سلامت نیوز : این روزها که قیمت گوشت به قول معروف «ساعت می زند» طبیعی به نظر می رسد که مردم برای تامین گوشت مورد نیازشان به سراغ انواع گوشت وارداتی و حتی فرآورده های گوشتی ارزان تر بروند. در این بین هستند سوءاستفاده کنندگانی که از این بازار داغ به نفع خود بهره برداری می کنند. یکی از این موارد همین بحث داغ وارد شدن گوشت گاومیش های پیرهندی به کشوراست که ادعا شده در برخی واحدهای تولید سوسیس و کالباس مصرف می شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از خراسان ؛ گوشت هایی که مشخص نیست چگونه وارد شده است و معاون اول رئیس جمهور از آن به عنوان «لاشه های خراب» یاد کرد.

نمی خواهم وارد این موضع گیری ها شوم فقط می خواهم بگویم که سرانجام پس از گذشت یک سال از ورود لاشه های پیر و بی کیفیت گاومیش هندی، که کارشناسان جسته و گریخته در باره آن هشدار می دادند معاون اول رئیس جمهور بیست و هفتم فروردین ماه گذشته به این موضوع واکنش نشان داد. رحیمی به مهر گفت: «آن فردی که از هندوستان لاشه های خراب گوشت را به کشور وارد می کند تا با آن سوسیس و کالباس درست کند هیچ جایی در کشور ندارد. آن مامور گمرکی که این کالا را ترخیص کرده است هم همین طور. وزارت بهداشت بر تولید سوسیس و کالباس باید نظارت کند و با افرادی که در این حوزه خلاف می کنند بی رحمانه برخورد کند تا ریشه آن ها را بخشکاند.»

این درحالی است که به گفته کارشناسان و پژوهشگران تغذیه، در حالی که به طور طبیعی حدود ۲۸ درصد گوشت های قرمز جوان و قابل مصرف جذب بدن نمی شود، در مورد گوشت های پیر، این میزان حتی به ۸۰ و ۸۵ درصد نیز می رسد. این درحالی است که معاون اول رئیس جمهور از کاربرد این گوشت ها در کالباس و سوسیس می گوید. یعنی فرآورده های گوشتی که حتی اگر با لاشه های آلوده هم تهیه نشده باشد، فقط مصرف روزانه 50 گرم از آن ها احتمال ابتلا به سرطان روده را 20 درصد افزایش می دهد.

جالب این جاست که این بار اول نیست که موضوع  آلوده بودن فرآورده هایی مانند برخی از سوسیس و کالباس رسانه ای می شود، مدتی قبل حتی نام برخی از این محصولات با میزان آلودگی و جزئیات کامل در رسانه ها منتشر شد، ولی خیلی زمان نبرد تا این خبر هم مانند خیلی از مشکلات دیگر که هر از گاهی از لابه لای سخنان برخی از مسئولان بیرون می آید به فراموشی سپرده شود.

گوشت های سابقه دار

این بار اما ماجرا فرق می کند، چرا که شنیدن چنین خبر تاسف باری از معاون اول رئیس جمهور آب پاکی را روی دست افرادی که دغدغه سلامت مردم را دارند، ریخته و سلامت برخی مواد غذایی را در کشور به چالش کشیده است.

در تب و تاب افزایش قیمت گوشت در آبان سال 90 بود که «سازمان دام پزشکی» به عنوان متولی نظارت بر واردات این کالا، مجوز ورود گوشت هندی را صادر کرد. با توجه به این که هندوها برای گاوهای خود ارزش خاصی قائل هستند بنابراین از فروش دام های جوان خودداری می کنند و آنچه وارد ایران شد گوشت بی کیفیت و پیر و البته ارزان گاومیش های هندی بود.

