سلامت نیوز : سلامت در کشور ما حوزه اساسی تلقی نمی‌شود و این حوزه جزو اولویت‌های اساسی نیست.

دکترعلی‌رضا زالی منتخب جامعه پزشکی کشور به‌عنوان ششمین رئیس سازمان نظام پزشکی است. او تجریه و تخصص‌های فراوانی در حوزه درمان و نظام سلامت دارد و به همین خاطر توانست اعتماد جامعه پزشکی را برای تصدی پارلمان صنفی این جامعه را به‌دست آورد. از طرف دیگر حوزه سلامت در کشور ما نقائص و کاستی‌های فراوانی دارد، در فرصتی که دست داد، ایشان را به خبرگزاری تسنیم دعوت نمودیم، و با وی به گپ و گفتی بی‌پرده و صریح نشستیم که ماحصل این نشست صمیمی از نظرتان می‌گذرد:

تسنیم: آخرین وضعیت حکم تنفیذ شما به‌عنوان رئیس منتخب سازمان نظام پزشکی که باید توسط رئیس جمهور به امضا می‌رسید به کجا رسید؟

زالی: بنده قبل از توضیح این مسئله ،باید از نقش رسانه‌ها در تبیین برنامه‌های حوزه سلامت بسیار تشکر کنم .بخصوص خبرگزاری تسنیم که در مقوله‌های حوزه سلامت توانسته است به صورت کارشناسی ورود کند . ناگفته نماند که حضور جامعه پزشکی در برگزاری انتخابات سازمان نظام پزشکی بسیار قابل توجه بود، برگزاری این دوره انتخابات سازمان نظام پزشکی، با تفاوت‌هایی روبرو بود بخصوص در انتخاب رئیس این سازمان ،توسط شورای عالی سازمان نظام پزشکی و در نهایت ارسال حکم  رئیس منتخب این سازمان نیز برای  تنفیذ به ریاست جمهوری ارسال شد.  اینکه عنوان می‌شود این نامه دیر به دست ریاست جمهوری رسیده است مطلب صحیحی نیست بلکه براساس موازین تعریف شده این نامه به ریاست جمهوری ارسال شده است و در حال حاضر نیز از آخرین فرآیند امضای این نامه اطلاعی نداریم و آن چیز جدیدی که به ما منتقل شده این است که گزارشات جداگانه‌ و تفصیلی از وزیر بهداشت از طرف ریاست جمهوری درباره برگزاری این انتخابات درخواست شده است.

تسنیم: اتفاق میمونی که در این دوره از سازمان نظام پزشکی رخ داد، برخلاف گذشته ریاست سازمان نظام پزشکی کشورمنفک و جدا از رئیس سازمان نظام پزشکی تهران انتخاب شد.  در گذشته چون این مساله صورت نمی‌پذیرفت به مطالبات جامعه پزشکی رسیدگی نمی‌شد و از آن طرف نیز مطالبات جامعه پزشکی پایتخت نیز زیر سوال می‌رفت و در حال حاضر با توجه به جایگاه صنفی و اجتماعی حضرتعالی و با توجه به اینکه جایگاه پارلمان جامعه پزشکی مانند اتاق بازرگانی یا نظام مهندسی آنچنان که باید و شاید وجود ندارد، شما چه برنامه‌ای دارید تا هویت جدید این سازمان احیاء شود.

دکتر زالی: در سال‌های اخیر در ادوار مختلف، توجه لازم به مجموعه نظام پزشکی ،صورت نپذیرفت ولی واقعیت امر اینگونه نیست، زیرا سازمان نظام پزشکی می‌تواند یک مرکز صنفی مناسب برای تعامل با دستگاه‌های کشور باشد.به هر حال مراکز صنفی در تمام دنیا می‌توانند نقش مهمی را ایفا کنند بخصوص سازمان نظام پزشکی که برای دفاع از حقوق بیماران و همچنین ارائه دهنده خدمات درمانی جزو ظرفیت‌های قانونی به حساب می‌آید که قانونگذار به این مسئله نیز توجه داشته است.

