سلامت نیوز : مهم‌ترین سوالی كه امروز افكار عمومی از نامزدهای انتخاباتی می‌پرسند این است كه سلامت در كجای برنامه انتخاباتی نامزدهای ریاست‌جمهوری یازدهم قرار دارد؟ آیا برنامه‌ای برای نجات جان بیمارانی كه امروز برخلاف قانون توسعه چهارم، 70 درصد هزینه را از جیب خود می‌پردازند، دارند؟ نظام سلامتی كه هزینه‌های بالای آن سالانه 700 هزار نفر را به زیر خط فقر می‌برد.

تهران امروز در گفت‌وگویی از «دکتر محمدمهدی گلمکانی» كارشناس حوزه سلامت و مدیركل اداره سلامت شهرداری تهران می‌پرسد كه چرا امروز نظام سلامت با یك بحران اساسی روبه‌رو شده است؟ بحرانی كه باعث شده تا وزیر بركنار شده دولت دهم از آن به عنوان سال سخت نظام سلامت یاد كند. هرچند زمانی كه مرضیه وحید دستجردی از آن به سال سخت نظام سلامت یاد كرد، گمان می‌كرد كه دولت به تعهدات مالی و قانونی خود در قبال نظام سلامت عمل می‌كند اما عمل نكرد تا نظام سلامت به سالی بسیار سخت‌تر از آنچه خانم وزیر تصور می‌كرد، دچار شود.

محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس دولت دهم در برابر اعتراض‌هایی كه امروز به وضعیت نظام سلامت، گرانی دارو و هزینه‌های كمرشكن درمان برای مردم شده است می‌گوید كه نظام سلامت برای دولت او در اولویت سوم قرار دارد. البته مرضیه وحیددستجردی به عنوان نخستین وزیر زن انتخاب شده توسط او اعتقاد دارد كه نظام سلامت در اولویت 8 و نهم برنامه‌های دولت حداقل در زمینه اختصاص ارز دارویی قرار داشت. برآورد برنامه‌ شما از این مسئله چیست؟

از نظر من نظام سلامت در دولت فعلی در اولویت 14 و 15 هم حتی قرار نداشت. نظام سلامت كه ركن اصلی داشتن یك زندگی سالم و جامعه سلامت است بعد از شیلات در برنامه دولت قرار دارد بنابراین اگر امروز شاهد وضعیت اسفناكی در حوزه سلامت هستیم به دلیل همین بی‌اهمیتی است كه در بدنه دولت به نظام سلامت كشور وجود دارد.

چرا نظام سلامت به یك بحران رسید. آیا قانونی وجود ندارد كه بتواند راهكار را به دولتمردان و مدیران نشان بدهد تا جامعه به این سمت نرود که بسیاری مجبور شوند تمام دار و ندار خود را برای درمان بیماران خود از دست بدهند؟

اتفاقا در بحث قانونی هم قانون توسعه چهارم و توسعه پنجم برنامه‌های بسیار مطلوبی را برای نظام سلامت در نظر گرفته است. مجمع تشخیص مصوبات خوبی تصویب كرده است كه نشان از اهمیت نظام سلامت برای قانون دارد. اما دولت توان اجرایی این برنامه‌ها را ندارد.چون در بحث مدیریت نظام سلامت با مشكلات جدی مواجه است. اتفاقا بحث آقای دكتر قالیباف در موضوعات پر اهمیت كشوری هم همین موضوع مدیریت است. یعنی ایشان معتقدند وقتی توان بومی، دانش و امكانات وجود دارد چراباید شاهد مشكلات بزرگی مثل آنچه كه در حوزه سلامت با آن مواجه هستیم باشیم. بنابراین من اعتقاد دارم اگر بحث مدیریت نظام سلامت درست شود و افراد دانشمند و متخصص این حوزه دعوت به كار شوند بخش بزرگی از مشكلات حل شدنی است.

اشاره شما به قانون برنامه توسعه چهارم اشاره درستی بود. حتی یك جایی در این قانون اشاره شده كه شهروندان باید كمتر از 30 درصد هزینه‌های سلامت را از جیب بپردازند. آیا الان ایرانی‌ها 30درصد هزینه‌های سلامت را می‌پردازند ؟

متاسفانه الان مردم 70تا80 درصد هزینه‌های سلامت را تقبل می‌كنند و این واقعیت دارد. حتی آمارها می‌گوید مردم با تحمل این هزینه‌ها بر اساس آمار به زیر خط فقر می‌رسند. این اتفاق عین بی‌عدالتی است و باید براساس برنامه‌های كلان كشور هر سال سهم مردم از هزینه‌های سلامت كاهش پیدا كند كه متاسفانه این اتفاق نیفتاده است.

مشكل كجاست؟

مشكل را باید در بحث مدیریت اجرایی دید. ما هیچ وقت نتوانستیم سلامت را به عنوان اولویت اول برنامه‌ریزی‌های كشوری در نظر بگیریم. ما الان با دولتی روبه‌رو هستیم كه علاوه بر اینكه سلامت در اولویت برنامه‌های آن قرار ندارد، بلكه هرجایی هم كه كم می‌آورد اعتبار نظام سلامت را آنجا هزینه می‌كند؛ مثلا در پروژه مسكن مهر یا عیدی كارمندان وزارت راه. یا از پرداخت هزینه‌هایی كه متقبل شده است از جمله 10درصد از درآمدهای هدفمندی‌ یارانه‌ها به نظام سلامت خودداری می‌كند.

