سلامت نیوز : دولت، مجلس و مدیریت شهری هرکدام برای تحقق حقوق شهروندی سهمی دارند اما در این میان آیا ارکان‌های اصلی نظام این حقوق را محترم می‌شمارند؟! بی‌شک شورا‌ها به عنوان یک حلقه میانی میان مردم می‌تواند خواسته‌های مردم را به مدیران شهری، دولت و مجلس برساند وظیفه‌ای که در دورهای پیشین کمتر به آن توجه شده است و باید در دور بعد شورا‌ها به عنوان یک حق از شورا‌ها مطالبه کرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایلنا ؛ «حقوق شهروندی» واژه‌ای جدید در تعاملات انسان‌هاست. مقوله‌ای که متاسفانه اطلاعات افراد نسبت به آن اندک و ناکافی است درحالی که در نگاه اول این حقوق مجموعه قواعدی است که بر روابط اشخاص در جامعه شهری حکومت می‌کند. یعنی چگونگی روابط مردم شهر، حقوق و تکالیف آنان دربرابر یکدیگر و جامعه و همچنین حقوق و وظایف جامعه، دولت و سایر نهادهای عمومی و دولتی در برابر تک تک افراد. این حقوق برگرفته از قانون اساسی کشور است.

بی‌شک کمتر فردی از این حق خود مطلع است و همواره نگاه‌ها از حقوق شهروندی با معنای عام یعنی شهر نشینی به اشتباه گرفته می‌شود درحالی این دو مقوله جدا از هم هستند. از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون هیچ‌گاه مردم از این حقوق محرز و قانونی مطلع نبودند در واقع این قوانین که تضمین کننده حقوق شهروندان در برابر دولت و حاکمیت است به درستی اجرا نشده است.
با این حال در چند سال اخیر برای آگاه سازی در زمینه این حقوق تلاش‌هایی صورت گرفته است و مردم نسبت به این حقوق خود مطلع شده‌اند. اما سوال اینجاست که آیا این سطح از آگاهی کافیست؟!

اصغر مهاجری جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در این باره با اشاره به اینکه در این مقوله صحبت‌های زیبا و زیادی صورت گرفته است، می‌گوید: هر فردی باتوجه به مسئولیتی که دارد تعریف خاص خود را از حقوق شهروندی دارد این در حالی است که حقوق شهروندی دارای پیچیدگی‌های خاصی است که کمتر به آن توجه می‌شود و اگر هم صحبتی در این زمینه انجام می‌شود هیچ‌گاه به مرحله اجرا نمی‌رسد.

وی با بیان اینکه شهروندان ما از حقوق شهروندی خود مطلع نیستند و نمی‌دانند که حقوق خود را چگونه از دولت و سایر نهادهای اجرایی مطالبه کنند، می‌افزاید: در قانون نیز نسبت به این مقوله توجه زیادی صورت نگرفته و این مساله موجب شده است افراد حقوق شهروندی خود را نشناسند و ندانند برای مطالبه آنچه کار باید بکنند به طوری که بسیاری از شهروندان این حقوق را منوط به ساکنان کلان شهر‌ها می‌دانند و آن را با شهرنشینی اشتباه می‌گیرند.

به گفته این جامعه‌شناس مفهوم شهرنشینی و قوانین مربوط به آن چیز دیگری است که افراد باید برای آرامش یافتن زندگیشان پایبند آن باشند اما مقوله مهم حقوق شهروندی است که افراد از آن بی‌اطلاع هستند این درحالی است که یک فرد روستایی در دور‌ترین نقطه کشور نیز از این حقوق برخوردار است و از آن بی‌اطلاع. البته در این میان رسانه‌ها در راستای تفهیم حقوق شهروندی آن گونه که باید و شاید ورود جدی نکرده‌اند و می‌توان گفت آن‌ها نیز اطلاع دقیقی از این حقوق ندارند.

مهاجری با اشاره به اینکه حقوق شهروندی مقوله سیاسی نیست بلکه یک رویکرد اجتماعی، ‌فرهنگی و حتی اقتصادی است و باید مسئولان اجرایی به ویژه دولت نسبت به رعایت حقوق شهروندی توجه ویژه داشته باشد، می‌افزاید: براساس برنامه پنجم توسعه دولت ملزم به ارائه پیوست و مطالعات اجتماعی و فرهنگی برای تمامی پروژه‌های خود شد اما هیچ کدام از پروژه‌هایی که در این دولت صورت گرفت مطالعه و پیوست اجتماعی نداشت بی‌آنکه بدانند راه اندازی یک کارخانه در یک مکانی یا حتی ساخت یک پل در محل زندگی افراد چه تاثیرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر زندگی افراد ساکن در محدوده پروژه دارد تنها اقدام به پروژه‌ها کردند و این موضوعی است که باید در دولت بعدی و دستگاه‌های متولی دیگر لحاظ شود لازمه تحقق این هدف تنها آگاه ساختن مردم از حقوق شهروندیشان است.