در این زمینه و در ادوار مختلف صیانت از جامعه پزشکی و دفاع از حقوق بیماران همواره در برنامه‌های سازمان نظام پزشکی مورد تایید بوده است. اما همانطور که اشاره کردید برای ارتقای این جایگاه باید از تمام ظرفیت‌های جامعه پزشکی استفاده بهینه به عمل آید تا انسجام صنفی جامعه پزشکی مورد توجه قرار گیرد. ما در سال‌‌های اخیر شاهد آن بودیم که یک رفتار اجتماعی متفاوتی در سازمان نظام پزشکی نهادینه شد و یک نوع رفتار شبه‌انفعالی بود و تا زمانی که این رفتار اجتماعی در سازمان نظام پزشکی تغییر نکند مطمئنا انسجام صنفی نیز در این سازمان شکل نخواهد گرفت.

تسنیم: آیاقبول دارید که  همین مسئله باعث شده بودتا جایگاه حقیقی و حقوقی پزشکان نادیده گرفته شود؟

دکتر زالی: بله، قطعاً یکی از عوامل اصلی نیز همین موضوع است. بنابر این باید به این موضوع توجه شود که امروزه  بتوانیم برای مشاهده یک رفتار پرنشاط صنفی در جامعه پزشکی، سازمان نظام پزشکی نیز جایگاه جدیدتری را در ساختار سلامت جست‌وجو کند. اما اگر این رفتار منفعلانه جامعه پزشکی، ادامه پیدا کند وسازمان نظام پزشکی با تمام اقتدار خود و با توجه به تمام طراحی‌هایش، تا زمانی که ازپشتیبانی جامعه و بخش مدنی پزشکی برخوردار نباشد مطمئنا به یک تشکیلات اداری صرف تبدیل می‌شود.

تسنیم: ما معتقد هستیم که جامعه پزشکی آنقدر مشغول فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی و پزشکی هستند که کمتر در عرصه سیاست ورود می‌کند و به دلیل مدیریت‌های غلط گذشته در سازمان، به نوعی می‌توان گفت که سازمان نظام پزشکی به اپوزیسیون نظام تبدیل شده بود و پزشکان دوست ندارند یک حرکت سیاسی انجام دهند....

دکتر زالی: بنده این مسئله را قبول دارم که سیاست‌زدگی در هر حوزه‌ای  رخ دهد یک آفت است ،و برای سازمان نظام پزشکی به عنوان یک سازمان صنفی نیز صدق می‌کند. بنابراین براساس برنامه افراد که مورد بررسی قرار گرفت ،اکثراً بحث سیاست‌زدایی را مطرح می‌کردند و مفهوم آن این است که منتخبان سازمان نظام پزشکی به این مقوله توجه داشتند و معتقد بودند که این سازمان هر چقدر در حوزه صنفی غنی‌تر باشد بهتر است تا به مسائل سیاسی بپردازد. زیرا کارآیی بیشتری خواهد داشت.

ما در هم‌اندیشی که با منتخبین سازمان نظام پزشکی داشتیم به این مسئله واحد رسیدیم که به دور از سیاست‌زدگی ،در فعالیت‌های سازمان نظام پزشکی، البته بدون اینکه منفک باشیم حضور موثر داشته باشیم زیرا به هر حال در سال‌های اخیر جامعه پزشکی کشور به یک بالندگی رسیده است که می‌تواند انواع سلایق متفاوت را در خود جای دهد و این مدلی خواهد بود که در سال‌های رو به جلو در سازمان نظام پزشکی شاهد خواهیم بود.

ما گروه‌های متفاوت علمی و پژوهشی در جامعه پزشکی را می‌بینیم و از دیگر مواردی مهمی که در جامعه پزشکی به آن توجه می‌شود حوزه‌های درمان، حقوق بیماران، بحث تقویت بودجه‌ در سلامت کشور، دستاوردهای نوین علمی در این عرصه و ارتقای شاخص‌های علمی سلامت است که سلایق متفاوتی در این مباحث با هم اشتراک دارند و این نشان می‌دهد که سازمان نظام پزشکی می‌تواند همه سلایق متفاوت را در خود جای دهد و ما یک همزیستی مسالمت‌آمیز با تکثر سیاسی را در نظام پزشکی شاهد هستیم.

