سلامت نیوز : از یك‌سو آمارهای روزافزون طلاق و اعتیاد جامعه ایرانی را غافلگیر كرده و از سوی دیگر افزایش سرقت و زورگیری در دهه اخیر. نگاهی به صفحه حوادث روزنامه‌ها نیز نشان می‌دهد روزی نیست كه كودكی آزار نبیند. مهاجرت و حاشیه‌نشینی در اطراف شهرهای بزرگ هم این روزها دیگر به پدیده‌ای عادی مبدل شده است. اما آسیب‌ها تنها در بعد اجتماعی و اقتصادی نیستند، بحران هویت نیز این روزها گریبان جوانان ایرانی را گرفته است. آسیب‌های اجتماعی منتشر شده زیر پوست شهرها كم بود حالا رییس سازمان بهزیستی از سال 95 به‌عنوان سالی كه آسیب‌های نوپدید در آن به اوج می‌رسد خبر داده است. این در حالی است كه بر اساس اعلام همایون هاشمی رئیس این سازمان، نه شبكه اجتماعی منسجمی برای ارائه خدمات اجتماعی در كشور وجود دارد و نه برنامه‌ای برای كنترل آسیب‌های نوپدید.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ رخدادی كه به گفته امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، زیر سایه «غفلت و ندانم كاری مسئولان» رشد كرده است. صاحبنظران اجتماعی می‌گویند كنترل آسیب‌های اجتماعی هیچگاه از اولویت‌های اصلی دولت نبوده و همیشه در تصمیم‌گیری‌ها به حاشیه رانده شده است چراكه مسئولان دولتی فاقد نگرش های جامعه شناختی بوده و هنوز آژیر قرمز آسیب‌های اجتماعی برای آنها به‌صدا درنیامده است.

به گفته قرایی‌مقدم تنها یك راه برای كنترل آسیب‌ها كه كشور را در وضعیت بحرانی قرار داده وجوددارد: «در كنار اجرایی كردن نسخه‌های بلندمدت، نسخه های كوتاه‌مدت نیز باید وجود داشته باشد تا آسیب‌های اجتماعی مهار شوند.» كارشناسان معتقدند این موضوع میسر نمی‌شود مگر آنكه درمان جامعه بیمار در دولتی جامعه‌محور، یكی از اولویت‌های دولت باشد و دولتمردان در راستای برطرف كردن آن بكوشند.

بی دلیل در انتظار كاهش آسیب‌ها هستیم!

دكتر قرایی مقدم در این‌باره به تهران‌امروز می‌گوید:«این موضوع در جامعه شناسی اثبات شده است كه هرچه سازمان تاسیس كنیم، مقررات وضع كنیم و نیروهای پلیس را افزایش دهیم، موثر نیست مگر آنكه مردانی كه این سازمان را با آن قوانین اداره می‌كنند بدانند كه برای چه می‌خواهند این كار را انجام دهند.»

او ادامه می‌دهد:«متاسفانه آنچه امروز شاهد آن هستیم این است كه جامعه به‌صورت یك موجود زنده دیده نمی‌شود كه همه اجزای آن با هم در ارتباط هستند و از هم تاثیر می‌پذیرند. اگر بخشی از جامعه از كاربیفتد بر كل آن تاثیرگذار است اما مسئولان دولتی گمان می‌كنند كه اگر معتادی هست، برای خانواده آنها نیست.»

