سلامت نیوز : اخیراً پیشنهاد ادغام خدمات درمان اعتیاد در برنامه پزشك خانواده از طرف برخی از مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت و درمان مطرح شده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران ؛ مسئولان و موافقان این طرح مزایا و محاسنی را برای این طرح برشمرده‌اند از جمله:

-‌ پذیرش درمان فرد معتاد باعث برداشتن انگ بیماری اعتیاد شده و این بیماری مانند دیگر بیماری‌ها چون دیابت، فشار خون و... درمان می‌شود.
- درمان اعتیاد در قالب پزشك خانواده هزینه درمان معتادان را كاهش می‌دهد.
- اضافه كردن درمان اعتیاد بر وظایف پزشك خانواده و دریافت فرانشیز درمان از معتادان افزایش درآمد پزشكان خانواده را در پی خواهد داشت.
اما مخالفان این طرح انتقادات و ایراداتی را بر این طرح وارد می‌دانند كه برخی از آن‌ها از قرار زیر است:
با توجه به این كه بسیاری از معتادان به علت مشكلات شخصیتی و روحی و روانی به سمت مواد مخدر گرایش پیدا كرده‌اند و معمولاً رفتار اعتیادی همراه با بسیاری از رفتارهای ضداجتماعی و پرخاشگرانه و قانون‌گریز همراه است و تعداد كثیری از مراجعان مراكز درمان اعتیاد دارای سوابق جرایم مختلف هستند و خیلی از آن‌ها از مراكز تادیبی و ندامتگاه‌ها یا پس از بازداشت توسط ماموران قانون به این مراکز ارجاع می‌شوند و بارها و بارها مشاهده شده همین افراد باعث ایجاد ناامنی، درگیری فیزیكی، فحاشی، سرقت، فروش كالا یا مواد مخدر و مشكلات عدیده دیگری در مراكز درمانی شده‌اند و این رفتارها در آینده نزدیك به علت گسترش روزافزون مواد محرك و روانگردان و توهم‌زای صنعتی افزایش چشمگیری خواهد داشت، لذا حضور این افراد در جمع درمانی خانواده‌ها پیامدها و تبعات منفی بسیاری خواهد داشت.
تصور بفرمایید در مطب پزشك خانواده كه یك زن باردار منتظر معاینه نشسته، پزشك در حال تلاش برای پایین آوردن فشار خون بالا در یك بیمار مسن است و نوجوانی كه در بحران ناشی از بلوغ و مسائل مربوط به آن برای مشورت با پزشك مراجعه كرده، نوزادی كه از شب گذشته بیقرار بوده و خواب را از چشم مادرش ربوده و...
در این شرایط فرد معتادی به هر دلیل احساس كمبود داروی مخدر می‌كند و همزمان دچار توهم پارانوئیدی (بدبینی) ناشی از شیشه است و پزشك و مراجعان و حتی خانواده‌اش را دشمن خود می‌داند و با فریاد و آشوب تقاضای دریافت مجدد شربت متادون دارد و پزشك تازه‌كار با وقت و تجربه كم می‌خواهد بیمار مذكور را آرام و سپس درمان كند و امیدوار است بقیه خانواده‌ها و مراجعان نوبت خود را به معتاد مذكور بدهند و خود منتظر بمانند...

ایراد دوم این طرح متوجه فرد بیمار است
بیمــاری اعتیـاد یـك بیمــاری چنـدوجهی بوده و عوامل متعددی در شكل‌گیری آن موثر است. بنابراین ساده‌انگاری است كه بخواهیم تنها با دارودرمانی آن را درمان كنیم. به نظر می‌رسد یك تیم تخصصی شامل روانپزشك، پزشك درمانگر اعتیاد، روانشناس و مشاور خانواده، پرستار و مددكار اجتماعی لازم است تا تمام ابعاد این بیماری مورد توجه قرار گیرد و برای آن چاره‌اندیشی شود.

حقیقت این است كه در آیین‌نامه مربوط به پزشك خانواده جایگاهی برای روانشناس، مشاور یا مددكار وجود ندارد و با این كار ركن اصلی درمان اعتیاد كه همان آموزش و بازتوانی فرد معتاد شامل مشاوره فردی، گروه درمانی، خانواده‌درمانی و توانمندسازی اجتماعی است به بوته فراموشی سپرده
خواهد شد.

پزشكان محترم كه قرار است سطح اول درمان خانواده‌ها را برعهده بگیرند در صورت ادغام احتمالی خدمات درمان اعتیاد در برنامه پزشك خانواده نیز دچار مشكل خواهند شد.
پزشكی كه موظف است همه خدمات بهداشتی و درمانی 2500 نفر را عهده‌دار شود چگونه فرصت می‌كند و چه توان و تخصص و تجربه‌ای دارد كه بار درمان پیچیده و طاقت‌فرسای معتادان اعم از تزریقی، هرویینی، شیشه‌ای و غیره را بر دوش كشد.