 یکی از موضوعاتی که در سال‌های اخیر به این مسئله کمک کرد، تجربه دفاع مقدس بود زیرا به هر حال جامعه پزشکی و دفاع مقدس، فارغ از هرگونه تفکر سیاسی و در کنار همدیگر حرکت کردند و اثرات نقش‌آفرین داشتند و حرکت‌های بسیار ارزنده و دستاوردهای ملی در حوزه بهداشت و درمان ایفا کردند و مسائل سیاسی در این مسئله مطرح نبود و این مسئله کمک کرد به همگرایی و تجربه خوب همگرایی در حوزه پزشکی از نتایج دفاع مقدس است.

امروز هم شاهد آن هستیم که عطر دفاع مقدس در جامعه پزشکی کشورمان مستولی است و استمرار دارد و ما شاهد آن هستیم که به هر حال حتی وقتی تیم‌های اضطراری در استان‌های مختلف دور هم جمع می‌شوند، انواع گرایش‌های سیاسی را در بر گرفته‌اند و هنوز هم آن شاکله و همگرایی با بهره گیری از آموزه‌های دفاع مقدس در حوزه سلامت کماکان امواج و تبلور آن مشاهده می‌شود.

نکته دوم که در این زمینه وجود دارد دستاوردها و خوداتکایی در عرصه بهداشت و درمان است که در سال‌های گذشته جدا از تفکرات سیاسی، فعالان حوزه سلامت دست به دست هم دادند و می‌بینیم که امروز در حوزه درمان، کشورمان بی نیاز از  دریافت خدمات درمانی از دیگر کشورها است و همه جامعه پزشکی در این زمینه مشارکت داشتند و این مورد دوم نیز بسیار کمک کرد تا جامعه پزشکی جدا از هرگونه گرایش‌های سیاسی ارتقا یابند.

بنابراین ما این مسئله را یک فرصت تلقی می‌کنیم و معتقد هستیم که در جامعه پزشکی این ظرفیت متکثر وجود دارد و ما نیز همه سلایق سیاسی نظام‌پزشکی را محترم به شمار می‌آوریم و اگر در جایی بشود تکثر سیاسی و حرفه‌ای با یک همگرایی مشترک و جدا از پرهیز از اختلافات به وجود آورد نظام پزشکی می‌تواند مدل مناسبی برای اقشار جامعه پزشکی باشد.

تسنیم: در چند سال اخیر با توجه به سیاست‌هایی که در کشور بود، بسیاری از NGOها مانند سازمان نظام مهندسی و اتاق بازرگانی  در تعیین سیاست‌های اجرایی حتی در حد مشورت دادن به مجلس شورای اسلامی را شاهد بودیم. ولی مشکلی که در جامعه پزشکی می‌بینیم برخلاف تصور بیرون ،یک فاصله طبقاتی در جامعه پزشکی وجود دارد مثلاً پزشکان عمومی مشکل دارند و در برنامه‌ها گنجانده نمی‌شوند و انجمن پزشکان عمومی نیز همیشه دنبال احقاق حق خود هستند یا اینکه گرو‌هایی پروانه‌دار تجربیاتشان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد .برنامه مشخص شما برای این همگرایی و اتحاد در سازمان نظام پزشکی چیست؟

دکتر زالی: ما در حال حاضر بالغ بر 164 انجمن علمی، تخصصی و صنفی در حوزه سلامت داریم، ظرفیت بسیار متعالی و ارزنده‌ای در کشور وجود دارد و نگاهی که به این عزیزان داریم یک نگاه کاملاً فرصت‌زایی است و معتقد هستیم حضور این انجمن‌ها که افراد کارشناس و خبره در آن فعالیت می‌کنند و صاحب ایده و مسلط به حوزه‌های علمی و اجتماعی هستند نه تنها برای سازمان نظام پزشکی تهدید نیست بلکه یک فرصت بالقوه به حساب می‌آیند.

