احتمال مصارف پزشكی و درمانی هورمون رشد GH فقط در مواقعی كه كاهش شدید این هورمون در اطفال و بزرگسالان با تستهای آزمایشگاهی خاصی اثبات شود، وجود دارد. ولی جالب این است كه در بین برخی از ورزشكاران این شایع است كه هورمون رشد میتواند عضلات را بزرگ كند و باعث میشود كه آنها دست به مصرف این هورمون و تركیبات وابسته به آن بزنند.
هورمون رشد (GH) اسمی فریبنده دارد. بسیاری از جوانان و ورزشكاران دوست دارند هرچه زودتر قویتر و بزرگتر بشوند و به همین دلیل این هورمون و اسم آن نظرشان را جلب میكند.
آیا واقعا هورمون رشد عامل نهایی رشد است؟
به گزارش سلامت نیوز، دکتر بهمن زند عضو هیات علمی اولین جشنواره و همایش تناسب اندام و بدنسازی، درباره مصرف خودسرانه هورمون رشد و خطرات آن نوشت: در واقع هورمون رشد به طور طبیعی در بدن تولید میشود، وقتی غده هیپوفیز مقداری از این هورمونها را در خون آزاد میكند (هورمون رشد به صورت پالسی (ضربانی) ترشح میشود) تعداد دیگری از مواد شیمیایی كه روی تعداد زیادی از بافتهای مختلف بدن اثر میكند، به دنبال آن ترشح میشوند،بافتهای قلب، سیستم اسكلتی عضلانی – كبد و استخوانها جزو این دسته از اندامهای بدن هستند كه تحت تأثیر هورمون رشد و واسطههای دیگر آن قرار میگیرند.اثرات جانبی بالقوه ناشی از هورمون رشد را میتوان به طور عینی در مبتلایان به بیماری آكرومگالی مشاهده نمود.
ریچارد كیل كه در سیر فیلمهای جیمزباند نقش Jaws (فكها) را بازی می¬كرد بسیاری از علائم ظاهری بیماری را در چهره و اندامش نشان میداد.فكهای بزرگ و لبه استخوانی و برجسته بالای چشمها، جمجمه حجیم و بزرگ، دستها و پاهایی چون خاك انداز از مشخصات این مرد بودند.
وقتی آكرومگالی قبل از اینكه صفحات رشد استخوانهای دراز بسته شود اتفاق بیافتند (این صفحات در یك سر استخوانهای دراز قرار دارند و موجب رشد طولی استخوان میشوند) این فرم از بیماری به ژیگانیسم یا غولآسایی بدل میشود.
البته شایعترین حالت این است كه معمولا افزایش ترشح هورمون رشد بعد از بسته شدن صفحات رشد در استخوانهای دراز افراد رخ میدهد كه بالارفتن هورمون رشد باعث میشود كه فرد نتواند از قد بلند شود و بنابراین استخوانها از عرض رشد میكنند و بافتها و مفاصل نیز حجیم میشوند و ناراحتی و درد مفصلی شدیدی را برای فرد ایجاد میكنند و به علت اینكه سندرم آكرومگالی كند و آهسته پیشرفت میكند، ممكن است تشخیص آن چند سال به طول انجامد كه به نوبه خود موجب میشود كه درمان در این بیماران به تأخیر افتد و آكرومگالی در بیمار گسترش یافته و باعث مرگ زودرس و كاهش عمر وی شود.
حتی در مواقعی كه آكرومگالی درمان میشود احتمال بروز دیابت یا مرض قند در این افراد بسیار زیاد است كه این نوع دیابت از نوع وابسته به انسولین است كه عوارض و مشكلات فراوانی را در بیمار به وجود میآورد. همچنین با وجود درمان احتمال افزایش فشار خون، نارسایی قلبی، اختلال دید و برخی از تومورها و سردردهای شدید در این بیماران وجود دارد.
