سلامت نیوز : ایرانیان در حالی براساس آمار «دكتر علیرضا زالی» رئیس سازمان نظام پزشكی كشور بیشترین هزینه درمان را در خاورمیانه می‌پردازند كه به گفته «منوچهر جهانیان» معاون گردشگری سازمان گردشگری كشور بیشترین ظرفیت برای پذیرش بیماران خاورمیانه در صنعت گردشگری سلامت را ایران دارد.

اما همانطور كه محمدحسن شهریاری رئیس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس به تهران امروز می‌گوید: «دولت در سال‌های گذشته نه تنها نتوانسته است از ظرفیت‌های گردشگری سلامت استفاده كند بلكه به شدت وضعیت نظام سلامت را به خطر انداخته است» او می‌گوید: «بردن بیمارانی كه عمدتا از كشور عراق به ایران می‌آیند و سپردن آنها به دست دانشجویان پزشكی باعث شده تا تنها گردشگران سلامت ایران هم از آمدن به ایران پشیمان شوند.» بنابراین نظام سلامت كشور تاكنون نتوانسته است از شایستگی‌های خود در زمینه توریسم سلامت بهره ببرد و به گفته زالی متاسفانه در کنار پاكستان بیشترین هزینه درمان از جیب مردم ایران در خاورمیانه پرداخت می‌شود.

زخم كهنه دارو

به گفته دكتر زالی دارو در دنیا به عنوان یك كالای استراتژیک محسوب می‌شود: «ما در كشورمان در حوزه دارو و درمان یك مشكل مبنایی داریم و آن هم این است كه كمبود اعتبارات در این حوزه وجود دارد و در سالیان گذشته و در حدود دو دهه گذشته نیز زخم كهنه‌ای با عنوان كمبود اعتبارات در حوزه دارو و درمان را شاهد هستیم.» زالی كمبود اعتبارات در این حوزه را ناشی از نگاه حداقلی می‌داند، نگاه حداقلی كه خود را در بدترین شرایط و در زمانی كه دنیا ایران را تحریم كرد بود خود را نشان داد زمانی كه دولت به رغم همه هشدارها حاضر نشد تا ارز مرجع را به دارو وتجهیزات پزشكی بدهد. داروهایی كه هم اینك كه رئیس‌جمهور دولت یازدهم هم انتخاب شده، همچنان بخشی از آن پشت گمرگ مانده است. دكتر زالی برای حل مشكل می‌گوید: «یكبار برای همیشه این اعتبارات حوزه سلامت به صورت منطقی، روزآمد و كارآمد و با یك نگاه كاملا آینده‌نگر و متناسب با ظرفیت‌های چالشی نوین سلامت طراحی شود.»

كمبود جدی اعتبارات در نظام سلامت

رئیس دولت دهم نه تنها ارز مرجع را برای ورود دارو و تجهیزات پزشكی اختصاص نداد واین مسئله تا بركناری نخستین وزیر زن بعد از انقلاب پیش رفت بلکه 10 درصد سود ناشی از اجرای برنامه هدفمندی یارانه‌ها را هم پرداخت نكرد. اما مسئله‌ای كه زالی می‌گوید نشان می‌دهد كه وضعیت اعتبارات نظام سلامت دارای مشكلات بنیادی بوده است. به گفته او اگر دولت به تمام تعهداتش هم عمل می‌كرد باز هم نظام سلامت به نقطه مطلوبی نمی‌رسید كه البته این حرف گویای وضعیت بسیار حاد نظام سلامت است. از سوی دیگر برنامه‌های دولت در دو سال اخیر به سمتی رفت كه خود باعث ایجاد بازارهای سیاه و افزایش قیمت دارو شد.

به گفته زالی و براساس بررسی‌های 11 سال اخیر سهم بهداشت و درمان از بودجه عمومی كشور حدود 9.2 درصد بود، در صورتی كه امروزه مشخص شده است در كشورهای توسعه یافته حداقل اعتبار كف سهم عمومی بودجه كشورها برای حوزه بهداشت و درمان 16 درصد است. زالی پرداخت بیش از 70 درصد هزینه درمان از جیب مردم را سرآغاز مشكلات جدی می‌داند. البته در قانون برنامه توسعه چهارم پیش‌بینی شد در زمینه پرداخت هزینه‌های كمرشكن، نظام سلامت باید از 3 درصد به حدود 1.5 درصد می‌رسید اما آماری كه امروز وجود دارد نگران‌كننده است. آمار رسمی وزارت بهداشت در سال 91 نشان می‌دهد كه این آمار به 7.5 درصد رسیده است ولی بر اساس برخی آمارهایی كه ما در كلانشهرها داریم عدد 14 درصد را نشان می‌دهد و در حاشیه شهرها این عدد به 16 درصد نیز می‌رسد كه باعث نگرانی ا فكارعمومی شده است.

