سلامت نیوز: رییس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه:« مصرف قلیان در دهه گذشته به طور مشخص روند صعودی داشته است.» به مرگ و میر سالانه 70 هزار نفر بر اثر استعمال دخانیات اشاره کرد و از افزایش نادرست مالیات سیگار و بی توجهی به مصرف قلیان در برنامه های مبارزه با دخانیات انتقاد کرد.

دکتر غلامرضا حیدری در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز درباره وضعیت مصرف دخانیات در کشور گفت:« طبق آخرین پرسشگری های انجام شده حدود کمتر از 12 درصد از جمعیت بالای 15 سال کشور دخانیات مصرف می کنند که این رقم در خانم ها حدود کمتر از 3 درصد و در آقایان حدود 25 درصد است. بنابراین از نظر مصرف دخانیات در مقایسه با دیگر کشورهای دنیا در حد متوسط قرار می گیریم. بسیاری از کشورها رقمی بیشتر و برخی کمتر از این رقم را ذکر می کنند.»

روند صعودی مصرف قلیان طی یک دهه
وی ادامه داد:« می توان گفت این آمار در منطقه مدیترانه شرقی از نظر مصرف دخانیات رقم قابل قبول و متوسطی است و نسبت به یک دهه گذشته مصرف دخانیات در کشورمان افزایش خاصی نداشته است اما به طور مشخص مصرف قلیان در دهه گذشته روند صعودی داشته است و مصرف آن در میان نوجوانان و جوانان بیشتر از قبل شده است.»
وی در توضیح علت آن گفت:« برنامه کنترل دخانیات بیشتر بر روی سیگار متمرکز شده است لذا صنایع دخانیاتی با برنامه های پشت پرده، روش های دیگری را تبلیغ و ترویج کرده اند و با استفاده از ناآگاهی هایی که وجود داشته و ترویج اینکه مصرف سیگار بیماری زاست اما مصرف قلیان موجب بیماری نمی شود، از این باور غلط استفاده کرده و این شرایط را بوجود آورده اند که باعث شایع شدن استفاده از قلیان شده است.»

بی توجهی به مصرف قلیان در برنامه های مبارزه با دخانیات
دکتر حیدری افزود:« برنامه های مبارزه با دخانیات نیز فقط بر روی سیگار متمرکز شده است که در واقع یک نقطه ضعفی بوده و در این فاصله بواسطه دلایل دیگری که عمدتا دلایل اجتماعی یا عدم وجود تفریحات سالم بوده دست به دست هم داده تا یک فرهنگ قدیمی دوباره زنده شود و سود آن به جیب صنایع دخانی برود.»

عدم هماهنگی بین وزارتخانه های ذیربط در کنترل مصرف قلیان
وی در پاسخ به اینکه آیا حمایت دولت از صنف قهوه خانه داران عاملی برای افزایش استعمال قلیان نبوده است؟ گفت:« دولت حمایت نکرده است بلکه به دلیل وجود تناقض و عدم هماهنگی بین وزارتخانه های ذیربط و اینکه وزارت بهداشت و وزارت کشور هر کدام یک سازی زده اند همچنین وزارت کشور به طول کامل نتوانسته دستورالعمل های وزارت بهداشت را اجرا کند شرایطی بوجود آمده است که قهوه خانه ها و سفره خانه های سنتی قلیان را عرضه می کنند ولی باید ستاد کشوری کنترل دخانیات برنامه های کامل تر و منسجم تری بگذارد تا بتواند در این موضوع دقیق تر عمل کند.»

استعمال دخانیات مرگ و میر سالانه 70 هزار نفر را رقم می زند
وی درباره آمار مرگ و میر سالیانه بر اثر استعمال دخانیات در کشور گفت:« آمار مرگ و میر بر اثر استعمال دخانیات رقمی در حدود 70 هزار نفر در سال است که به نظر می آید این رقم درحال افزایش است به دلیل اینکه روند مرگ و میر همیشه 10 تا 20 سال پس از افزایش استعمال سیگار بوجود می آید.»

