سلامت نیوز : پزشكی ورزشی یا همان طب ورزشی، تخصصی بالینی است كه با نگاهی ویژه بر پیشگیری، درمان و بازتوانی آسیب‌های ورزشی و بیماری‌های مرتبط با ورزش در ورزشكاران حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای، ارتقای سطح كارایی ورزشكاران و استفاده از ورزش در پیشگیری، درمان و بازتوانی بیماری‌ها و ارتقای سلامت در سطح جامعه می‌پردازد. در عرصه پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقای سلامت جامعه، پزشکی‌ورزشی نگاهی کل نگر و جامع دارد که هدف آن دستیابی به تحرک و فعالیت بدنی بیشتر در سطح جامعه است. این نگاه گروه‌های مختلفی مانند کودکان، سالمندان، زنان، افراد شاغل و ... را شامل می‌شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از خورشید ؛ دلیل اینکه افراد شاغل به‌عنوان گروه خاص درنظر گرفته می‌شوند این است که ساعات زیاد کارآنان، امکان برنامه‌ریزی برای فعالیت در این گروه را مشکل کرده است و از طرفی شرایط شغلی در بیشتر اوقات به گونه‌ای است که یا امکان تحرک و فعالیت فیزیکی از شاغل گرفته می‌شود، مانند کارمندان پشت میزنشین یا مجبور به انجام کارهای سنگین و طاقت‌فرسا هستند، مانند کارگران. در نگاه سلامت‌محور همه آحاد جامعه از نظر فعالیت فیزیکی نیاز به حداقل‌هایی دارند که در گروه بزرگسال این حداقل به صورت نیم ساعت فعالیت با شدت متوسط در 5 روز از هفته تعیین شده است.

البته می‌توان انجام ورزش‌های قدرتی و کششی را نیز به آن اضافه کرد. با این میزان فعالیت احتمال ایجاد بیماری‌های غیرواگیر مانند فشار خون، دیابت و ... به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد. برای درمان بیماری‌های عضلانی ـ اسکلتی مانند کمردرد، گردن درد، آرتروز زانو، مراحل ابتدایی بیماری‌های غیرواگیر مانند فشارخون و دیابت و نیز درمان چاقی مداخلات ورزشی متعددی وجود دارد. شایع‌ترین بیماری‌های ناشی از شغل دکتر روح‌الله نوریان، متخصص پزشکی‌ورزشی درباره شایع‌ترین بیماری‌های ناشی از شغل این چنین می‌گوید: مشاغل از نظر میزان تحرک و نیز حتی نوع مسئولیت محول شده به فرد تفاوت‌های زیادی دارند. به همین دلیل امکان دسته‌بندی بیماری‌های ناشی از شغل به صورت کلی وجود ندارد. اما به هر ترتیب چه در مشاغل سخت و چه در مشاغلی که لازمه آن نشستن طولانی‌مدت است؛ مشکلات عضلانی اسکلتی بسیار شایع است.

این مشکلات می‌تواند ناشی از حوادث، مانند شکستگی یا دررفتگی مفاصل، آسیب‌های عضلانی حاد و پیچ‌خوردگی مفاصل یا ناشی از قرار گرفتن بدن در وضعیت و حالات غلط مانند کمردرد، گردن درد، دردهای شانه، سندرم تونل کارپ و .... باشد. آیا بیماری‌های ناشی از شغل با پزشکی‌ورزشی درمان می‌شود؟ دکتر نوریان، در پاسخ به این سؤال که آسیب‌هایی ناشی از شغل به‌وسیله پزشکی ورزش درمان می‌شود یا خیر؟ چنین پاسخ می‌دهد، رشته پزشکی‌ورزشی مانند سایر تخصص‌های پزشکی دوای درد هر مشکلی نیست. در اصل برخی از بیماری‌های شغلی مانند مشکلات ریوی، پوستی و ... ارتباطی با این رشته ندارند. از طرفی، بسیاری از اقدامات پیشگیرانه چه در حیطه بیماری‌های داخلی و چه در حیطه مشکلات عضلانی- اسکلتی در محیط کار به‌ویژه در کارخانه‌ها توسط متخصصان طب کار پیگیری و عملی می‌شود.

اما در مواردی مانند آسیب‌های عضلانی اسکلتی چه در محل کار رخ دهند و چه در خانه یا هنگام ورزش، تفاوتی با هم ندارند پزشکی ورزشی می‌تواند در درمان این چنین بیماری‌ها مداخله کند. البته متخصصان پزشکی‌ورزشی در درمان بیماران از تمام مداخلات رایج مانند دارو درمانی، فیزیوتراپی، تزریق در مفاصل، بی‌حرکت کردن عضو و ورزش درمانی استفاده می‌کنند. نکته‌ای که وجود دارد این است که متخصصان پزشکی‌ورزشی به دلیل تمرکز بیشتر بر درمان مشکلات عضلانی ـ اسکلتی، مراحل بازتوانی را با دقت و شرایط خاص پیگیری می‌کنند و در این راه از سایر ارائه‌کنندگان خدمات درمانی مثل فیزیوتراپیست‌ها نیز کمک می‌گیرند.