بیمه‌های بی‌اثر

دولت در چند سال گذشته هم كه بر طبل اجرای برنامه پزشك خانواده كوبید باز هم روی بیمه‌ها حساب زیادی باز كرد؛ بیمه‌هایی كه قرار است رابطه مالی بیمار و پزشك را قطع كنند و درمانی رایگان را در اختیار بیماران قرار دهند. اما به گفته زالی مطالعات انجام شده نشان می‌دهد كه بیمه‌ها كمترین میزان اثربخشی برای جلوگیری سقوط خانوارها به زیر خط فقر را داشته‌اند.

او می‌گوید: «مفهوم این مطالعه این است كه هیچ راهی برای حل این معضل اجتماعی وجود ندارد مگر اینكه سازمان‌های بیمه‌گر بخصوص بیمه‌های پایه و در ادامه آن بیمه‌های تكمیلی با عمق بیشتری خدمات حوزه سلامت را پوشش دهند.» این درحالی است كه در سال‌های گذشته به موازات مشاركت بیمه‌ها در تامین منابع سلامت به صورت كاملا متفاوتی، پرداخت از سهم مردم افزایش یافت یعنی همان زمان كه پرداخت از جیب مردم افزایش می‌یابد سهم بیمه‌ها كمتر شده است مثلا در كشور زمانی كه پرداخت از جیب مردم در حدود 52 درصد بود در همان زمان سهم بیمه‌ها در تامین منابع سلامت حدود 22.5 درصد بود و در حال حاضر بر اساس آخرین پیش‌بینی بیمه‌ها حدود 18 درصد برای تامین منابع سلامت مشاركت دارند و به صورت تصاعدی پرداخت از جیب مردم افزایش پیدا می‌كند. این مسئله نشان می‌دهد كه خود بیمه‌ها هم نیز دچار كمبود منابع هستند و نمی‌توانند خدمات بهتری به بیمار بدهند.

طرحی از نو

زالی بر این اعتقاد است كه باید نگاه سلامت در چهار سال آینده جزو اولویت اصلی برنامه‌های رئیس‌جمهور منتخب باشد، زیرا مسئله سلامت به صورت یك مطالبه عمومی درآمده است، شاید در 10 سال گذشته مبحث سلامت به عنوان یك مطالبه عمومی به حساب نمی‌آمد ولی امروز در بررسی‌ها نشان داده شده است كه سلامت یك مطالبه عمومی شده است. علاوه بر آن هزینه‌های سرسام‌آور سلامت امروز شمار بسیار زیادی از ایرانیان را زیرخط فقر برده و باعث شده تا ایرانی كه خود می‌توانست به مقصد گردشگران سلامت خاورمیانه تبدیل شود، بیشترین هزینه را از جیب شهروندان خود بردارد و بعد از پاكستان قرار بگیرد. همچنین ورود داروهای چینی، هندی و داروهای تقلبی كه برچسب اصل می‌خوردند، جان بیماران را به خطر انداخته است.

بنابراین آخرین نفس گردشگری سلامت هم گرفته می‌شود،چه تضمینی وجود دارد كه جان یك توریست گرفته نشود. هرچند صنعت گردشگری سلامت در ایران دارای زخم‌های عمیقی است كه عفونی شده است. زخم‌هایی كه پیش از این شهریاری درباره آنها با تهران امروز به گفت‌وگو نشسته بود. او از دلالال عرب صحبت می‌كند كه بیماران عرب را به عنوان زائر وارد ایران می‌كنند و سر از ناكجا آباد درمی آورند. آنطور كه شهریاری می‌گوید: «گردشگری سلامت ایران در زمینه جراحی چشم در میان خاورمیانه فعال است كه البته آن هم به عراقی‌ها محدود می‌شود.» عراقی‌هایی كه به گفته او به مرز ایران - عراق نرسیده، بخیه زخم‌هایشان باز می‌شود تا نظام سلامت هم در درمان بیماران داخلی درماند و هم در درمان تعداد ناچیز گردشگران سلامت.