قرار گیرند و بسیاری دیگر از بیماریهای مرتبط با آلودگی هوا نیز افزایش می‌یابد و این تنها قسمتی از ضرر و زیانی است که به شهروندان می‌رسد و قابل رویت است زیرا تبعات روحی و روانی این امر را در حال حاضر نمی‌توان اندازه گیری کرد.

شوشتر زیر خاکستر

ریزگردها تازه یکی از نگرانی‌های مردم خوزستان است. فصل، فصل سوزاندن ساقه نیشکرها در دو شرکت مهم دولتی در این استان است و فصل بارش خاکستر از آسمان! از روز گذشته شوشتری‌ها در هوای شهر خود خاکستر می‌بینند به طوری که برخی رسانه‌ها این اتفاق را نادر دانسته‌اند ماجرا اما نه ربطی به قله‌ای آتشفشانی دارد و نه به آتش سوزی در نقطه‌ای خاص مربوط است. همه ساله در این فصل از سال، نیشکرهای شرکت توسعه نیشکر در نزدیکی‌های شهر شوشتر برای استحصال به آتش کشیده می‌شوند و غبار خاکستری آن شهر را در بر می‌گیرد. این اما در حالی است که بارها کارشناسان محیط‌زیست و بهداشت، نسبت به استنشاق این هوا اعتراض کرده و آن را مشکلی مهم برای سلامتی مردم همجوار دانسته‌اند. یکی از هموطنان شوشتری در گفت‌وگو با آرمان وضعیت صبح دیروز شهر خود را این طور توصیف می‌کند: «صبح که از خانه بیرون رفتم تقریبا همه جا خاکستری بود. نمی‌شد محکم و بلند قدم برداشت، زیر خاکسترها به هوا بلند می‌شدند و ناخودآگاه آدم را به سرفه و عطسه می‌انداخت. اما این موضوع تنها مربوط به خاکسترهایی که روی سطح شهر نشسته بودند نبود، داخل حیاط و روی حوض آب پر از خاکسترهایی بود که از آسمان می‌بارید. شدت این بارش به حدی بود که افق را به روشنی نمی‌شد دید.» شاید این اتفاق برای هر خواننده‌ای نادر باشد ولی برای مردم شهرستان شوشتر اتفاقی عجیب نیست زیرا این تنها سودی است که حضور کشت و صنعت‌ کارون شوشتر به همسایه 285 هزار نفری خود می‌رساند. سوخته باقیمانده نیشکر برداشت شده از مزارع تنها چیزی است که به کام مردم مجاور کشت و صنعت کارون می‌رود و این روند نیز بدون وقفه و بدون اعتراض مسئولان امر ادامه دارد. بر این اساس، این اتفاق علاوه بر زیان‌هایی که برای محیط‌زیست دارد برای سلامت انسان نیز زیان بار شناخته شده است و به این دلیل باید در اسرع وقت جلوی این کار گرفته شود ولی این اتفاق زیر نظر ناظران محیط‌زیست و دوستداران محیط‌زیست بسیار جای تعجب دارد.

نامه به رئیس‌جمهور

جمال‌الدین حسنی، کارشناس بهداشت محیط از شهر شوشتر اما نظر دیگری دارد. او می‌گوید که همراه با مردم این شهرها بارها طومارهایی از سوی کارشناسان بهداشت محیط، محیط‌زیست و حتی خدمات اورژانسی امضا شده و به مسئولان فرستاده شده است تا جلوی این خاکسترها گرفته شود اما گویی برخی مسئولان سود اقتصادی این واحد صنعتی را به آلودگی‌ای که برای این شهرستان ایجاد می‌کند، ترجیح می‌دهند:«بر اساس شاخص‌های آلودگی هوا، شوشتر در فصل برداشت نیشکر یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران است اما در کنار این موضوع بی‌آبی شهرستان و گرمای بی‌سابقه هم مزید بر علت شده و نمی‌گذارد آب خوش از گلوی کسی پایین برود.» این کارشناس بهداشت محیط همچنین یادآور می‌شود به نامه‌ای که در این زمینه به رئیس‌جمهور نوشته شده و در دور دوم سفرهای استانی به ایشان داده شده: «رئیس‌جمهور به ما جواب روشنی نداد وگرنه توقع اجرای آن را داشتیم. به اعتقاد من ایشان هم بر سر دو راهی مهمی گیر کرده‌اند که انتخاب یک راه کار ساده‌ای نیست. بالاخره باید پذیرفت که بسیاری از شوشتری‌ها در این شرکت تولیدی مشغول کار هستند و معاش زندگی خود را از این راه تامین می‌کنند.» او همچنین به آرمان توضیح می‌دهد که راه‌های دیگری هم وجود دارد که می‌شود میزان خاکسترهای منتشر شده در هوا را کاهش داد اما به دلیل هزینه بر بودن تا به حال عملی نشده است.

در راه تهران

شرایط بحرانی هوا در استان‌های نامبرده همزمان با افزایش سرعت بادها سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود. شبکه بهداشت قصر شیرین در اطلاعیه‌ای همچون گذشته از شهروندان به‌ویژه افراد مسن، کودکان و بیماران قلبی و تنفسی خواست به‌دلیل آلودگی شدید هوا و وجود ریزگردها در آسمان شهر از ورود به فضای باز و آزاد خودداری کنند. براساس این اطلاعیه؛ گرد و غبار موجود در هوای مناطق مرزی نتیجه طوفان‌های شن بیابان‌های کشور عراق است که پس از چند روز وارد آسمان شهرهای مرزی کشورمان شده و موجب آلودگی هوای این شهرها می‌شود و این موضوع تنها به قصر شیرین یا شهرهای یاد شده محدود نمی‌شود بلکه برخی از کارشناسان می‌گویند بعید نیست تا نیمه اول اردیبهشت، ریزگردها دوباره تهران را فرابگیرند!