ثبات آلودگی در این دریا بسیار نگرانکننده و خطرناک است، از اینرو بروز حادثه دیگری در دریا موجب ایجاد فاجعه زیستمحیطی در منطقه میشود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از فرهیختگان ؛ دریای خزر از لحاظ زیستمحیطی و توجهاتی که باید به آن بشود، کاملا فراموش شده است. امروز آسیبهای گوناگونی محیطزیست حوزه دریای خزر را هدف گرفته است که هر یک از آنها میتواند به نحوی فرسایش ایجاد کند که درنهایت موجب میشود امکان بهرهبرداری از منابع دریا از همگان سلب شود یا چنین کاری را پرهزینه کند. در سالهای اخیر میزان آلودگی و افزایش سطح آب تا حد خطرناکی با یکدیگر منطبق شدهاند. تا یک دهه قبل علت اصلی آلودگی آبهای دریای خزر فاضلابهای صنعتی از ساحل بود که به دریا ریخته میشد ولی اکنون علاوهبر آن، توسعه گسترده منابع هیدروکربور مشکلات بزرگتری را برای آینده ایجاد میکند بهخصوص که تولید به درون دریا منتقل شده است.
ماهیان خاویاری تنها گونه آبزی کمنظیر موجود در دریای خزر هستند که با ۱۰۰ تا ۲۵۰ میلیون سال قدمت از عصر ژوراسیک با برخورداری از تکامل فیلوژنی تاکنون در دریای خزر زیست میکنند. اکنون اما بیش از ۹۰ درصد ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر به دلیل صید قاچاق نابود شده است و امروز ذخایر ارزشمند ماهیان خاویاری دریای خزر بیش از هر زمانی در طول چند میلیون سال زیست با خطر انقراض مواجه هستند. حتی کنوانسیونی موسوم به کنوانسیون حمایت از محیطزیست دریای خزر نیز تاکنون نتوانسته است وظایف خود را درخصوص این اکوسیستم باارزش انجام دهد.
عبدالرضا کرباسی، معاون محیطزیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست با بیان اینکه هماکنون کنوانسیون حمایت از محیطزیست دریای خزر به امضای پنج کشور حاشیه این دریا رسیده است، گفت: این کنوانسیون در مجموع چهار پروتکل دارد که تاکنون پروتکل مقابله با آلودگیهای نفتی به تایید کشورها رسیده و پروتکل دوم مربوط به آلودگیهای منشا زمین به امضا روسیه، ایران، قزاقستان و ترکمنستان رسیده و آذربایجان بعد از طی مراحل قانونی اقدام به تایید این پروتکل میکند. معاون محیطزیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست، با اعلام اینکه متاسفانه برخی از کشورهای حاشیه دریای خزر از الزامات و ابزارهای اساسی برای جلوگیری از بروز آلودگی در این دریا برخوردار نیستند، افزود: در میان این کشورها تنها ایران و روسیه به درصد قابل توجهی پیشرفت در حوزه مبارزه با آلودگی در دریایی خزر رسیدهاند. وی با اعلام اینکه وضعیت کنونی آلودگی دریای خزر نگرانکننده است، تصریح کرد: با توجه به بسته بودن دریای خزر، ثبات آلودگی در این دریا بسیار نگرانکننده و خطرناک است، از اینرو بروز حادثه دیگری در دریا موجب ایجاد فاجعه زیستمحیطی در منطقه میشود.
البته از انصاف به دور است که تنها آذربایجان را مسوول آلودگی محیطزیست دریای خزر بدانیم. چه اینکه ما نیز در سواحل خودمان آنگونه که باید به وظایف زیستمحیطی خود عمل نمیکنیم. کرباسی نیز با اشاره به همین واقعیت و با تاکید بر اینکه طی مصوبهای در هیات دولت در سال ۹۱ وزارت نفت متعهد به پرداخت ۳۰ میلیون دلار شد، افزود: این اعتبار برای خرید ایستگاههای پایش از سوی وزارت نیرو بود که متاسفانه تاکنون وزارت نفت به تعهد خود عمل نکرده است. وی با انتقاد از بهرهبرداری بیرویه سه کشور قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان از منابع بیولوژیکی دریای خزر گفت: متاسفانه هماکنون با اقدامات این کشورها، گونه ماهیان خاویاری در معرض انقراض قرار دارد و تعداد گونه فوک خزری در چند وقت اخیر ۱۰ برابر کم شده است. معاون محیطزیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست، ادامه داد: از طرف دیگر وزارت نیرو ملزم به اجرای سیستمهای فاضلاب در روستاهای بالای ۳۰ هزار نفر بوده که هنوز عملکرد این وزارتخانه موفقیتآمیز نبوده است.