از آن جا که برخی کارشناسان تغذیه تازه خوری این گوشت بی کیفیت را منع می کنند؛ برای مصرف این گوشت وارداتی، گویا برخی صنعتی ها پا به میدان گذاشتند. بعضی ها هنوز به خاطر دارند که واردات گوشت  هندی 9سال پیش هم جنجال آفرینی کرد. به همین دلیل از قرار معلوم دلالان و سوداگران، صبر کردند تا خاطره گوشت های آلوده فراموش شود و پس از چند سال دوباره واردات گوشت ارزان گاومیش هندی را کلید زدند.

دکتر "هاشم زهی" دام پزشکی که سال هاست در استان سیستان و بلوچستان خدمت می کند و در این باره اطلاعات دارد، می گوید: لاشه گاومیش های هندی که به دلیل اعتقادات مردم این کشور فقط در حالت پیری و ضعف مفرط کشتار می شوند و کیفیت پایینی دارند، در گروه ارزان ترین گوشت های جهان طبقه بندی می شود. کالایی که با وجود ارزانی بیش از حد به دلیل احتمال مشکلات بهداشتی تا پیش از این خریدار چندانی در خارج از کشور تولید کننده نداشته، اما حالا بخت به آن رو کرده و برخی ایرانی ها برای خرید آن پیشگام شده اند.

وی می افزاید: از همان زمانی که سازمان دام پزشکی مجوز ورود این گوشت را صادر کرد، کارشناسان نسبت به عواقبی که برای سلامت مردم به بار می آورد هشدار دادند.

خاطرم هست در آن دوران تعدادی از نمایندگان مجلس درباره مخاطرات ورود این کالا هشدار داده بودند اما خیلی زود این هشدارها با سکوت دولت به فراموشی سپرده شد. سخنگوی وقت کمیسیون کشاورزی با اشاره به این که دست های پنهانی در کار است که از سودهای کلان نمی گذرند، اعلام کرده بود که برخی ها، مسئولان را مجاب به واردات گوشت می کنند.

"عیسی جعفری" همچنین تاکید کرده بود که میزان واردات بیش از نیاز داخل است. نایب رئیس هیئت تحقیق و تفحص واردات دام زنده هم از واردات بی رویه گوشت و دام زنده به کشور انتقاد کرده بود. "اقبال محمدی" نیز گفته بود که برخی از سیاست ها، مزیت رقابتی تولید گوشت را تهدید می کند.

همه این ها اما منجر به توقف واردات گوشت هندی نشد. از آن جا که قیمت گوشت های برزیلی با افزایش 200درصدی در این مدت مواجه بوده است بنابراین بازارهای ارزان قیمت در اولویت صنایع مواد پروتئینی قرار گرفت.

جالب این که دبیر اتحادیه فرآورده های گوشتی نیز با تایید این اظهارات به صراحت موضوع تفاوت قیمت را دلیل اصلی واردات گاومیش هندی می داند. وی با اشاره به این که نیازمند ایجاد یک رقیب برای برزیل بودیم، در تاریخ  92.1.29 به گزارشگر اقتصادی شرق می گوید: اگر هند می تواند با حداقل های استاندارد مورد قبول و با نصف قیمت برزیل، گوشت تولید کند عقل حکم می کند که به واردات گوشت از هند ادامه دهیم.

دبیر اتحادیه فرآورده های گوشتی درحالی از استانداردهای مورد قبول صحبت می کند که سازمان دام پزشکی ورود این گوشت ها را مشروط اعلام کرده است؛ موضوعی که در زمینه واردات این کالا به حاشیه رفته و بدون لحاظ آن واردات ادامه یافته است.

مشروط بودن واردات موضوعی است که واردکنندگان علاقه ای به علنی شدن آن ندارند. شرط برقرار شده برای واردات گوشت از هند تنها استفاده از فرآورده هایی است که حرارت کامل ببینند. هرچند در صدور مجوزهای مشروط سعی شده بیشترین دقت صورت گیرد، اما تضمینی برای اجرایی شدن آن وجود ندارد. تفاوت بیش از 500  درصدی قیمت گوشت گاومیش های پیر هندی با گوشت در بازار مصرف کشور آن قدر وسوسه برانگیز است که می شود ارائه گوشت گاومیش های هندی را در هر رستورانی پیش بینی کرد. با وجود آن که شائبه استفاده از گوشت های گاومیش هندی بدون رعایت شرط مزبور، پررنگ است، اما معاون بهداشتی و پیش گیری سازمان دام پزشکی کشور می گوید: «واردات گوشت منجمد بدون استخوان گاومیش از کشور هندوستان با رعایت ضوابط و الزامات بهداشتی و نظارت نمایندگان رسمی سازمان دام پزشکی کشور انجام می شود.»

