سلامت نیوز :داروی خوراکی ام اس، زحمت و دشواری­های داروهای تزریقی را ندارد و اگر تولید داخل باشد دردسرهای تهیه آن هم کم می­شود و به لحاظ قیمت نیز برای بیماران کم هزینه­تر است. چندی پیش از تولید داخلی یک نوع داروی خوراکی برای بیماری ام اس خبر رسید که برای نوع عود کننده این بیماری مناسب است و البته گفته می­شود هنوز در مرحله تحقیقات بالینی است و اثرگذاری آن روی عده‌ای از مبتلایان به‌ام اس در چندین شهر کشور در حال بررسی است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ محمد­علی صحرائیان نایب رئیس انجمن ام اس و عضو كمیته كشوری ام.اس كه مسئولیت طراحی مطالعه بالینی این دارو و راهبری گروه محققان مجری این طرح را به عهده دارد، به آرمان می‌گوید: «این دارو مورد تایید قرار گرفته و کپی دارو برای تحقیق به چند شهر فرستاده شده و تا الان هم عارضه خاصی از مصرف آن گزارش نشده است. دارو بعد از فاز بالینی وارد مرحله تولید می­شود که البته زمان­بر است و نمی­شود تاریخ دقیق آن را گفت اما احتمالا مهرماه وارد بازار می­شود.» دکتر علایی از پزشکان مغز و اعصاب انجمن ام اس توضیحاتی تکمیلی از این دارو به آرمان می­دهد.

فینگولید؛ داروی خوراکی ایرانی

هنوز کسی نمی­داند از کدام دریچه راه باز می­کند به زندگی آدم­ها. پزشکان می­گویند نمی­توانند به یقین بگویند علت اصلی بیماری ام اس چیست؛ همین­طور که می­گویند از یک جایی به بعد روند ابتلا سریع­تر شده اما دوست ندارند ترس بیندازند به جان مردم. ترسیدن از مبتلا شدن دردی را دوا نمی­کند جز آن که فکر کردن به آن باری می­شود برای آدم روی بارهای زندگی روزانه. نباید فکرش را کرد چون نمی­دانی کی و کجا ممکن است بیاید و شاید هم هرگز دور و برت پیدایش نشود. داروهای ام اس هم درمان کننده نیستند اما می­توانند جلوی رشد بیماری را بگیرند و نگذارند بیمار از پا بیفتد و این البته مستلزم آن است که بیمار توان پرداخت هزینه­ها را داشته باشند.

بیماری که پس از ابتلا مورد قهر کارفرما قرار می­گیرد و شغلش را از دست می­دهد و دست خالی باید برای حفظ وضعیتش تلاش کند؛ آن هم در وضعیتی که با وجود تصویب هنوز بیماران ام اس نمی­توانند از تسهیلات بیماران خاص استفاده کنند. پزشکان مغز و اعصاب می­گویند نمی­شود یک دارو را برای همه بیماران تجویز کرد و هر کس بسته به نوع بیماری و ساختار بیولوژیکش باید نوع خاصی از داروهای موجود در بازار را مصرف کند. عده‌ای داروهای به نسبت کم‌قیمت­تر و عده دیگر با توجه به نوع و پیشرفت بیماری، داروهایی گران­تر. با تولید دارو در داخل کشور می­شود امیدوار بود بیماران کمتری به خاطر نرسیدن دارو از پا بیفتند؛ البته اگر به حالشان بسازد و بتواند جایگزین قبلی شود و جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد. دکتر علایی درخصوص فینگولید، داروی خوراکی تازه ساخت ایرانی می­گوید: این دارو ساخت شرکت داروسازی اسوه است که البته نوع آمریکایی آن اواخر 2010 تاییدیه گرفت و این اولین داروی خوراکی تایید شده ام‌اس است. داروی بعدی تری فلونامید است با نام تجاری Aubagio که اواخر 2012 تایید شده و جدیدترین داروی خوراکی نیز بی‌جی-12 با نام تجاری Tecfidera و ساخت شرکت بیوژن است که البته این قرص یک ماه است وارد بازار شده ولی هیچ کدام از این داروها هنوز به ایران وارد نشده.

فینگولید هم هنوز مراحل تحقیقاتی را می­گذراند و میزان اثر گذاری در جلوگیری از عود بیماری و عوارض آن روی چند بیمار داوطلب به‌طور همزمان در شهرهای تهران، اصفهان، تبریز، مشهد، اصفهان، اهواز و شیراز در حال بررسی است. او ادامه می‌دهد: طبق آخرین آمار در اصفهان 20 نفر، در تهران 9 نفر و در شهرهای دیگر تعداد نفرات کمتری در حال آزمایش این دارو هستند. دکتر علایی در مورد عوارض احتمالی این دارو می‌گوید: هر دارویی عوارض خود را دارد و حتی استامینوفن هم که مردم به سادگی مصرف می­کنند برای خودش عارضه­هایی دارد و در نتیجه این دارو هم مثل همه داروها اثرات مثبتش همراه دردسرهایش است.