به گفته قرایی‌مقدم این روزها عوامل برانگیزنده و پیش برنده انواع آسیب‌های اجتماعی از طلاق گرفته تا دزدی وجنایت همگی بر عوامل بازدارنده پیشی گرفته است. او می‌گوید:« وقتی خانواده‌ها درگیر فقر اقتصادی هستند و اختلاف طبقاتی بیداد می‌كند زمینه برای شكل‌گیری آسیب‌ها فراهم است پس چگونه انتظار كاهش آسیب‌ها را داشته باشیم؟ اقدامی برای كاهش آسیب‌ها انجام نشده است. مثلا نشاط اجتماعی یكی از عوامل بازدارنده است كه برای پیاده كردن تلاشی نشده است. بنابراین تا وقتی فقر و بیكاری در جامعه وجود دارد، ازدواج ها به تاخیر می‌افتد و ... خانواده‌ها متشنج هستند. اعتیاد در جامعه باقی می‌ماند و طلاق و تورم روند صعودی به خود می‌گیرند.» در سال‌های گذشته شهرداری تهران از یك سازمان خدماتی به یك نهاد اجتماعی مبدل شده است. نگاهی به عملكرد آن نشان می‌دهد، از زنان سرپرست خانوار تا متكدیان، بسیاری از آسیب دیده‌ها زیرچتر حمایتی این نهاد آرام گرفته‌اند.

در سال‌های گذشته ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، مراكز مهارت‌آموزی كوثر را تاسیس كرده كه در آن هزاران زن سرپرست خانوار یا بدسرپرست علاوه بر آموختن مهارت به كار مشغول شده‌اند. با تاسیس گرمخانه‌ها، حتی كارتن‌خواب‌هایی كه در شب‌های سرد زمستان گمان می‌كردند به آخر خط رسیده اند، نور امیدی در دل‌شان روشن مانده است. سامان‌سراهای شهرداری تهران نیز پناهی است برای زنان و دختران آسیب‌دیده پایتخت. همین الگوی عملی نشان می دهد تغییر در نگرش خدماتی به سوی نگرش اجتماعی تا چه میزان می تواند در مرهم گذاشتن بر زخم آسیب های اجتماعی موثر باشد.

اتاق فكر نیاز اصلی كنترل آسیب های اجتماعی

پای وعده‌های مسئولان كه می‌نشینی همه جا حرف از ایجاد شغل و رفاه اقتصادی است. در این میان بسیاری معتقدند وقتی جامعه ایرانی به فكر نان شب است دیگر چه جای طرح مطالباتی چون مقابله با آسیب‌های اجتماعی است. دكتر محمد زاهدی اصل رئیس انجمن مددكاران اجتماعی در گفت‌و‌گو با تهران‌امروز می‌گوید:«ریشه بسیاری از آسیب‌ها در فقر است و دغدغه های اقتصادی مردم را نمی‌توان از این موضوع جدا كرد. نمی توان به دور آسیب‌ها حصار كشید و آن را جدای از جامعه دانست.»

دكتر زاهدی اصل می‌گوید:«آسیب‌های اجتماعی ی‌شبه به وجود نیامده‌اند كه یك‌شبه از بین بروند و برخورد با این حوزه باید منسجم باشد. این موضوع همان چیزی است كه ما در تصمیم سازی ها برای كشور از فقدان آن رنج می‌بریم. در همه حوزه ها دیده می‌شود كه با مشورت افراد متخصص تشخیص داده می‌شود باید كاری آغاز شود و آغاز هم می‌شود اما در میانه راه آن را رها می‌كنند.»

او ادامه می‌دهد:«در دوره های گذشته در سازمان بهزیستی شورایی تحت عنوان شورای سیاست‌گذاری تشكیل شد كه حدود 15 نفر از متخصصان امر دور هم جمع شدند و طرح‌هایی ارائه كردند اما هرگز خبری از اجرای آن طرح‌ها نشد.»

دكتر زاهدی اصل می گوید:«امروز در حوزه مقابله با آسیب‌های اجتماعی نیاز به اتاق فكر منسجمی داریم كه جای آن خالی است و انتظارها از دولت جدیدی كه بر سر كار می‌آید این است كه این اتاق فكر را تشكیل دهد و دوگروه را به آن دعوت كند: افرادی كه تجربه كاری و عملی در این زمینه دارند و استادان و صاحبنظران این حوزه.»