در واقع وی درباره واردات رسمی گوشت سخن می گوید در حالی که نگرانی ها درباره قاچاق این گوشت ها و نبود نظارت بر کم و کیف آن است.

"محسن مشکات" خاطرنشان می کند: سازمان دامپزشکی کشور به منظور نظارت بر سلامت گوشت های وارداتی از کشورهای مختلف و از جمله هندوستان نسبت به تدوین الزامات بهداشتی واردات (IHR) اقدام کرده است. بر اساس کلیه ضوابط و الزامات بهداشتی لازم به منظور حصول اطمینان از سلامت دام های کشتاری، توسط دامپزشکی دولتی کشور هندوستان کلیه گاوهای کشتاری مورد بازرسی پیش و پس از کشتار قرار می گیرند.

یکی از مسئولان سازمان دام پزشکی کشور نیز با رد هرگونه سوء ظن می گوید: برای واردات گوشت، هم نمونه برداری در مبدأ صورت می گیرد و هم سوابق بیماری های بومی آن منطقه و حتی کشورهای همسایه آن بررسی می شود.

دکتر "هادی قدکچی" تأکید می کند: گوشت هایی که قصد واردات آن وجود دارد حتما در کمیته های کاری مختلف بررسی می شود و حتی پس از ورود، در گمرک می ماند تا صحت و سلامت آن تأیید شود و سپس اجازه ترخیص به آن ها داده می شود.

چگونه وارد شده است؟

با توجه به این حقیقت که گوشت های مورد نظر به احتمال زیاد به صورت قاچاق وارد شده است و نه از مبادی رسمی، اکنون اولین پرسشی که از لابه لای نگرانی های عمومی سر بر می آورد این است که چنین گوشت هایی چگونه وارد کشور شده است؟ چه فرد یا دستگاهی مجوز خرید و واردات آن را امضا کرده است؟

قابل پیش بینی بود که دریافت پاسخ این سوال بسیار دشوار و حتی غیر ممکن باشد. طبیعی است که هیچ کس حاضر نیست تقصیر را به گردن بگیرد. در اولین قدم با دفتر مدیر کل نظارت بر بهداشت عمومی سازمان دامپزشکی کشور تماس می گیرم ولی مسئول دفتر وی هرگونه مصاحبه ای را منوط به مکاتبه کتبی و هماهنگی با روابط عمومی آن سازمان و در صورت تأیید، انجام مصاحبه حضوری می داند.

پس از این تلاش بی نتیجه به سراغ یکی از کارشناسان مسئول این سازمان می روم که حاضر می شود به شرط نیاوردن نامش بدون این هماهنگی ها صحبت کند. وی تأکید می کند: امکان ندارد این گوشت ها از مبادی رسمی وارد کشور شده باشد. همچنان که پیش از این نیز شاهد چنین مواردی بوده ایم. این گوشت ها هم مطمئنا به صورت قاچاق وارد شده است، آن هم از مرزهای جنوبی و جنوب شرقی کشور.

از وی می پرسم: آخر کار یکی دو کوله پشتی یا وانت نیست. بحث واردات انبوه گوشت است. مگر می شود این حجم عظیم را به سادگی قاچاق کرد؟ این کارشناس مسئول می گوید: این سوال را باید همان ها پاسخ دهند نه من.

