سلامت نیوز : دكتر مجید حاجی‌فرجی فوق‌لیسانس تغذیه از دانشگاه شهید بهشتی و دكترای رشته تغذیه بالینی و رژیم درمانی از كالج كینگ دانشگاه لندن است. وی در تز دكترایش درباره نقش عناصر فلزی در درمان افرادی كه به بیماری عدم تحمل گلوكز یا دیابت مبتلا هستند، مطالعه و پژوهش كرده است. وی 25 سال سابقه تحقیق در زمینه تغذیه داشته و در 80 دوره كارگاه روش تحقیق در دانشگاه به عنوان مدرس مشاركت داشته است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ دكتر حاجی فرجی از سال 84 عضو هیات علمی انستیتوی تحقیقات و صنایع مواد غذایی كشور است و سال‌ها در زمینه چاقی، دیابت، متابولیسم و قلب و عروق پژوهش كرده‌است. وی همچنین مدیریت گروه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی غذا- تغذیه را به عهده داشته و از سال 89 به عنوان رئیس انستیتوی تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی و استاد دانشكده علوم تغذیه و صنایع غذایی در حال فعالیت است. او اكنون به پشتوانه سال‌ها تحقیق و مطالعه درخصوص اقدامات انجام شده در انستیتوی تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی توضیح می‌دهد.

به‌نظر می‌رسد بخش عمده‌ای از مردم با فعالیت‌های انستیتو آشنایی زیادی ندارند، بنابراین پیش از هر چیزی درباره خود انستیتو و اقداماتی كه در آن انجام می‌دهید، توضیح دهید.

یكی از محورهای كاری انستیتو، انجام پژوهش‌هایی در زمینه تغذیه، سلامت جامعه و رفتارهای تغذیه‌ای افراد است. به عنوان مثال،در سال 1390، انستیتوی تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی كشور و به سفارش شركت آب‌های معدنی دماوند، پژوهشی علمی در خانوارهای تهرانی انجام شد كه نتایج آن نشان می‌دهد میانگین مصرف مایعات حدود 1/9 لیتر در روز بوده است كه نیمی از این مایعات دریافتی، آب بود. پس از آب، نوشیدنی‌های داغ كه 80 درصد آن را چای تشكیل می‌داد، در جایگاه دوم قرار داشت. ضمن اینكه در این تحقیق به ما مشخص شد كه 10 درصد مردان و 25 درصد زنان روزانه كمتر از 1/2 لیتر مایعات می‌نوشند كه این مقدار بسیار كمتر از حد استاندارد سازمان بهداشت جهانی برای سلامت بدن است. گفتنی است كه در زمان انجام این پژوهش، اقلیم و دمای هوای تهران بین 37 تا 39 درجه سانتی‌گراد بوده است. با این اوصاف، مصرف مایعات در ایران واقعا درست نیست و به همین دلیل نیز لزوم تغییر رفتارهای تغذیه‌ای به ویژه در مورد آب دیده می‌شود.

پس طبیعتا این میزان مصرف كم آب به سلامت ما ایرانی‌ها آسیب می‌رساند.

دقیقا؛ آب یكی از مواد غذایی اصلی برای بدن و سلول‌های بدن است، به‌طور متوسط 60 درصد بدن افراد بزرگسال از آب تشكیل شده است. مثلا فردی با وزن 70 كیلوگرم، 42 كیلوگرم یا 42 لیتر آب در بدن دارد. آب در همه اعضای بدن وجود دارد: در مغز، خون و كلیه‌ها.آب برای بسیاری از عملكردهای طبیعی بدن و زندگی ضروری است. اما میزان مصرف آب در بدن‌های مختلف متفاوت است.به‌طور كلی 6 تا 8 لیوان مصرف آب در روز توصیه می‌شود، اما آب باید به تناسب نیاز بدن مصرف شود. مثلا كسانی كه نارسایی كلیه دارند، نباید آب زیادی مصرف كنند. مصرف آب باید براساس نیاز بدن باشد. در برنامه‌هایی كه در این انستیتو در حال طراحی آن است، دیگر گفته نمی‌شود كه چه میزان آب مصرف كنید بلكه توضیح می‌دهد كه هر كسی بسته به نیاز بدنش آب بخورد زیرا میزان مناسب برای مصرف آب در هر فرد بسته به سن، جنسیت، میزان فعالیت و اقلیم متفاوت است.