آیا یك پزشك میتواند هورمون رشد را تجویز و نسخه كند؟
احتمال مصارف پزشكی و درمانی هورمون رشد GH فقط در مواقعی كه كاهش شدید این هورمون در اطفال و بزرگسالان با تستهای آزمایشگاهی خاصی اثبات شود، وجود دارد. ولی جالب این است كه در بین برخی از ورزشكاران این شایع است كه هورمون رشد میتواند عضلات را بزرگ كند و سیستم هوازی را تقویت كند باعث میشود كه آنها دست به مصرف این هورمون و تركیبات وابسته به آن بزنند.
ولی به هر حال این دارو برای ورزشكاران ممنوع اعلام شده است و مصرف آن از سوی ورزشكاران نه تنها غیر اخلاقی است بلكه از نظر سلامتی و قانونی نیز برای آنها پیامدهای بدی را به دنبال دارد.
در قدم اول این دارو از سوی آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ برای ورزشكاران ممنوع اعلام شده است ولی نكته مهم دیگر نیز این است كه عوارض جانبی این دارو بسیار زیاد است و همه آنها نیز به طور كامل شناخته نشده است ولی ابتلا به دیابت یا مرض قند نیز كه در مواقع استفاده درمانی از این داور در بیماران دیده میشود خود بیماری بسیار جدی و مهمی است.
در پایان نیز میتوان گفت كه تجویز هورمون رشد از سوی پزشكان نیز محدودیت دارد و نسخه كردن آن به جز در بیماریهایی كه در بالا ذكر شد در آمریكا غیر قانونی است.
پیدا كردن و تشخیص ورزشكارانی كه غیر قانونی از هورمون رشد استفاده میكنند، چگونه است؟
چون هورمون رشد GH به طور طبیعی در پالسهای آهسته و كوتاه از غده هیپوفیز آزاد میشود از خون نیز سریعاً خارج شده و ناپدید میشود و ضمناً ترشح آن بعد از ورزش نیز به طور طبیعی افزایش مییابد.
بنابراین زمان بسیار زیاد و هزینه تحقیقاتی فراوانی انجام شد تا دانشمندان توانستند آزمایشی را طراحی كنند كه تفاوت هورمون رشد طبیعی از نوع دارویی را با كمك آن در خون تشخیص بدهند.
جمعیت بین المللی مبارزه با دوپینگ بیش از ده سال وقت و سرمایهگذاری را صرف طراحی و كشف یك تست آزمایشگاهی برای تشخیص سریع و قطعی هورمون رشد نموده است و هنوز هم به این كار ادامه میدهد.
بنابراین در حال حاضر دو نوع آزمایش برای تشخیص هورمون رشد وجود دارد یكی تست مستقیم و دیگر تست غیر مستقیم.
تست مستقیم مزایای فراوانی در مورد تشخیص هورمون رشد طبیعی كه خود بدن در چندگونه یا شكل مختلف به نام ایزوفرمهای هورمون رشد ترشح میكند، دارد ولی نوع دارویی آن یك نوع ایزوفرم براحتی نوع دارویی از نوع طبیعی دارد بنابراین در تست مستقیم از راه شناسایی ایزوفرمها تشخیص داده میشود.
تست مستقیم در بازیهای المپیك آتن و المپیك زمستانی تورینو مورد استفاده وسیع قرار گرفت و به نظر میرسد كه در آینده نزدیك حتی به طور وسیعتری نیز مورد استفاده قرار گیرد.
تست غیر مستقیم دو نشانگر طبیعی Biomarker یا مواد طبیعی بدن كه پس از تجویز هومون رشد در بدن بالا میرود را مورد بررسی قرار می دهد. در واقع فقط پس از مصرف فرم دارویی هورمون رشد این دو نشانگر طبیعی در بدن افزایش مییابند و طی سالهای متمادی تحقیقات زیادی انجام شد تا نشان داد كه پس از ورزش و مسابقه و یا به دلیل ضربه و آسیب این نشانگرها بالا نمیروند تا به این ترتیب توانستند اثبات كنند كه این تست به هر دلیلی در مسابقات قابل اتكا و اطمینان است. كه البته هنوز هم روی این نوع آزمایش سرمایهگذاری و تحقیقات تكمیلی انجام میشود كه در مراحل آخر تحقیقی به سر میبرد.
