سلامت نیوز : اول فكر می‌كردم مردم‌گریز است ولی این‌طور نبود؛ اتفاقا پشت تلفن كلی هم آدم «بگو و بخند»ی بود. رفتارش دیگر روی اعصابم رفته بود. آخر سر یك روز دل به دریا زدم و دلیل رفتار عجیب و غریبش را پرسیدم. كلی این شاخه و آن شاخه پرید تا جواب سوالم را ندهد ولی آنقدر پافشاری كردم تا گفت. ازاینكه مجبورش كرده بودم دلیل رفتارش را بگوید، شرمنده شدم. می‌گفت: «از خیلی سال قبل همین‌طور بودم. یك ساعت هم كه از خانه بیرون می‌آیم، بدنم بوی عرق می‌‌گیرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از البرز ؛ طوری كه فكر می‌كنم همه متوجه آن می‌شوند» بنده خدا راست می‌گفت. همیشه بوی تند عرق می‌داد. پرسیدم: «چرا پیش پزشك نمی‌روی؟» گفت: «یكی دو بار رفتم ولی فایده‌ای نداشت.» دلم برایش سوخت. به خاطر مشكلی كه دست خودش نبود مجبور بود خودش را از تمام جمع‌ها دور كند. دیشب دوباره داشتم به حرف‌های او فكر می‌كردم و سوال‌های مختلفی به ذهنم رسید. اصلا چرا عرق بعضی از ما اینقدر بد بو است؟ آیا راه‌حلی برای آن هست؟ چرا بدن بعضی از آدم‌ها با اینكه زیاد عرق می‌كنند بوی بدی نمی‌دهد؟ و...

در «پوست و مو»ی این هفته دكتر غلامحسین غفارپور، متخصص پوست، مو، ناخن و لیزر و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران، به این پرسش‌ها پاسخ داده است.

چرا عرق تن بعضی از آدم‌ها بوی بدی می‌دهد؟

در واقع باید بحث را این‌طور شروع كرد كه آیا عرق باعث ایجاد بوی بد در بدن ما می‌شود یا نه. غدد عرق و مواد مترشحه از آنها، نقش چندانی در ایجاد بوی بدن ندارند بلكه با ترشح عرق، فقط زمینه را برای ایجاد این بو ایجاد می‌كنند.

 چطور؟

غدد عرق در پوست انسان به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ غدد اكرین و غدد آپوكرین. غدد عرق اكرین تقریبا در تمام بدن پراكنده‌اند و باعث تعریق بدن در هوای گرم یا در فعالیت‌های شدید می‌شوند. مایع مترشحه از غدد اپوكرین هم حاوی مواد پروتئینی، موادقندی و چربی‌هاست و ترشح این مواد زمینه را برای رشد برخی‌باكتری‌ها روی پوست فراهم می‌كند. این غدد برخلاف غدد اكرین، پراكندگی یكسانی در بدن ندارند و تجمع آنها در برخی نواحی مانند زیربغل و كشاله ران بیشتر است و به همین دلیل بوی نامطبوع بدن نیز در این نواحی بیشتر حس می‌شود.

 یعنی باكتری‌ها عامل ایجاد بوی بد بدن هستند؟

بله، باكتری‌ها با تجزیه مواد مترشحه از بدن به حیات خود ادامه می‌دهند و تجزیه این مواد باعث ایجاد بوی بد می‌شود.

غدد آپوكرین فقط در زیربغل و كشاله‌ران وجود دارند؟

در نواحی دیگر بدن كمتر هستند و به همین دلیل ایجاد بوی نامطبوع در نواحی دیگر بدن كمتر است. مثلا در صورت، غدد آپوكرین فقط در گوشه‌های بینی یافت می‌شود و به همین دلیل است كه برخی افراد وقتی انگشت خود را به گوشه‌های بینی‌شان می‌كشند، بوی نامطبوعی در این نواحی حس ‌می‌كنند.

 غدد آپوكرین فایده‌ای هم برای انسان دارند؟

این غدد با ترشح مواد مختلف، سطح لغزنده‌ای در پوست ایجاد می‌كنند كه باعث پراكنده شدن سریع‌تر ذرات عرق در سطح پوست و تبخیر سریع‌تر آنها می‌شود. این عمل در نهایت به خنك‌شدن بهتر بدن می‌انجامد.