شاید مسئولان اداره کل دام پزشکی استان سیستان و بلوچستان که سال هاست با معضل قاچاق دام زنده سر و کار دارند در این باره اطلاعات بیشتری داشته باشند. یکی از مسئولان این اداره کل می گوید: پیش از این در چند مورد قاچاق گوشت از مرزهای استان صورت گرفته که به سرعت اقدام و گوشت های ناسالم را معدوم کرده ایم. ولی در این مورد خاص به جرأت می توان گفت گوشت های هندی از مرزهای این استان وارد نشده است. آن هم این مقدار زیاد.

بعید به نظر می رسد

در این بین هستند مسئولانی که به هر دلیل معتقدند اصولا چنین خبری نمی تواند پایه و اساس محکمی داشته باشد و باید با دیده تردید در آن نگریست. "عابد فتاحی" عضو کمیسیون بهداشت مجلس از جمله این افراد است. وی می گوید: به نظر من باید با تأمل بیشتر این خبر را بررسی کرد. زیرا قاچاق این حجم عظیم گوشت کاری دشوار و حتی غیر ممکن است.

وی تأکید می کند: ما با سازمان دام پزشکی و معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت همکاری خوب و تنگاتنگی داریم و اولویت اول ما فراهم آوردن غذای سالم برای مردم است.

فتاحی به نکته قابل تأملی اشاره می کند: برخی کشورها فکر می کنند در شرایطی که ایران در تحریم به سر می برد، می توانند کالاها و مواد غذایی نامرغوب خود را به ایران صادر کنند ولی آن ها در اشتباه هستند. بر عکس ما حساسیت ویژه ای در مورد بهداشت غذایی مردم داریم و همه تلاشمان این است که بهترین مواد غذایی را حتی با قیمت بالا تأمین کنیم.

توپ در زمین وزارت بهداشت

در این بین سرانجام معاون تشخیص و درمان سازمان دام پزشکی کشور در پاسخ به سوال ها و نگرانی های ایجاد شده واکنش نشان می دهد و می گوید: گوشت هایی که از مبادی مجاز وارد می شود با نظارت و تأیید ناظران بهداشتی این سازمان به دست مصرف کننده می رسد.

"محسن مشکات" در گفت وگو با واحد مرکزی خبر با اشاره به این که سازمان دام پزشکی مسئول تأمین بهداشت دام در کشور است ، درباره روند واردات گوشت توضیح می دهد: سازمان دام پزشکی در صورتی مجوز واردات گوشت را صادر می کند که در آن کشور عوامل بیماری زا در دامداری هایش گزارش نشده باشد. پس از صدور مجوز واردات، ناظران و نمایندگان سازمان دام پزشکی به کشور تولید کننده می روند تا سلامت دام ، مراحل ذبح و شرایط نگهداری و انتقال را مرحله به مرحله از لحاظ بهداشت و سلامت کنترل کنند.

معاون تشخیص و درمان سازمان دام پزشکی کشور می گوید: ناظران بهداشتی این سازمان لاشه دام را پس از نمونه برداری و نتیجه آزمایش برای ارسال به کشورمان تأیید می کنند. گوشت های وارداتی پس از تخلیه در بندر دوباره نمونه برداری و آزمایش و در صورت دریافت گواهی ترخیص ، وارد بازار یا وارد کارخانه های صنایع غذایی می شود.

وی می افزاید: استانداردهای سلامت و بهداشت برای گوشت های وارداتی که به صورت خام وارد بازار یا برای تولید فرآورده های گوشتی به کارخانه ها ارسال شود ، یکسان است.

معاون تشخیص و درمان سازمان دام پزشکی کشور درباره کیفیت گوشت های وارداتی از هند می گوید: از آن جا که در هند گاومیش کشتار می شود این گوشت مناسب کارخانه های فرآوری و سوسیس و کالباس است و از لحاظ بهداشت و سلامت نیز با نظارت و تأیید ناظران و دام پزشکان سازمان دام پزشکی کشور وارد می شود. هند یکی از تولیدکنندگان گوشت قرمز در دنیاست که سالانه بیش از 3 میلیون تن گوشت صادر می کند و یکی از گزینه های واردات گوشت است.