مهم‌ترین عارضه داروی تازه

دکتر علایی می­گوید مهم‌ترین عارضه­ای که داروی فینگولید برای مصرف کننده به همراه دارد اثرش روی قلب و به صورت تغییرات فشار خون و ریتم ضربان قلب است و به همین دلیل بیمار باید دارو را برای اولین‌بار در یک مرکز درمانی مصرف کند و حتما تحت مراقبت پزشک باشد. «بیمار باید 6 ساعت تحت کنترل باشد تا از نظر عوارض قلبی و فشار خون مراقبت شود و اگر مشکلی پیش نیاید می­تواند بارهای بعدی مصرف را بدون مشکل در خانه داشته باشد. اما اگر مشکلی از نظر قلبی یا فشار خون در بیمار مشاهده شود تا 24 ساعت تحت مراقبت قرار می­گیرد و پس از آن پزشک تصمیم می­گیرد که فرد این دارو را مصرف کند یا خیر.» این دارو چند ماه است که مرحله تحقیق روی بیماران را می­گذراند و زمانی که تعیین قیمت و وارد بازار شود معلوم می­شود که چقدر می­تواند در بازار داروی ام‌اس موثر باشد و چقدر به حال و جیب بیماران افاقه می­کند. این دارو برای نوع عود کننده‌ام اس ساخته شده و آن طور که می­گویند تعداد حملات بیماری را کمتر می­کند و با مصرف آن احتمال مشاهده ضایعات جدید در MRI بیمار کاهش پیدا می­کند و این یعنی جلوگیری از پیشرفت بیماری. و البته نباید فراموش کرد مصرف داروی خوراکی در خانه بسیار ساده­تر است تا این­که بیمار برای تزریق راهی مراکز درمانی شود.

شرایط مناسب برای پژوهش

دکتر علایی می­گوید نباید وحشت ایجاد کرد چون مردم نمی­توانند برای جلوگیری از ابتلا کاری بکنند و گفتنش فقط نگرانی درست می­کند و البته بهتر آن است که بدون دلواپسی و فکر و خیال زندگی کنیم تا این­که در ترس مداوم از ام اس روزگار بگذرانیم. اما شرایط بیماری در کشور طوری است که بهترین فرصت مطالعاتی برای یافتن علت بیماری مهیا شده و عاقلانه این است که برای یافتن پاسخ این معما دست به کار شویم. «این­که بنشینیم و بگوییم سرعت ابتلا بیشتر شده بیشتر برای مردم نگرانی ایجاد می­کند. می­توانیم بگوییم از ده سال گذشته تا امروز روند ابتلا سریع­تر و تعداد بیماران بیشتر شده اما این فقط مختص کشور ما نیست و البته کسی هم نمی­تواند از آینده چیزی بگوید که آیا این روند ادامه خواهد داشت یا نه. اصلا شاید سال آینده علت کشف شد و توانستند راه پیشگیری و درمان را پیدا کنند.»

در حال حاضر مراکز تحقیقاتی در کشور که به صورت اختصاصی روی ام اس کار می­کنند به نسبت شمار مبتلایان و نیاز کافی به نظر نمی­رسد. تا جایی که من می­دانم مرکز تحقیقات ام اس در بیمارستان سینای تهران و یک مرکز تحقیقات هم در اصفهان به صورت خاص روی این بیماری کار می­کنند. البته برای انجام تحقیقات محدودیت­هایی وجود دارد که عمده­ترین آن­ها مسائل مالی است که باید بودجه کافی در اختیار این بخش­ها قرار بگیرد و البته موضوع دیگر هم پراکندگی مراکز در نقاط مختلف است.» مساله دیگری که درخصوص این بیماری مطرح است در دسترس نبودن آمار دقیقی از مبتلایان به‌ام اس در کشور است. علت این است که عده­ای نمی­آیند انجمن ام اس برای ثبت نام. این موضوع همکاری مردم را نیاز دارد و البته افرادی هستند که دوست ندارند اسمشان ثبت شود.»

آن­چه که الان در دسترس است بنا به گفته مسئولان انجمن، آماری است که پزشکان مغز و اعصاب با توجه به مراجعینشان ارائه می­دهند. در حالی که هنوز کسی به درستی نمی­داند علت ابتلا به‌ام اس چیست اما تئوری­هایی وجود دارد که احتمالاتی را از دلایل مبتلا شدن به‌ام اس مطرح می­کنند. «یک تئوری به اسم تئوری ویتامین D است. تحقیقاتی نشان داده که در دنیا به تدریج سطح ویتامین D در خون افراد در حال کاهش است. یعنی مثلا کسی که ده سال پیش میزان این ویتامین در خونش نرمال بوده، امروز با کاهش آن مواجه است اما این­که چرا این اتفاق می­افتد را نمی­دانیم. یک نظریه جدید هم وجود دارد که می­گوید ابتلا به‌ام اس شاید با جراحی­هایی که تا قبل از سن 20 سالگی روی افراد می­شود مرتبط است؛ مثل جراحی لوزه یا آپاندیس که البته این­ها همه حدس است.»

می­گویند در رابطه با تاثیر سبک زندگی و استرس هنوز مطالعه علمی انجام نشده اما در رابطه با استرس این گمان برده می­شود که می­تواند در بروز بیماری روی زمینه ژنتیک اثرگذار باشد. «یکی از تئوری­ها مساله داشتن زمینه ژنتیکی در افراد است. الان یکی از احتمالات بحث دو عامله بودن ام‌اس است؛ یکی ژنتیک و دیگری فاکتور محیطی. گرچه هیچ‌کدام هنوز به درستی ثابت نشده است.» با این­که هنوز کسی نمی­داند نگرانی­های روزمره احتمال ابتلا را بیشتر می­کند یا نه اما چه کسی تا به حال از کمتر فکر و خیال کردن ضرر کرده؟ آن هم در زندگی پرسرعت و پرسر و صدای امروز؟