واقعیت این است که امضای پروتکل الحاقی به کنوانسیون دریای خزر، ضامن حفظ محیطزیست این دریا نیست بلکه اجرای آن است که میتواند از وقوع یک واقعه تلخ جلوگیری کند. رئیس سازمان حفاظت محیطزیست با بیان اینکه کشور جمهوری آذربایجان بیشترین آلودگی را در دریای خزر ایجاد میکند، افزود: تاکنون چهار کشور از پنج کشور حاشیه دریای خزر، پروتکل الحاقی به کنوانسیون دریای خزر (تهران) را به جز کشور آذربایجان امضا کردهاند.
به گفته محمدزاده، رئیس سازمان محیطزیست کشور ۱۵میلیون نفر در حاشیه دریای خزر زندگی میکنند که از این تعداد هشت میلیون نفر متعلق به ایران و هفت میلیون نفر باقیمانده متعلق به چهار کشور دیگر هستند. همین مساله مبین وظیفه سنگین ایران در حفاظت از سواحل دریای خزر است.
البته ظاهرا کارهایی نیز در این خصوص انجام شده که کنترل فاضلاب خانگی شهرهای ساحلی از آن جملهاند. برای مثال تاکنون ۳۰درصد فاضلاب خانگی شهر رشت کنترل شده و قرار است تا پایان سال ۹۲ این میزان به ۱۰۰درصد برسد. به گفته رئیس سازمان حفاظت از محیطزیست صددرصد فاضلاب شهری شهر انزلی نیز امسال مدیریت و کنترل شده است.
فاجعه اما آنجاست که رئیس سازمان محیطزیست اعلام میکند: اگر تا پنج سال گذشته ایران سالی ۴۰۰ تن ماهی خاویاری صید میکرد، در دو سال گذشته رقم آن را بسیاربسیار پایین آورده است.
محیطزیست اولویت آخر کشورهای حاشیه دریای مازندران
اما وجه دیگر داستان در سخنان حمید غفارزاده، مشاور برنامه محیطزیست خزر (CEP)، مشخص میشود. به گفته او یکی از بزرگترین چالشهای زیستمحیطی دریای مازندران این است که متاسفانه نه دولتهای حاشیه دریای مازندران و نه مردمانشان هیچ اولویتی برای محیطزیست این دریا قائل نیستند و همین امر مشکلات بسیاری برای گونههای دریایی این اکوسیستم به وجود آورده است. غفارزاده میافزاید: بسیاری از کشورهای منطقه با استقلال از شوروی سابق چون به پول هنگفت ناشی از صادرات نفت دست یافتند به سمت مصرفی شدن گرایش پیدا کردهاند و محیطزیست را در اولویت آخر قرار دادهاند.
به اعتقاد وی بسیاری از کشورهای حاشیه مازندران تنها برای نمایش و به صورت فانتزی و جهت پذیرفتهشدن توسط کشورهای اروپایی وزارتخانههای محیطزیست تشکیل دادهاند که این دستگاهها هم در بودجه و هم در قدرت اجرایی بسیار ضعیف هستند.
مشاور برنامه محیطزیست خزر چالشهای زیستمحیطی دریای مازندران را بیشمار عنوان میکند و میافزاید: آلودگیهای میکروبی نقطهای، آلودگی نفتی، صید بیرویه و گونههای مهاجمی همچون شانهدار ازجمله معضلات عمده دریای خزر هستند. وی میزان آلودگی مازندران را در مقایسه با سایر دریاها اندک توصیف کرد و افزود: سواحل مازندران در برخی مناطق نظیر خلیج باکو، ترکمن، آکتائو و تالاب انزلی دچار آلودگیهای میکروبی است.
نظر شما