 درمانی هم برای این مشكل وجود دارد؟

تعریق و بوی بدن بیماری تلقی نمی‌شود كه به درمان نیاز داشته باشد ولی راه‌هایی برای كاهش بوی بد بدن وجود دارد. مثلا فرد باید مرتب به حمام برود و پوست بدن به خصوص نواحی زیر بغل و كشاله رانش را با آب و صابون بشوید و با ملایمت لیف بزند تا در اثر سایش بار باكتری‌های موجود در آن ناحیه موقتا كمتر شود. پس از استحمام نیز باید از اسپری‌ها یا محلول‌های دئودرانت استفاده كند.

این دئودرانت‌ها چطور باعث كاهش بوی بد بدن می‌شوند؟

دئودرانت‌ها به دو طریق این کار را انجام می‌دهند؛ در تركیب دئودرانت‌ها مواد معطری وجود دارد و ضمنا این تركیب‌ها تا حدودی از ترشح عرق می‌كاهند و به این وسیله در كم شدن بوی بد تاثیر دارند.

گفتید غدد آپوكرین در زیربغل و كشاله ران‌ها تجمع دارند كه باعث ایجاد بوی بد در آن نواحی می‌شوند، پس بوی بد پا به چه دلیل ایجاد می‌شود؟

در كف پا غدد عرق آپوكرین وجود ندارد و ایجاد بوی نامطبوع پا دلیل دیگری دارد. در اثر ماندن پا به مدت‌طولانی در كفش، عرق ترشح‌شده از بدن، لایه خارجی پوست پا كه لایه شاخی نام دارد را مرطوب می‌كند. كورینه باكتریوم مینوتیسیموم موجود در كف پا نیز با استفاده از رطوبت ایجاد شده، لایه شاخی پوست را كه یك لایه مرده است، تجزیه می‌كند. به دلیل اینكه لایه شاخی پوست بدن دارای تركیب‌های گوگردی است، تجزیه آن باعث ایجاد بوی تند و نامطبوع پا می‌شود.

 برای پیشگیری از بو گرفتن پا هم راهی وجود دارد؟

ضخیم شدن لایه شاخی پوست كف پا، منبع غذایی مناسبی برای باكتری‌های تجزیه‌كننده پوست ایجاد می‌كند، بنابراین باید در هر نوبت استحمام، كف پا را سنگ‌پا كشید و مرتب این عضو را با آب و صابون شست تا لایه‌های مرده پوست برداشته شوند. استفاده از جوراب‌ و كفش مناسب كه تبادل هوا در آنها مطلوب انجام شود نیز موثر خواهد بود. البته بوگیرها و خوشبوكننده‌های كفش نیز می‌توانند بوی نامطبوع تولید شده را كاهش دهند.

 بسیاری از مبتلایان به چاقی و اضافه‌وزن، می‌گویند با افزایش وزن بوی بد بدن آنها تشدید شده است. آیا این فرضیه می‌تواند درست باشد؟

بیشترین تاثیر اضافه‌وزن در افزایش بوی نامطبوع بدن، تاثیر فیزیكی آن است. اضافه شدن لایه‌های چربی در كشاله ران و زیر بغل باعث می‌شود تبخیر عرق به‌سختی و با سرعت كمتری انجام شود بنابراین فعالیت باكتری‌ها در آن نواحی نیز بیشتر می‌شود.

 چرا عرق برخی افراد اصلا بدبو نیست؟

اگر تعداد باكتری‌های كورینه باكتریوم مینوتیسیموم در پوست كمتر باشد، مواد پروتئینی، قندی و چربی ترشح شده از بدن كمتر تجزیه می‌شود و بوی بدن كمتر خواهد بود ضمن اینكه امكان دارد با رعایت اصول بهداشت فردی، استحمام به موقع و استفاده از انواع بوگیرها این مشكل را به شكل مطلوبی مدیریت كرده باشند.

 برخی معتقدند كه بعضی از مواد غذایی می‌تواند تعریق انسان را بدبو كند. آیا این موضوع صحت دارد؟

برخی مواد خوراكی اسانس‌هایی دارند كه می‌توانند با دفع شدن از راه تعریق، بوی بدن را تشدید كنند ولی تاثیر آنها چندان زیاد نیست.

 آیا می‌توان با تزریق سم بوتولینیوم كه در كشور ما بیشتر با نام بوتاكس از آن یاد می‌شود، از بوی بد بدن كاست؟

بله، تزریق سم بوتولینیوم آ می‌تواند با فلج كردن غدد ترشح‌كننده عرق، در كاهش بوی بد بدن موثر باشد ولی این عمل بسیار دردناك است و در عین حال هزینه زیادی بر فرد تحمیل می‌كند. ضمن اینكه این كار باید مداوم و هر چند ماه یك‌بار انجام شود زیرا تاثیر سم بوتولینیوم دائمی نیست بنابراین این روش چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.