وی تأکید می کند: مسئولیت تأیید سلامت فرآورده های خام و از جمله گوشت بر عهده سازمان دام پزشکی است اما زمانی که در عملیات فرآوری قرار می گیرد مسئولیت آن متوجه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. چنان چه گوشت از مبادی غیرمجاز و به صورت قاچاق وارد چرخه فرآوری شود و از نظر سلامت و بهداشت مشکلی داشته باشد برای بازرسان بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قابل تشخیص و پی گیری خواهد بود.

اما کارشناسان می پرسند چطور است که سازمان دام پزشکی به واردات دارو و غذای دامی از هندوستان به درستی مجوز نمی دهد اما گوشت گاوی که در آن کشور از همان دارو و غذا مصرف می کند، می تواند به کشور ما وارد شود؟

نایب رئیس کمیته بهداشت مواد غذایی سازمان نظام دام پزشکی در این باره می گوید: هندوستان عمدتا کشوری بهداشتی از نظر دامپروری و تولید گوشت محسوب نمی شود اما مناطق و اماکن بهداشتی هم دارد. "آراسب دباغ مقدم" تصریح می کند: امیدوارم سازمان دامپزشکی در واردات گوشت به مناطق بهداشتی هندوستان توجه کرده باشد. هم اکنون واردات گوشت هندی در اتحادیه اروپا ممنوع است. علت آن هم این است که گوشت تولید شده در هند با استانداردهای جدید دنیا مطابقت ندارد.

وی می افزاید:50 سال قبل سازمان دام پزشکی اعلام کرده بود بازرسی گوشت منحصر به معاینه قبل از کشتار و بازرسی لاشه پس از کشتار است اما در طول سالیان اخیر فرآیندهای دیگری هم به این روند افزوده شده که طی آن مسئله باقی مانده های دارو، آنتی بیوتیک و فلزات سنگین هم مطرح است. زیرامحصولات هندوستان با این استانداردهای جدید هم خوانی ندارد. اتحادیه اروپا با این که گوشت این کشور در بازارهای جهانی قیمت بسیار ارزانی دارد گوشت هندی وارد نمی کند.

. . . و در زمین دام پزشکی!

با توجه به این مطالب ظاهراً تا بخشی از این مسیر که البته مورد نظر ماست (چگونگی واردات این گوشت ها)، سازمان دام پزشکی مسئولیت دارد و پس از ورود گوشت به کارخانه های فرآورده های گوشتی، همه چیز به عهده وزارت بهداشت است. که صد البته سازمان دام پزشکی معتقد است در حیطه مسئولیت آن ها هیچ مشکلی وجود ندارد اما از سوی دیگر وزارت بهداشت نیز از این موضوع خود را مبرا می داند. دکتر "علی اکبر دادمهر" معاون مدیرکل اداره غذای سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت با بیان این مطلب که مجوز واردات گوشت خام با سازمان دام پزشکی است و وزارت بهداشت هیچ مسئولیتی در این بخش ندارد، می گوید: مجوز واردات گوشت یخی و گرم بر عهده دام پزشکی است و برای این قبیل گوشت ها گواهی بهداشتی صادر می کند.

وی با بیان این مطلب که وزارت بهداشت فقط بر نحوه تهیه فرآورده های غذایی که در کارخانه ها تولید می شود، نظارت می کند، اضافه می کند: ناظران ما بر اساس گواهی بهداشتی که دام پزشکی صادر کرده است، صحت و سقم این گواهی ها را تایید می کنند و اجازه می دهند تا این گوشت ها برای تهیه فرآورده هایی مثل سوسیس و کالباس استفاده شود.

دادمهر تاکید می کند: هر نوع سوسیس و کالباسی که دارای پروانه ساخت از وزارت بهداشت باشد و در بازار عرضه شود، هیچ مشکلی برای مصرف ندارد و سلامت آن ها مورد تایید است.

خلاصه آن چه در چنین مسائل و بازی های نه چندان دوستانه و پاس کاری های زیرکانه، در معرض تهدید قرار می گیرد سلامت مصرف کنندگان است.