وی با بیان اینکه در دین مبین اسلام نیز به رعایت حقوق دیگران و عدم تضییع آن تاکید شده است، می‌گوید: مقام معظم رهبری نیز از دولت خواسته است برنامه‌های خود را با محوریت خانواده انجام دهد در حقیقت هر پروژه‌ای در کشور در شهر و حتی روستا باید در راستای رفاه یکایک افراد باشد نه اینکه منفعت افرادی خاص درنظر گرفته شود.

مهاجری می‌افزاید: حقوق شهروندی در همه جا باید توسط دولت و مدیریت شهری رعایت شود. شاید در کلانشهری همچون تهران در بسیاری از پروژه‌های صورت گرفته مطالعاتی درباره حقوق شهروندی انجام شده باشد اما از آنجا که شهروندان نسبت به حقوق خود مطلع نیستند به صراحت می‌توان گفت این امر در کلان شهر تهران نیز به صورت حداقل تحقق نیافته است. خواسته یا ناخواسته مدیریت شهری نیز در تحقق این حقوق نقش دارد به ویژه در این میان شورا‌ها وظیفه بیشتری برای تحقق این اصل اجتماعی دارند شورا‌ها به صورت کلان و شورایاری‌ها به صورت خرد حلقه میانه‌ای هستند که می‌توانند خواسته‌های مردم را به تصمیم گیری‌های مدیران شهری و دولت در مقام اجرایی و مجلس در مقام قانونگذاری پیوند دهند، مطالبات مردم را خواستار شوند و پیگیری کنند. البته دستیابی به چنین هدفی وقتی انجام خواهد شد که جایگاه شورا‌ها به عنوان کانون‌های منتخب مردمی به استحکام برسد.

معصومه آباد عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در این‌باره می‌گوید: باید بپذیریم که در تحقق حقوق شهروندی کار ویژه‌ای صورت نگرفته است چراکه اگر اینگونه بود شهروندان از حقوق طبیعی خود آگاه بودند. ما در دور سوم شورا‌ها سعی کردیم به مقوله حقوق شهروندی توجه کنیم در این راستا از شهرداری تهران خواسته شد تا نسبت به تمامی پروژه‌های شهری در بعد محلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای پیوست فرهنگی و اجتماعی انجام شود تا ناخواسته با انجام کاری برای شهر حقوق عده‌ای از شهروندان تضییع نشود. البته این بدین معنا نیست که در این مورد موفق عمل کرده‌ایم اما می‌توانم به صراحت کنم که تلاش‌ها برای آگاه سازی مردم از حقوقشان نسبت به مدیریت شهری آغاز شده است.

فاطمه دانشور یکی از فعالان اجتماعی و کاندیدای دور چهارم شورا‌ها نیز در این باره معتقد است، لازمه تحقق حقوق شهروندی در شهر یا روستا علاوه بر آگاه‌سازی مردم، وجود مخاطبان فعال است افرادی که نسبت به تعیین سرنوشت‌شان علاقه‌مند هستند. فردی که در انتخاب نماینده خود برای ورود به شورا‌ها دقت می‌کند بی‌شک در آینده نزدیک از نماینده انتخابی خود نیز برای تحقق یافتن حقوق شهروندی انتظار دارد تا به عنوان واسطه از شهرداری، مجلس و دولت حقوق وی را مطالبه کند.

وی با اشاره به اینکه در شهر تهران به دلیل عدم آگاهی مردم از حقوق شهروندی شاهد ظهور آسیب‌های اجتماعی و رشد سریع آنان هستیم، می‌افزاید: یکی از عوامل گسترش آسیب‌های اجتماعی در جوامع شهری محدودیت فعالیت شورا‌ها در ابعاد فرهنگی و آموزش حقوق شهروندی است. این آسیب‌ها به دلیل توسعه زندگی شهری و عدم آشنایی انسان‌ها با وظایف و حقوق خود به عنوان شهروندان گسترش می‌یابد. هر فردی حق بهره‌مندی از بهداشت، آموزش، رفاه اجتماعی، امنیت اجتماعی، اشتغال، تفریح، درمان و آزادی را داراست. آسیب‌های اجتماعی وقتی شکل می‌گیرد که فرد از این حقوق به حق خود بی‌اطلاع بوده یا نتواند به هر دلیلی از این حقوق بهره‌مند شود.

 بحث حقوق شهروندی از گستردگی و پیچیدگی خاصی برخوردار است اما باید تلاش‌ها برای شناخت مردم از حقوقشان انجام شود البته هر فردی باید نسبت به آگاه شدن از این حقوق تلاش کند و از ظرفیت شورا‌ها برای دستیبای به این مهم استفاده کند.