فاطمه رخشانی در گفتوگوی تفصیلی با فارس درباره اجرای قانون جامع کنترل دخانیات به نکات جالبی اشاره کرد و از نبود ضمانت اجرایی برای اجرای این قانون، پایین بودن اطلاعات مردم در مورد حقوق قانونی شان و نقض این قانون توسط دولت که باید مجری آن باشد سخن گفت.
معاون امور بهداشتی وزیر بهداشت در پاسخ به این پرسش فارس که وزارت بهداشت برای اجرای قانون کنترل دخانیات که از تصویب آن بیش از 6 سال میگذرد، چه برنامهای دارد گفت: من از اواخر سال گذشته که مسئولیت معاونت بهداشتی را قبول کردم، به این مسئله خیلی فکر کردم که برای اجرای این قانون چه باید کرد و دیدم مالیات سیگار که طبق قانون باید در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد. قرار نمیگیرد. در حالی که این مالیات باید در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد تا خرج سلامت مردم بشود.
فارس: مبلغ مالیات سیگار چقدر است؟
رخشانی: دقیق نمیدانم. جالب این است که مبلغ بسیار کمی از آن را به وزارت بهداشت می دهند. شاید کمتر از یک درصد و آن مبلغ ناچیز را فکر کردیم که امسال برای بسیج اطلاع رسانی مردم هماهنگ کنیم. چون هنوز مردم در این مورد که چه حقوقی دارند، اطلاعات کافی ندارد. البته این بسیج اطلاع رسانی را به هفته دخانیات که چهارم تا دهم خرداد است محدود نمیکنیم و برای آموزش و اطلاع رسانی به مردم ادامه میدهیم.
فارس: یعنی کارهایی مثل توزیع پمفلت آموزشی بین مردم؟
رخشانی: نه این جزئی از برنامه مفصل ماست. الان کل برنامه را آماده ندارم که توضیح بدهم. اما هدف ما استفاده از تمام رسانهها اعم از رسانههای ملی، دیجیتال و چاپی است یا کارهایی مثل دوچرخه سوارانی است که پیام ضد دخانیات را بین مردم ترویج کنند. یا مسابقاتی را برگزار کنیم. سایتهایی راه بیندازیم تا مردم بتوانند در آن سایتها کار کنند. حتی آموزشهایی را در بین دانش آموزان در مدارس داشته باشیم.
فارس: چه پیامی میخواهید به مردم منتقل کنید؟
رخشانی: بحثهای مختلفی داریم. یکی این است که به مردم بگوییم این حق آنهاست که بدانند نباید در معرض دود سیگار قرار بگیرند. الان در جامعه ما این طوری است که افراد سیگار فکر میکنند،حقشان است که هر جا خواستند سیگار بکشند و افراد غیر سیگاری رویشان نمیشود به آنها بگویند در اماکن عمومی سیگار نکشید. چون این جریان و اطلاع رسانی در کشور ما خیلی ضعیف است. به همین علت تأکید داریم این حرفها را جا بیندازیم. این حق مردم است که اجازه ندهند فردی در اماکن عمومی سیگار بکشد و به حق سلامت آنها تعدی کند.
فارس: فکر نمیکنید تا زمانی که قانون اجرایی نشده است،این توصیه شما میتواند به درگیری بین مردم منجر شود؟
رخشانی: نه قرار نیست، مردم با هم درگیر شوند. برای این است که مردم حقشان را بدانند و افراد سیگاری بدانند که حق ندارند در اماکن عمومی سیگار و دخانیات مصرف کنند. مثلاً وقتی به رستوران میروم میخواهم در محیطی سالم غذا بخورم اما دود سیگار یا قلیان سلامت مرا به خطر میاندازد. قانون جامع کنترل دخانیات نیز به سراسر کشور ابلاغ شده است و همه میدانند مفاد آن چیست و میدانند که سیگار کشیدن در اماکن عمومی ممنوع است. اما اینکه اجرا نمیشود، علتش این است که قانون به درستی اجرا نمیشود. ما قانون خوب و مترقی داریم که خیلی زودتر از کشورهای دیگر تصویب شده است.
فارس: چند درصد این قانون خوب اجرا شده است. ما میدانیم که این قانون حدود 20 ماده دارد از جمله ممنوعیت فروش سیگار به افراد زیر 18 سال،ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی، ممنوعیت فروش نخی سیگار، ممنوعیت قاچاق سیگار، درج تصاویر هشدار دهنده روی همه سیگارها و مانند آن؟
رخشانی: این را دقیق نمیتوانم بگویم، ضمن اینکه در اجرای این قانون کارهای مشترک زیادی بین دستگاههای مسئول انجام شده است. اینکه هیچکدام از مفاد این قانون اجرا نشده است را قبول ندارم اما مسئله این است که ضمانتهای اجرایی این قانون محکم دیده نشده است. ما میدانیم که کشیدن سیگار در اماکن عمومی ممنوع است و تابلوی کشیدن سیگار ممنوع است را نصب میکنیم بعد میرویم درست زیر همان تابلو سیگار میکشیم.