به عنوان مثال می‌توان کمردرد را یکی از شایع‌ترین علل غیبت از کار شمرد. بیشتر موارد کمردرد احتیاجی به عمل جراحی ندارند و با اقدامات غیرجراحی رفع می‌شوند. پزشکان متخصص ورزشی علاوه بر بهره‌گیری از دارو، فیزیوتراپی و اقداماتی مانند طب سوزنی، با استفاده از ورزش بیماران را به سطح فعالیت قبلی باز می‌گردانند و در نهایت توصیه‌هایی نیز برای جلوگیری از تکرار حملات کمردرد ارائه می‌کنند. پیشگیری، راهی بهتر از درمان پیشگیری از بیماری‌های شغلی، راه‌های بسیار راحت‌تری از درمان دارد؛ با توجه به محیط مخاطره‌آمیزی زیادی که در محیط کار کارکنان وجود دارد لازم است افراد برای حفظ سلامتی خود توصیه‌های بهداشتی را در محیط کارشان رعایت کنند.

 نوریان توضیح می‌دهد: در مشاغل با تحرک کم، اجتناب از نشستن پشت میز به مدت طولانی، رعایت اصول نشستن به صورت صحیح، اجتناب از کار طولانی و بی‌وقفه با رایانه و ... اقدامات پیشگیرانه محسوب می‌شود. در این گروه نیز نقش آموزش بسیار پررنگ است. وی می‌افزاید: تهیه فضای مناسب برای ورزش در محیط کار، برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های ورزشی توسط کارفرمایان یا دادن یارانه سلامت به پرسنل مانند بن‌کارت‌هایی که در مجموعه‌های ورزشی مختلف قابل استفاده باشد از اقداماتی دیگری است که به پیشگیری از بروز مشکلات عضلانی- اسکلتی می‌تواند کمک ‌کند. ورزش را در برنامه کاری خود قراردهید دکتر نوریان، به تمامی افراد شاغل توصیه می‌کند هر شخص باید متناسب با کار خود ورزش‌های خاصی را در برنامه کاری داشته باشد به طور مثال کسانی که به واسطه شغلشان نیاز به آمادگی جسمانی بالایی دارند و به فعالیت‌های سنگین بدنی می‌پردازند باید قدرت و استقامت عضلانی را افزایش دهند. از طرفی کسانی که ساعات زیادی را در حالت نشسته می‌گذرانند باید در فواصل زمانی حداکثر 45 دقیقه‌ای از جای خود برخاسته و حرکات کششی و قدرتی سبک انجام دهند تا این اقدام مانع از کاهش انعطاف و تحلیل رفتن عضلات شود.

وی می‌افزاید: همانطور که اشاره شد، برای حفظ سلامت فعالیت ورزشی با شدت متوسط حداقل به مدت نیم ساعت و 5 روز در هفته لازم است. اجرای حرکات قدرتی در محدوده توان فرد و حرکات کششی تأثیر این فعالیت را دوچندان می‌کند. در افراد بیمار نوع ورزش با توجه به تجویز پزشک متخصص پزشکی‌ورزشی تعیین می‌شود. البته افراد سالم نیز می‌توانند برای بهبود کارایی خود به این متخصصان مراجعه کرده و نسخه سبز ورزشی بگیرند. در مشاغل خاص برنامه‌ریزی برای دستیابی به شرایط لازم کار اهمیت بسزایی دارد. به عنوان مثال آتش‌نشانان باید قدرت عضلانی، استقامت در قدرت، توان هوازی و چابکی بالایی داشته باشند که این مهم به جز با برنامه ریزی و گنجاندن برنامه‌های ورزشی مختص هر بخش در ساعات کاری و موظف، امکان‌پذیر نخواهد بود. به گفته این متخصص پزشکی‌ورزشی بهترین و مناسبترین زمان ورزش کردن برای فعالیت‌های ورزشی به خصوص فعالیت‌های هوازی، عصرهاست. البته برای افراد شاغل تنظیم زمان فعالیت ورزشی تابع شرایط شغلی خواهد بود.

شرایط بیرونی مانند آلودگی هوا نیز یکی دیگر از مواردی است که باید بیشتر به آن توجه کرد. ورزش و افزایش بهره‌وری ورزش، توان انسان را برای انجام کارهای روزمره شخصی و اجتماعی بالا می‌برد. بنابراین فعالیت‌های ورزشی برای نیروی کار اهمیت زیادی در بهره‌وری دارد. دکتر نوریان در این باره می‌گوید: به طور کلی افراد ورزشکار از نظر جسمی و روانی سالم‌تر از دیگر افراد هستند. به همین علت این افراد علاوه بر اینکه در محیط کار شاداب‌تر و پرکارترند؛ کمتر نیز دچار بیماری می‌شوند. کارفرمایان می‌دانند که غیبت از کار به دلیل بیماری از عوامل مهم کاهش بهره‌وری است که هم کارفرما را متضرر و هم بار مالی شدیدی بر بیمه‌ها تحمیل می‌کند. به بیان بهتر، هزینه برای نهادینه کردن ورزش بین پرسنل، نوعی سرمایه‌گذاری برای افزایش بهره‌وری است نه اتلاف منابع مالی. دکتر نوریان در پایان به تمامی افراد شاغل توصیه می‌کند که باید زمانی را برای ورزش کردن خود و خانواده‌شان در نظر بگیرند و منظور از ورزش کردن فقط به معنی ثبت‌نام در باشگاه‌های ورزشی نیست. پیاده‌روی، کوهپیمایی، دوچرخه‌سواری و بسیاری از فعالیت‌های مفرح و کم‌هزینه می‌توانند هم نشاط را به خانه شما بیاورند و هم سلامتی شما را تضمین کنند.