به این ترتیب در آینده بسیار نزدیكی این روش آزمایشگاهی به طور وسیعی برای تشخیص سوء استفاده از انواع گونههای هورمون رشد مورد استفاده قرار خواهد گرفت. بنابراین ورزشكارانی كه با مقاصد غیر درمانی از هورمون رشد سوء استفاده میكنند به زودی در رویارویی با محرومیت و از دست دادن شخصیت خود قرار خواهند گرفت و سوء استفاده از این هورمون به طور بالقوه نابودی هویت اجتماعی ایشان را به دنبال خواهد داشت. البته مهمتر از این موضوع خطر و ریسك بروز عوارض جانبی و دیابت در این ورزشكاران و به خطر افتادن سلامتی ایشان میباشد.
به غیر از عوارض شناخته شده بروز عوارض جانبی ناشناخته به ویژه در مواقع مصرف طولانی مدت آن (كه هنوز مطالعهای روی آن صورت نگرفته) در ورزشكارانی كه از این هورمون استفاده میكنند، احتمال بسیار زیادی دارد.
این ورزشكاران باید به خاطر داشته باشند كه قیمت افتخار و درخشیدن آنها ممكن است برابر با از بین رفتن سلامتی آنان باشد.
تست مربیان -موقعیت ورزشی
در سال 2007 مجموعه كیف راهنمای حمایتی ورزشكار به دست مربیان میرسد.
ورزشكاران از شما مربیان انتظار دارند كه چه در خارج و چه در زمین تمرین از ایشان حمایت نموده و از هر جهت به ایشان یاری برسانید. در درون كیف راهنمای حمایتی ورزشكار اطلاعات فشرده و مختصر و مفیدی مبنی بر چگونگی كمك به ورزشكاران و هدایت صحیح و موفق ایشان در ارتباط با مسئولیتهای مبارزه با دوپینگ ایشان گنجانیده شده است.
بنابراین هر زمان كه مسئله دوپینگ و مبارزه با آن پیش میآید این اطلاعات را از درون كیف خارج نموده و پاسخها و پرسشها را تصحیح نموده و از طریق منابعی كه همواره در اختیارتان قرار میدهد این سوالات را به نحو احسن پاسخ داده و اطلاعات ورزشكاران خود را به روز كنید.
ما این جمله را همیشه از پرسنل حمایتی ورزشكاران شنیدهایم و میشنویم «كه ورزشكار من به هیچ وجه دارو مصرف نمیكند.»! ولی حتی اگر شما اطمینان كامل هم داشته باشید كه ورزشكارتان پاك و منزه است هنوز مأموریت و نقش شما خاتمه پیدا نكرده است و مسئولیت مهمترتان پاك نگه داشتن ورزش اختصاصی مربوط به خودتان است (كه این دو باهم در ارتباطند.)
آیا شما به عنوان مربی مطمئن هستید كه مسئولیتها و وظایف خود را در ارتباط با آیین نامه Code انجام داده اید؟
آیا شما از سیاست های جدید مبارزه با دوپینگ آگاه و با خبر هستید؟
همواره به خاطر داشته باشید كه شما هستید كه زمینه را ایجاد میكنید و عدم وجود انگیزه و گرایش در شما برای ورزشكاران باور و فرهنگی را ایجاد میكند كه نسبت به مسئولیتهایشان در قبال مبارزه با دوپینگ كوتاهی كنند.
همواره به خاطر داشته باشید كه یك ورزشكار نخبه یك مجموعه یا Package است كه مبارزه با دوپینگ بخشی از آن است و به همان ترتیب یك ورزش سالم و پاك هنگامی به وجود میآید كه بین ورزشكاران پاك و مبارزه كننده با دوپینگ و دیگر اعضای پیرامون و داخل یك سیستم رابطه محكم و دائمی و فعال وجود داشته باشد.
برای دریافت كیف مبارزه با دوپینگ به كمیته پارالمپیک بخش مبارزه با دوپینگ مراجعه كنید.
نظر شما