به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد ؛ آموزشها در حوزه محیط زیست آنقدر ضعیف و كمرنگ است كه مردم كوچه و خیابان تصوری از اینكه كارهای كوچكشان چه تاثیری بر زیستگاهشان دارد، ندارند. بیشتر از اینكه شهرنشینان نیاز به آموزش داشته باشند، روستاییان و كشاورزانند كه باید بدانند. خواستهای آنهاست كه باید تغییر كند، البته در این تغییرات وكیلان مردم و دانشگاهیاناند كه باید دست به كار شوند و آنها را از آنچه برشان میگذرد، آگاه كنند.
محیط زیست حق وتو ندارد
یكی از وكیلان استانی محروم در گوشه جنوب شرقی كشور از مردمش مینالد و آموزش دادن به آنها را با آنچه نیازهای اولیه آنها در واقعیت است در تضاد میداند. احمد علی كیخا، نماینده پیشین زابل بود و اكنون یكی از معاونان سازمان محیط زیست. او در میزگردی كه با هدف بررسی چالشهای منابع طبیعی ایران برگزار شده بود حضور به هم رسانید و از فقدان فرهنگ لازم و آموزش برای مردم عوام گلایه كرد. كیخا در پاسخ به اعتراضات فعالان و دغدغهمندان محیط زیست برای آرام كردن آنها به طور نمادین همه تقصیرها را به گردن گرفت و از تصویب مصوباتی سخن گفت كه داد محیط زیستیها را درآورده بود: زمانی كه در كمیسیون كشاورزی مجلس بودم طرح صدور مجوز به چاههای غیرمجاز آمد، این طرح در مجلس توسط همكاران من تصویب شد، این تصویب یك علت بیشتر نداشت؛ مردم.
نیاز مردم مناطق و روستاهای مختلف این بود كه به آنها اجازه حفر چاه داده شود تا محصولاتشان از بین نرود، حال دیگر نماینده محترم گمان نمیكند با حفر حجم بالایی از چاههای غیرمجاز، تراز آب زیرزمینی پایین میآید و به تناسب آن منبع آب جاری را از دست میدهیم و این سیر ادامه مییابد تا به اتفاقات مهمی چون خشك شدن زایندهرود یا ارومیه میرسیم. فقط نباید یكی از حلقهها را متهم كرد، كمیته تخصیص آب وزارت نیرو از كمیتههای تصمیمگیر درباره منابع آبی كشور است كه سازمان محیط زیست هم در آن عضو است، اما تنها یك عضو مانند دیگر اعضا. كیخا در این خصوص میگوید: «وقتی در كمیته ما هم مانند دیگر اعضا یك رای داریم و هیچ حق ویژهیی برایمان قائل نیستند به عنوان متولی محیط زیست كشور، چگونه میتوانیم جلوی قوانین ضد محیط زیستی را بگیریم؟ سازمان حق وتو ندارد و این باعث میشود هیچ گاه نتوانیم برای احقاق حقآبه خود چانهزنی كنیم، مشابه این قضیه در شورای عالی محیط زیست هم صدق میكند، این شورا در صورتی كارایی لازم را خواهد داشت كه رییس سازمان حفاظت از محیط زیست رییس آن بوده و هرچه گفت عمل شود.»
منابع آبی جوابگوی جمعیت 100 میلیونی نیست
در میان بحثهای محیط زیستی، بحث جمعیت به میان آمد، جمعیتی كه قرار است در راستای سیاستهای افزایش جمعیت زیاد شوند. مسوولان حوزههای مختلف به هر نحوی سعی دارند این سیاستها را پیش ببرند و خانوادهها را تشویق به فرزندآوری كنند، اما در میزگرد محیط زیستی با نگاه تامین منابع مصرفی برای جمعیت، كارشناسان دولتی و غیردولتی به این نتیجه رسیدند كه كشور ما نه تنها ظرفیت جمعیت دوبرابر را ندارد بلكه منابع آبی ما جوابگوی جمعیتی 100 میلیونی هم نیست. شامخی در پاسخ به یكی از سوالها درباره توان پذیرش جمعیتی كشور گفت: «با همین جمعیتی كه داریم، تمام منابع كشور به قهقرا رفته است. جمعیت بیشتر با واقعیتها تطابق ندارد. هروقت توانستیم كاری كنیم كه با همین جمعیت اكوسیستمها آسیب نبینند میتوان به فكر افزایش جمعیت بود. اگر بخواهیم با نگاهی كلان به مسائل محیط زیست نگاه كنیم باید بگویم در چنین فضای سیاسی و اجتماعی مسائل محیط زیست حل و فصل نمیشود.»
دكتر هدایت فهمی، معاون دفتر برنامهریزی كلان آب و آبفا و كارشناس آب وزارت نیرو هم در تایید سخنان شامخی با بیان اینكه كشور با جمعیت 75 میلیون نمیتواند آب مورد نیاز خود را تامین كند، افزود: «طرح جامع كشاورزی و طرح جامع آب مانند موزاییكهایی هستند كه در كنار هم قرار گرفته و باید برای استفاده از آب به هر دو بخش توجه شود.»وی در پاسخ به این سوال كه آیا با وضع موجود طرح افزایش جمعیت ایران به 200 میلیون نفر صحیح است یا نه، اظهار كرد: «120 میلیارد متر مكعب آب در كشور داشتیم كه 10 میلیارد متر مكعب كاهش داشته و 20 میلیارد متر مكعب نیز باید برای محیط زیست رهاسازی شود كه تنها در پایان 100 میلیارد مترمكعب باقی میماند و مساله مهم این است كه اكنون 94 میلیارد مترمكعب را مصرف كرده و برای آیندگان این كشور تنها شش میلیارد آب باقی خواهد ماند و به همین دلیل نمیتوانیم آب بیش از 100 میلیون جمعیت را تامین كنیم. محدودیت ما در ایران خاك نبوده و آب است و باید مدیریت آب داشته باشیم. فشارهای بسیاری در پیش روی كشور بوده و بحران آب در راه است.»