آیا هیچ سیستم بیمه‌ای حاضر است دیه معتادی را كه بر اثر سهل‌انگاری معتاد یا پرستار و... دچار مسمومیت و فوت شده بپردازد؟!
مشكل دیگر این طرح دامنگیر داروخانه‌ها خواهد شد. مسئول فنی داروخانه‌ای كه به علت ازدحام و كثرت فعالیت،‌توان كنترل كارمندان خود را ندارد و مرتب شاهد فروش ترامادول، كدئین، كلورازپام و داروهای دیگر توسط كاركنان و بدون تجویز پزشك است نظارت و كنترل بر داروهای مخدر و خطرناكی مثل شربت متادون، شربت تریاك و قرص بوپرنورفین را هم باید به مسئولیت‌های خود بیفزاید. بدون شك نشت داروهای مخدر عواقب وخیمی از قبیل مسمومیت افراد مختلف بخصوص كودكان بیگناه را در پی خواهد داشت.

در ساختار درمانی موجود چنانچه بیماری نیاز به دریافت داروی مخدر داشته باشد باید پس از مراجعه به كلینیك‌های تخصصی و ارائه شناسنامه و كارت ملی و استعلام از معاونت‌های دارو و درمان دانشگاه و نیز پرداخت هزینه‌های مربوطه و علاوه بر این ها حضور مستمر و مكرر در كلاس‌های آموزشی و از همه مهم‌تر مراجعه همه روزه و مصرف داور در حضور پرستار مركز و پس از گذشت چند ماه گذراندن آموزش‌های متعدد اجازه دارد تا داروی مخدر را به منزل ببرد.

چنانچه داروی مخدر به داروخانه و تجویز آن به پزشك خانواده محول شود برای برخی نوجوانان كنجكاو این ذهنیت را به‌وجود می آورد كه احتمالاً بیماری اعتیاد هم‌ردیف سرماخوردگی و داروی متادون هم‌سنخ با دیگر داروهایی است كه تجویز می‌شود. به‌علاوه شكستن قبح مصرف متادون، باعث از بین رفتن قباحت اعتیاد می‌شود و میزان گرایش به اعتیاد را افزایش می‌دهد.

ایراد دیگر در طرح مذكور از این قرار است: برنامه پزشك خانواده یك طرح نوپا و یك نهال نورسته است. این طرح به خودی خود دارای ابهامات، ایرادات، مشكلات و اما و اگرهای فراوانی است.

با افزودن بار بسیار سنگین درمان اعتیاد بر دوش آن بیم آن می‌رود که اصل طرح نیز با شكست مواجه شود وشكست احتمالی طرح پزشك خانواده باعث رها شدن و سردرگمی صدها هزار معتاد و خانواده میلیونی آن‌ها خواهد شد.

پزشكان درمانگر اعتیاد سال‌ها است وقت و انرژی خود را در راه درمان و بازتوانی معتادان صرف كرده‌اند و تجارب ارزنده و گرانبهایی را در درمان اعتیاد پیدا كرده‌اند. با ادغام مراكز درمان اعتیاد در برنامه پزشك خانواده اشتغال چهارهزار مركز با بیش از 20 هزار كارمند با خطر مواجه می‌شود.

در روزگاری كه ایجاد یك شغل مستلزم صرف میلیون‌ها تومان است بر هم زدن ساختاری كه باعث ایجاد بیش از 20 هزار شغل مستقیم و هزاران شغل غیرمستقیم شده است چه تبعاتی را در پی خواهد داشت؟

چنانچه مبتكران این طرح ادغام، مدعی بهبود وضع سیستم بهداشت و درمان در كشور پس از اجرای این طرح هستند، بد نیست نگاهی هم به قوانین و مقررات برنامه پزشك خانواده در كشورهایی كه ده‌ها سال است از اجرای آن می‌گذرد بیندازند.

در همه كشورهای پیشرفته دنیا درمان معتادان در مراكز جدای از مطب پزشك خانواده صورت می‌گیرد، حتی در برخی كشورها تاكید شده مراكز درمان اعتیاد به علت داشتن مراجعین با رفتارهای پرخطر باید در مناطق خارج یا حاشیه شهرها احداث شوند.

نكته آخر اینكه: از دوازده سال پیش كه مجوز نخستین مراكز درمان و بازتوانی اعتیاد صادر شده تاكنون چندین بار آیین‌نامه‌ها و مقررات موجود تغییر یافته و پس از بازنگری‌های مكرر، سیستم درمانی موجود شكل گرفته كه خوشبختانه به اذعان مسئولان محترم در زمینه پیگیری و درمان آنقدر موفق بوده كه از كشورهای مختلف دنیا جهت بازدید و الگوبرداری، تیم‌های تخصصی متعدد به كشور ما اعزام شده‌اند.

حال چه لزومی دارد این ساختار شكل گرفته كه در آن جایگاه بیمار، خانواده، درمانگر، دارو و بسیاری مسائل دیگر مشخص است را به هم بزنیم.

كارشناســــان حوزه درمان و بازتوانی معتادان لازم است مسئولان و پیشنهاددهندگان طرح ادغام مشكلات موجود را متذكر شوند تا جهت رفع پیامدهای منفی و معضلات آن‌ها هم‌اندیشی صورت پذیرد و اقدامات علمی و عملی صورت گیرد. به باور بسیاری از كارشناسان اعتیاد، این ادغام و پیوند اگر نسنجیده و نپخته صورت گیرد به‌زودی به جدایی نامباركی منجر خواهد شد و آتش آن بیش از همه دامن خانواده‌ها را گرفته و عواقب اجتماعی این ادغام جبران‌ناپذیر خواهد بود.