در پژوهش‌ها و مطالعات این انستیتو درباره مصرف آب، كودكان چه جایگاهی دارند؟

البته در این پژوهش‌ها كودكان و وضعیت مصرف آب از توجه بیشتری برخوردار است زیرا آموزش و تغییر سبك زندگی در كودكان راحت‌تر از بزرگسالان است. در دنیا نیز به همین منوال است. در برخی از كشورها، شركت‌های تولید كننده آب برای تشویق كودكان به نوشیدن آب، به بسته‌بندی‌های آنها توجه ویژه می‌كنند تا شكل بطری و حتی لیبل‌های آن برای كودكان جذاب شود. در برخی مواقع از كاریكاتورها یا شخصیت‌های كارتونی محبوب نیز برای لیبل بطری آب‌های مخصوص كودكان استفاده می‌كنند. در حالی كه در ایران هنوز این كارها شروع نشده است. به‌طور مثال، ما بطری‌های خانواده یا نیم لیتری آب داریم، اما بطری‌های كوچك‌تر، جذاب‌تر و قابل حمل‌تر برای كودكان نداریم. به‌طور كلی برای هدف قرار دادن كودكان در برنامه‌های مصرف آب باید از راه آموزش، بسته‌بندی مناسب و تولید آب آشامیدنی یا معدنی سالم وارد شویم.

به نظر شما مصرف كمِ آب یا نوع نوشیدنی‌هایی كه در بازار وجود دارد، در چاقی بچه‌های ایرانی موثر است؟

به نظر من دلیل عمده چاقی بچه‌ها نوشیدنی‌های شیرینی است كه در بازار به وفور یافت می‌شود. البته ناگفته نماند كه معضل زندگی ماشینی اجتناب‌ناپذیر است. مصرف فست‌فود، كم تحركی، عدم طبخ غذای كافی، استرس‌ها، مسائل ژنتیكی كه در نسل‌های آینده شكل می‌گیرد باعث چاقی بچه‌های امروزی ما می‌شود. در واقع، روش صحیح غذا خوردن را از دست داده‌ایم و ركوردی كه ما در زمینه چاقی و اضافه وزن به دست آورده‌ایم، مشابه اروپاست. اروپا بعد از آمریكا دومین قاره از نظردر صد افراد چاق یا با اضافه وزن است. در كشور ما 55 تا 60درصد از افراد در وضعیت چاقی یا اضافه وزن قرار دارند. میزان چاقی در ایران از 11 درصد در سال 85 به 23 درصد در امسال رسیده كه این امر فاجعه است. به غیر از عوامل بالا، بازی‌های كامپیوتری، كامپیوتر، تلویزیون، كیفیت بد غذا و مصرف كم مایعات باعث اضافه وزن در كودكان می‌شود. این در حالی است كه كودكان امروزی به جای خوردن آب، از نوشیدنی‌های ناسالم استفاده می‌كنند. حتی استفاده از ماءالشعیر كه می‌گویند از عصاره مالت درست شده و بیشتر اوقات برای افرادی كه مبتلا به سنگ‌كلیه هستند، توصیه می‌شود، واقعا برای كلیه مضر است. مثال دیگر نوشابه‌هایی است كه با عنوان نوشابه‌های رژیمی و زیرو در بازار وجود دارند. تولیدكنندگان مدعی هستند كه این نوشابه‌ها ماده قندی ندارند. در حالی كه شیرینی آن به‌جای شكر توسط شیرین‌كننده‌های صنعتی مثل اسید سیتریك تامین می‌شود كه تمامی اینها عامل سرطان هستند.

چرا مردم مایعات دیگر را به آب ترجیح می‌دهند؟

چون آب یك مایع بی‌طعم است، مردم ترجیح می‌دهند كه از هر نوشیدنی به غیر از آب استفاده كنند. مثلا نوشابه را بیشتر از آب دوست دارند. ما برای حل این مشكل به صنایع غذایی پیشنهاد كردیم كه فرمولاسیونی برای طعم‌دار كردن آب ارائه دهند. البته این امر نباید به اینجا منجر شود كه مردم فقط آب طعم‌دار استفاده كنند، بلكه آبی را مصرف كنند كه در عین مغذی بودن، طعم‌دار هم باشد. راهكار دیگر نیز این است كه خوراكی‌ای ارائه شود كه مردم به راحتی در كنارش آب مصرف كنند.