اجرای ناقص دستورالعمل های قانون مبارزه با دخانیات
رییس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی متولی اصلی اجرای قانون مبارزه با دخانیات را ستاد کشوری کنترل دخانیات دانست و درباره ارزیابی عملکرد این ستاد گفت:« عملکرد ستاد کشوری کنترل دخانیات به نظر عملکرد ایده آلی نبوده است و شرایط می توانست خیلی بهتر از این باشد. بسیاری از دستورالعمل های قانون مبارزه با دخانیات اجرا شده اما به صورت کامل اجرا نشده است.»

قانون ممنوعیت مصرف دخانیات در اماکن عمومی بدون ضمانت اجرایی
وی ادامه داد:« طبق قانون تصاویر هشدار بهداشتی در پشت پاکت ها هر 6 ماه یک بار باید عوض شود در حالی که 3 الی 4 سال است که این تصاویر ماندگار بوده و آن تاثیرگذاری اش را از دست داده است. همچنین ضمانت اجرایی قانون ممنوعیت مصرف دخانیات در اماکن عمومی دیده نمی شود یعنی جرائم برای افراد خاطی اعمال نمی شود در حالی که این مسئله در قانون ذکر شده است اما در اجرای آن شرایط خیلی خوب نیست.»

خصوصی سازی صنعت دخانیات افزایش مصرف را به دنبال دارد
دکتر حیدری در پاسخ به اینکه خصوصی سازی دخانیات را چقدر در افزایش مصرف و کاهش مالیات موثر می داند، گفت:« این طرح فراموش شده است. حدود 10 سال پیش خصوصی سازی صنعت دخانیات مطرح شد اما مجلس با آن مخالفت کرد.  تجربه بین المللی نیز نشان می دهد وقتی این صنعت خصوصی شود مشتری ها بیشتر و تبلیغات بیشتر و مصرف بیشتر و متعاقب آن بیماری ها و ضررهای بیشتری بوجود می آید. کشور ما در این روند شرایط خوبی بوجود آورده و هنوز صنعت دخانیات در انحصار دولت قرار دارد.»
وی ادامه داد:« صنعت دخانیات هنوز هم در اختیار دولت است و طبق ماده 4 قانون جامع کنترل دخانیات تمامی کارها یعنی سیاستگذاری، نظارت، مجوز واردات و فروش تمامی مواد دخانی باید در انحصار دولت باشد.»

مالیات سیگار کاهش نیافته بلکه افزایش نداشته است
دکتر حیدری در پاسخ به اینکه چرا مالیات سیگار کاهش یافته است، گفت:« مالیات سیگار کاهش پیدا نکرده است بلکه در واقع به نسبت تورمی که در کشور وجود دارد مالیات سیگار افزایش پیدا نکرده است. ماده 8 قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات باید هر ساله قیمت سیگارهای داخلی 10 درصد و سیگارهای خارجی 20 درصد افزایش پیدا کند اما اگر این اتفاق نیفتد به این معنی نیست که مالیات آن کاهش یافته است بلکه به این معنی است که افزایش مالیات به درستی صورت نگرفته است در نتیجه این مسئله باعث می شود سیگار نسبت به بقیه مایحتاج زندگی ارزان تر شود و قیمت آن در مقایسه با درمان ها و داروهایی که برای ترک سیگار وجود دارد خیلی کمتر شود که باعث می شود رغبت بیشتری برای مصرف آن وجود داشته باشد.»

اجرای برنامه های کنترل دخانیات بدون افزایش مالیات شدنی نیست
وی تاکید کرد:« تجربه دنیا نشان می دهد تمامی برنامه های کنترل دخانیات باید به صورت کامل اجرا شود و این شدنی نیست مگر اینکه افزایش مالیات و افزایش قیمت سیگار در آن کامل انجام شود.»
دکتر حیدری در پاسخ به اینکه چرا مالیات سیگار به نسبت تورم موجود در جامعه افزایش نداشته و کم کاری از کجاست، گفت:« باید یک هماهنگی در ستاد کشوری کنترل دخانیات وجود داشته باشد تا از طریق وزارت صنایع و وزارت بازرگانی این دستورالعمل به شکل دقیق اجرا شود.»