فهمی در ادامه سخن از سیاسی شدن آب زد، او با تاكید بر اینكه كشور ما در منطقهیی خشك واقع شده و برای تامین آب مورد نیاز باید سدسازی كنیم ،گفت: «باید توزیع زمانی و مكانی آب را مدیریت كنیم. در كشورهایی كه پرباران هستند زیاد نیازی به ساخت سد نیست اما 90 درصد كشور ما در مناطق خشك واقع شده و ما به ساخت سد نیاز داشتهایم. منكر آزمون و خطاهایی هم كه صورت گرفته نمیشوم، این آزمون و خطاها به دو دلیل است، یكی اینكه در نظام فكری ما نقد جایگاه خاصی ندارد و از نقد شدن و نقد كردن استقبال نمیشود و دوم اینكه پیوستگی وجود ندارد. به عنوان مثال اینكه در بسیاری از امور وزارت كشاورزی و وزارت نیرو همسو نبودهاند. در بخش آب، توفان در راه است و كاهش كیفی و كمی منابع آب را در پیش داریم.»
بالارفتن راندمان كشاورزی، نیاز اولیه كشور
افزایش میزان تولید محصولات كشاورزی از دیگر مباحث این میزگرد بود كه توسط مجری مناظره كه عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع كشور هم هست مطرح شد. محمد درویش ضمن اشاره به این بحث ازافزایش میزان تولید كشاورزی در كشور از 24 میلیون تن در سال 57 به 102 میلیون تن در سال 88 خبر داد. اما او این افزایش تولید را در مقایسه با بهایی كه برای آن پرداخت شده بیاهمیت دانست. وی گفت: «باید پرسید این افزایش تولید به چه قیمتی است؟ آیا میارزد خاكی را كه 800 سال برای ساخت آن زمان نیاز است به این شكل از دست بدهیم؟ به عنوان مثال اینكه سه سال است در بجنورد، سیلهای ویرانگر اتفاق میافتد، تمام مراتع تخریب شده، به اراضی كشاورزی تبدیل شده، نرخ فرسایش بسیار بالاست و این اتفاقها را میتوان فاجعه نامید.»
او همچنین ادامه داد: «متوسط آبدهی سالانه هر حلقه چاه از حدود 174 هزار متر مكعب در دهه 60 به نصف یعنی حدود 44 هزار متر مكعب كاهش یافته است. با وجود اجبار دولت مبنی بر كاستن از تراز منفی سطح آبخوانهای كشور در طول سه برنامه پنج ساله سوم، چهارم و پنجم توسعه، در انتهای دومین سال از اجرای برنامه پنج ساله پنجم، هنوز هم با افزایش برداشت از چاهها، افت آبهای زیرزمینی و نشست زمین روبهرو هستیم. در دنیا فقط 40 درصد محصولات كشاورزی مربوط به كشت آبی است اما در كشور ما 89 درصد با كشت آبی صورت میگیرد. مثلا در حاشیه دریاچه سد «زرینه رود» كه روی ورودی دریاچه ارومیه احداث شده، تمام مراتع اطراف به كشت آبی تبدیل شده و نه دیم. بالا رفتن راندمان آبی زمینهای كشاورزی، مهمترین نیاز مدیریت آب امروز كشور است، همواره گفته میشود كه این كار نیاز به اعتبارات دارد .»
آگاهی 12درصدی ایرانیها از منابع طبیعی
پرویز گرشاسبی، معاون سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری كشور است، میزان آگاهی مردم درباره منابع طبیعی را بسیار پایین اعلام كرد. او میزان اطلاعات ایرانیها را 12 درصد اعلام كرد درحالی كه میانگین جهانی 25 درصد است.او كه مسوولی دولتی محسوب میشود، در پاسخ به اینكه آیا اعطای 2 هزار مترمربع زمین به هر خانوار ایرانی برای كشاورزی و خانهسازی امكانپذیر است یا نه، نظری مخالف داشت: «چنین چیزی اتفاق نیفتاده و كل طرح توسعه كشاورزی 40 هزار هكتار زمین مساحت دارد.» «تخریب محیط زیست به صورت چراغ خاموش در حال انجام شدن است.» این سخن رییس جامعه جنگلبانی ایران است، كاظم نصرتی با اظهار تاسف از اینكه در طول 50 سال اخیر در حال از دست دادن منابع آب و خاك كشور بودهایم، گفت: «دریاچه ارومیه را از بین میبریم و بعد میگوییم كسی حق ندارد اعتراض كند و به حرف كارشناسها توجه نمیشود. در كشور ما موضوعی وجود دارد كه در بسیاری از كشورها وجود ندارد.
اینكه در بسیاری از كشورها وقتی مسوولی باعث تخریب منابع طبیعی میشود از سمت خود كنار میرود اما در كشور ما چنین نیست و هیچكس در برابر تخریب منابع طبیعی پاسخگو نیست. متاسفانه زد و بندها و بدهبستانها باعث تخریب كشور شده. وقتی به این نقطه میرسیم كه پارك پردیسان را در پایتخت بفروشیم، دیگر كجای طبیعت در امان است؟»در این پنل علیرضا دایمی، معاون وزیر نیرو هم حضور داشت كه با سخنرانی كوتاهی در ابتدای جلسه، میزگرد را ترك كرد. البته جلسه هم با بحث و ادامه داشتن سوالات حضار كه وقت كافی برای پاسخ گفتن به همه آنها وجود نداشت به پایان رسید.
نظر شما