سازمان نظام پزشکی در دوره جدید ، همگرایی بیش از گذشته رابین انجمن‌های علمی و پزشکی در حوزه سلامت  خواهدداشت. زیرا انجمن‌ها بازوان پرتوان نظام پزشکی باید باشند و بتوانند در حوزه‌های علمی، پزشکی، صنفی و حرفه‌ای به ما کمک کنند و در آغاز دوره جدید نظام پزشکی جلسات متعددی را با انجمن‌ها داشته‌ایم تا به همگرایی مطلوب نزدیک شویم و نمونه عینی آن را با برگزاری 4 تا 5 جلسه عملیاتی و فنی با اعضای انجمن پزشکان عمومی صورت پذیرفت و خوشبختانه دوستان فعال و کارشناس و زبده‌ای در سراسر کشور به انتخابات پزشکی راه یافته‌اند.

تیم بسیار آماده‌ای را در انجمن پزشکان عمومی شاهد هستیم، هم دلسوز هستند و هم توانمند، و اعلام آمادگی دو طرفه شده است و در همین مدت کوتاه ما به عنوان اعضای هیئت مدیره انجمن پزشکان عمومی دو جلسه عمومی با وزیر بهداشت داشتیم که جلسه نخست در حول و حوش مسائل طب عمومی بود و در جلسه دوم با وزیر بهداشت و 5 نفر از روسای دانشگاه علوم پزشکی کشور داشتیم که علاوه بر منتخبین انجمن پزشک عمومی، سرشاخه‌های پزشکان عمومی در استان‌ها نیز دعوت شده بودند که جلسه بسیار مهمی برگزار شد و بسیاری از دغدغه‌ها و مشکلات پزشکان عمومی بخصوص در استان مازندران و استان فارس مطرح شد.

سومین دستاوردی که از این ارتباطات تاکنون حاصل شده است قرار شد برای نخستین‌بار با انتخاب انجمن پزشکان عمومی و نظام پزشکی فردی را به عنوان مشاور وزیر بهداشت در حوزه پزشکان عمومی معرفی کنیم که ما نیز این فرد را به دکتر طریقت منفرد معرفی کرده‌ایم تا به عنوان مشاور ویژه وزیر بهداشت فعالیت کند که آن فرد نیز به تبع مطالبات جامعه پزشکی بخصوص پزشکان عمومی را پیگیری کند.

براساس صحبت‌هایی که قبل از انتخابات نظام پزشکی داشتیم برای اینکه یک ساختار منظمی در این سازمان داشته باشیم دو پیشنهاد را مشترکاً با همکاری پزشکان عمومی پیگیری می‌کنیم که یکی از این پیشنهادها براساس تصویب شورای عالی نظام پزشکی و استقرار رئیس منتخب پزشکی عمومی در ساختار نظام پزشکی ایجاد کنیم و دومین پیشنهاد ما این است که یک کمیسیون ویژه‌ در ذیل شورای عالی نظام پزشکی برای رسیدگی به فارغ‌التحصیلان جوان گروه‌های مختلف پزشکی ایجاد شود.

تسنیم: شما در نخستین موضع گیری  پس از انتخاب‌تان، یک بحثی درباره تعرفه‌ها داشتید، بنده خواهش می‌کنم تصویری که از وضعیت سلامت کشور را دارید تشریح کنید.

دکتر زالی: احساس بنده این است که سلامت در کشور ما حوزه اساسی تلقی نمی‌شود، نه در برنامه‌ریزی‌ها و نه در رفتارها، و در مجموع حوزه سلامت جزو اولویت به حساب نمی‌آید و این مسئله از روی قصد نیز نیست ،بلکه برای حوزه سلامت نهادینه‌سازی لازم صورت نپذیرفته است و یکی از دلایل آن این است که امروز اگر بخواهیم در حوزه سلامت کاری را انجام دهیم از نگاه سرمایه‌ به آن نمی‌نگریم در صورتی که ما معتقدیم از نظر اقتصادی پرداختن به حوزه سلامت بهره‌وری جدیدی را برای کشور ایجاد می‌کند.

ما امروز در ابتدای دهه پیشرفت و عدالت هستیم و هر دو موضوع پیشرفت و عدالت به نوعی با بحث سلامت در هم تنیده هستند اگر ما بخواهیم به پیشرفت توجه کنیم باید انسان‌های سالم داشته باشیم و اگر بخواهیم بهره‌مندی فیزیکی و روانی نیز داشته باشیم باید در سایه سلامت این مسئله محقق شود.