پس علاوه بر گریز از قانون، در یك سیكل معیوب هم گرفتار شده ایم.

دقیقا باید تمام امكانات را برای رسیدن به یك نظام سلامت جامعه محور بسیج كنیم. اگر در حوزه پزشكی صد در صد ظرفیت كار داشته باشیم، 80 درصدش خارج از توان نظام سلامت است. همانطور كه مقام معظم رهبری فرموده‌اند، سلامت باید در اولویت برنامه دولت‌ها باشد. از سوی دیگر باید به این مسئله توجه داشت كه سلامت فقط پزشكی صرف نیست. باید همه متخصصان و اساتید نظام سلامت وارد شوند و سلامت در درجه اول تصمیم‌گیری‌های دولتی قرار بگیرد. الان در كشورهای اروپایی سلامت جزو پنج اولویت اصلی كشور است. چون می‌دانند كه سلامت اساس توسعه كشور است. سلامت جامعه بر محور انسان سالم می‌چرخد و انسان سالم در بستر سلامت جامعه پرورش می‌یابد. زیرساخت‌های نظام سلامت را هم بر این مبنا باید ایجاد كنند. اما بحث جامعه محوری و بحث پیشگیری در جامعه مسئله دیگری است كه الان وجود ندارد. امروز نظام سلامت تنها روی بیماری و درمان آن تاكید كرده است. یعنی مدام بیماری تولید می‌كنیم و بعد هزینه را صرف درمان آن می‌كنیم. برای همین است كه هر روز بیماری‌های بیشتری تولید می‌كنیم، اما توان درمان آنها را نداریم.

چرا به اینجا رسیده‌ایم؟

چون سیستم ارجاع نداریم.

منظور شما از سیستم ارجاع، همین پزشك خانواده است كه از سوی وزارت بهداشت در حال اجراست؟

پزشك خانواده را می‌توان همان سیستم ارجاع تعریف كرد اما قطعا منظور ما پزشك خانواده‌ای كه الان درحال اجراست، نیست. پزشك خانواده باید بتواند همه را درگیر كند نه فقط ذی‌نفعان را. بخش‌های خیریه را وارد ماجرا كند. 70 درصد نظام سلامت اجتماعی را عواملی تشكیل می‌دهند كه در نظام سلامت حال حاضر، جایی ندارند.

یكی از نامزدهای انتخاباتی رئیس‌جمهوری دكتر محمدباقر قالیباف است كه شما نزدیك به 8 سال است در اداره كل سلامت شهرداری با ایشان همكاری دارید. برنامه‌های ایشان را برای انتخابات چگونه می‌بیند؟

شهرداری تهران به ریاست قالیباف 8 سال برنامه عدالت در سلامت را برای محلات و مناطق مختلف تهران پیاده كرده است، برنامه‌ای كه در قالب خانه‌های سلامت محلات و با كمك معتمدان ومتخصصان محلی اجرا می‌شود. این برنامه به اهالی مناطق مختلف می‌گوید كه هم باید مواظب سلامت خود بود و هم مراقب سلامت همسایه خود. در این هشت سال با كمك پتانسیل‌های مردمی نقاط ضعف و قوت محلات مختلف شناسایی شده است. آسیب‌ها و بیماری‌هایی كه افراد محلات مختلف را تهدید می‌كند، مشخص شده بنابراین با مشاركت مردم و با استفاده از مراكز درمانی مدام درحال دادن اطلاعات مختلف در زمینه بیماری‌های مختلف مثل دیابت، وضعیت سالمندان محلات، تهدید موادمخدر و... هستند و برنامه‌های زیادی انجام گرفته است. در طول 8 سال گذشته 7 هزار مشكل مناطق مختلف تهران شناسایی شده و برای 4 هزار مشكل راهكار اعلام شده است. امروز مردم هر منطقه تهران می‌دانند كه خانه سلامتی وجود دارد كه می‌توانند با حضور در آن و استفاده از تجربیات سایر هم محلی‌ها چطور با بیماری دیابت خود برخورد كنند، بدون اینكه هزینه‌های سرسام آوری بدهند. تمام برنامه‌هایی كه در این 8 سال در محلات تهران برگزار شد، در تمام كشور قابل اجراست. دكتر قالیباف همكاری بین بخشی در بحث عدالت در سلامت را به‌وجود آوردند كه سه ركن اصلی زیر ساخت نظام سلامت در آن دیده شده است؛ سلامت اجتماعی، نیازهای اساسی د‌رمان با رویكرد عادلانه و پاسخگویی به نیاز مردم.

مهم‌ترین برنامه‌ای كه ایشان برای حوزه سلامت دارند چیست؟

توسعه نظام بیمه فراگیر از جمله برنامه‌های جدی آقای قالیباف در سطح كشور است. برنامه‌های بسیار زیادی برای حمایت ویژه از بیماران خاص و كاهش هزینه‌های درمان هم دارند كه خودشان با مردم آنها را در میان می‌گذارند. بیمه روستایی و عشایر هم از دغدغه‌های اصلی ایشان است. در حقیقت دكتر قالیباف طوری نظام سلامت را می‌خواهند سامان دهند كه مردم طعم شیرین عدالت در سلامت را بچشند. تا جایی كه بیمه‌های درمانی كارایی لازم را داشته باشند و سهم مردم از هزینه‌های درمانی كاهش پیدا كند.