فارس: وزارت بهداشت طبق قانون ناظر اجرای این قانون است، چه برنامهای برای اجرایی شدن آن دارید؟
رخشانی: من هم دارم همین را میگویم، وقتی ضمانت اجرایی قانون وجود ندارد و دستگاههای مختلفی مانند نیروی انتظامی و جاهای دیگر مسئول آن هستند، معلوم است که قانون اجرا نمیشود. وزارت بهداشت ناظر اجرای قانون کنترل دخانیات هست ولی ضامن اجرای آن نیست. وزارت بهداشت باید اعلام کند که این قانون در چه حدی دارد اجرا میشود.
فارس: خوب در چه حدی دارد اجرا میشود،اصلاً چه کسی جلوی اجرای آن را گرفته است؟
رخشانی: کسی جلوی اجرای این قانون را نگرفته است. کسی نیست که آن را اجرا کند. این 2 حرف کاملاً متفاوت است. شما نگاه کنید وقتی قانون کمربند ایمنی را وضع کردند، برای آن جریمه گذاشتند، بنابراین همه اجرا کردند اما کسی برای اجرا نشدن قانون کنترل دخانیات جریمه نگذاشته است.
فارس: پس قانون ضعف دارد که ضمانت اجرایی را ندیده و جرایم را مشخص نکرده است؟
رخشانی: بله قانون تعریف نکرده است که چطور باید با جرایم این قانون مقابله شود. همه دستگاهها باید بیایند. وارد ماجرا شوند و وظیفه خودشان را انجام دهند. مثلاً آیا تاکسی جزو اماکن عمومی نیست، چند درصد رانندگان تاکسی در تاکسی خودشان سیگار میکشند. همه ما هم آنها را میبینیم. برای اجرای قانون نمیشود همیشه بالای سر مردم پلیس گذاشت. راهش در دنیا کاملاً مشخص است. مشکل ما این است که نمیخواهیم وظایف خودمان را قبول کنیم. همیشه میگوییم یک عدهای باید بیایند، برای ما قانون را اجرا کنند و یک کارهایی بکنند تا قانون اجرا شود. چرا وزارت بهداشت کاری نمیکند تا ما سیگار نکشیم یا چرا کاری نمیکند که ما فشار خون نگیریم. وزارت بهداشت که نمیتواند به همه مولفههای سلامت مردم نظارت کند. مردم هم باید نظارت همگانی را جدی بگیرند.
فارس: 6 سال از تصویب قانون جامع کنترل دخانیات گذشته است،مسئولان قبلی هم همین بحث نبود ضمانت اجرایی را مطرح میکردند، تا کی این وضعیت باید ادامه پیدا کند؟
رخشانی: ببینید وقتی دولت خودش شکننده این قانون است و حاضر نیست زیر بار اجرای آن برود چه انتظاری دارد. من نمیتوانم دروغ بگویم، وقتی دولت میگوید برای اینکه مردم گردشگری را در کشور بیشتر جدی بگیرند، بیایند قلیان بکشند. این نقض قانون است. قانونی که خودمان اعلام میکنیم باید اجرا شود. مگر اینکه دولت بگوید قلیان دخانیات نیست، کسی نمیتواند بگوید قلیان دخانیات نیست و مثلاً شکلات چوبی است. وزارت بهداشت برای اجرای این قانون برنامه دارد وظیفه وزارت بهداشت این است که ادعای سلامت مردم را از دستگاههای دیگر بکند.
فارس: فکر نمیکنید وزارت بهداشت در سالهای گذشته کوتاهی و تسامح کرده است؟
رخشانی: این مورد را باید بررسی کنم. راستش اقدامات وزارت بهداشت برای اجرای قانون کنترل دخانیات را دقیق نمیدانم ولی در کل، اقداماتی که تاکنون انجام شده است را موثر نمیدانم. حتی اگر ورود داشتهاند ورود موثری نبوده است. ممکن است صدها مکاتبه با این و آن کرده باشیم. وزارت بهداشت باید با وزارتخانهها و دستگاههای دیگر این قانون را اجرا کنند، این اتفاقات باید در ستاد کشوری اجرای قانون کنترل دخانیات که دبیرخانه آن در وزارت بهداشت است بیفتد ولی وقتی دو وزارتخانه هم عرض مثل وزارت بهداشت و وزارت بازرگانی در کنار هم قرار میگیرند،هیچ کدام از دیگری تبعیت نمیکند. در شورای عالی سلامت هم با دستور رئیس جمهوری کسانی را موظف با انجام کارهایی میکنند اما بعد از آن عملاً همه دوباره میروند سر کارهای قبلی خودشان.
ما کشورهای قانونهای قشنگ هستیم که درصد کمی از آنها را اجرا میکنیم، قانون جامع حمایت از معلولان و قانون جامع کنترل دخانیات نمونه این قوانین قشنگ هستند. چون واقعاً افرادی قانونگذاری میکنند که واقعیات جامعه را در نظر نمیگیرند، قوانینی مینویسیم که یا نمیتوانیم آن را اجرا کنیم یا نمیخواهیم اجرا کنیم. چه خوب است قوانینی را بنویسیم که همه پایش بایستیم. اگر من قانون منع فروش سیگار به زیر 18 ساله ها مینویسیم باید ببینم اصلاً این قانون قابل اجرا هست یا نه و اگر نیست اصلاً آن را ننویسیم. وقتی میخواهیم ادای کشورهای پیشرفته را در بیاوریم و قوانین خوب اما غیر اجرایی بنویسیم مثل این است که موتور جت را به یک موتورسیکلت وصل کردهایم.
نظر شما