بحث عدالت نیز یک از مصادیق مهمش حوزه سلامت است، یعنی اگر در جامعه‌ای سلامت محقق شود می‌توانیم بگوییم که یکی از نزدیکترین مسیرها برای تحقق عدالت در کشور صورت پذیرفته است و هر چه جامعه از مصادیق سلامت دورتر شود می‌توانیم بگوییم که از عدالت اجتماعی نیز فاصله گرفته است بخصوص که امروزه بحث جدی مطرح است که پیکره سلامت در هر جامعه بشدت متاثر از عوامل اجتماعی ذیربط در حوزه سلامت است.

به هر حال دو دهه است که این تفکر در عرصه جهانی شکل گرفته است و عنوان می‌کنندکه" سلامت یعنی سلامتی که عوامل اجتماعی در آن مشارکت داشته باشند" و 7.5 درصد عوامل موثر در حوزه سلامت از مولفه‌های اجتماعی است و مانند گذشته نیست که ما فکر کنیم همه مسائل سلامت در حوزه بهداشت و درمان خلاصه می‌شود. مثالی می‌زنم، امروز اگر فرض کنیم در منطقه‌ای بیماری "سل مقاوم" را بخواهیم حذف کنیم و اگر می‌خواهیم در این کار موفق شویم باید فقر، جهل و رفتارهای پرخطر نیز باید ریشه کن شود. مثلاً اگر بخواهیم در حوزه اعتیاد به عنوان یک معضل در سلامت برنامه‌ریزی لازم را داشته باشیم نمی‌توانیم مقوله‌های اشتغال، سرانه خانوار، رفتارهای نامناسب و زمینه‌سازی تقویت کودکان را توجه نکنیم. اگر این مسائل را توجه نکنیم معضل اعتیاد ریشه‌کن نمی‌شود بنابراین این مسائل نشان می‌دهد امروزه به طور مستقیم مباحثی که با حوزه سلامت مرتبط است باید نگاهی نیز به عوامل اجتماعی کرد.

تسنیم: البته این مسئله به سیاست‌گذاری حاکمیت و نظام نیز مربوط می‌شود.

دکتر زالی: بله، و به دلیل همین است که تاکید می‌کنیم اگر می‌خواهیم دهه پیشرفت و عدالت را در کشور به جلو ببریم نمی‌توانیم سلامت‌محور عمل نکنیم و به همین دلیل است که معتقدیم جایگاه سلامت در کشور ما یک جایگاه حداقلی است و برای رسیدن به جریان حداکثری همه دستگاه‌های اجرایی، قانونگذاری و نظارتی باید بیش از گذشته وارد این موضوع شوند و سلامت محوری زمینه‌ساز تمام فعالیت‌ها را در بر گیرد.

تسنیم: مسلماً در این زمینه باید نقش فعال سازمان نظام پزشکی در این عرصه بیشتر شود.

دکتر زالی: خوشبختانه ارتباط بسیار خوب و سازنده‌ای را با نمایندگان مجلس برقرار کرده‌ایم و در سایه این تعاملات بسیاری از نقطه‌نظرات بین دو طرف مورد تبادل قرار گرفت و در دو سال گذشته از طریق کمیسیون فرهنگی اجتماعی مجمع تشخیص مصلحت نظام مباحث مختلفی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و در نهایت در متن سیاست‌های کلان کشور، سازمان نظام پزشکی نقش فعالی را ایفا کرد و به نظر من در چند ماه اخیر حضور موثر کاشناسان سازمان نظام پزشکی به نیابت از جامعه پزشکی که هدف اصلی آن ارتقای سلامت آحاد جامعه است را شاهد هستیم.

در این زمینه تعامل بسیار خوبی با کمیسیون بهداشت و درمان مجلس داشتیم و در چند ماه اخیر نیز با شتاب افزون‌تری این تعاملات رو به جلو بوده است و در بسیاری از موارد سلامت بین سازمان نظام پزشکی و اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نظرات قابل اشتراکی وجود داشته و در مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز خوشحال هستیم برای نخستین بار همه کارشناسان حوزه سلامت به یک جمع‌بندی مشترکی رسیدند تا در قالب سیاست‌های کلی و کلان نظام محقق شود.