سلامت نیوز : آیا درد یک نوع بیماری به شمار می‌رود؟ شیوه‌های شناسایی درد در بدن کدام است؟ راه‌های درمان دردهای مزمن و غیرمزمن چیست؟ همشهری این سؤالات را با دکتر قاسم قارون، مؤسس و رئیس مؤسسه تشخیص و درمان درد در آلمان در میان گذاشته است.

آیا دردهای مزمن لاعلاج است؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری ؛ با توجه به آمار بالای بیماران دارای درد مزمن نمی‌توان همه را لاعلاج دانست که تا آخر عمر مجبور به استفاده از انواع مسکن‌ها باشند لذا معتقدم تعداد زیادی از این افراد با تحقیق بیشتر و بررسی جامع‌نگری پزشکی، شانس تشخیص علت درد مزمن و درنتیجه امکان معالجه قطعی در آنها وجود دارد. یکی از دلایل عدم‌موفقیت در این مورد،محدود کردن همه توجهات به‌خود درد و کمتر به ریشه یابی آن بوده که به کمک کمپا‌نی‌های دارو‌سازی‌ اکثرا علامت درمانی شده و فراموش می‌شود که درد یک بیماری نیست بلکه عکس‌العمل یک دستگاه حسی است که در کنارحواس پنجگانه به‌منظور تشخیص آسیب و اختلال پیش‌بینی شده، با این تفاوت که سلول‌های حسی این دستگاه برخلاف سایر حواس در یک یا 2 نقطه متمرکز نیستند بلکه در تمام اعضای بدن، پخش و به کمک شبکه اعصاب مرکزی، محیطی و عصب سمپاتیک و پاراسمپاتیک به هم مرتبط هستند.

علت مزمن شدن درد چه می‌تواند باشد؟

یکی از علت‌های مزمن شدن درد، ایجاد حساسیت و خاطره‌سازی‌ در حس درد، به‌دلیل عدم‌تشخیص یا درمان ناقص، در بدو کار است که به مرور زمان در دستگاه حسی ایجاد می‌شود، بدین معنی که مانند حس شنوایی همانگونه که وقتی آهنگی کرارا شنیده شد، کافی است که بعد‌ها یک یا چند نت از آن به گوش برسد، فورا نه‌تنها تمام موزیک، بلکه خاطرات گذشته همراه آن هم به تصویر درمی‌آید، که این خاصیت در مورد حس بویایی و بینایی هر روز تکرار می‌شود.

خاطره‌سازی‌ حواس یعنی چه؟

ترشح بزاق با دیدن یا شنیدن اسم لیموترش یکی از نمونه‌های خاطره‌سازی‌ حواس است که اگر کسی آن‌را نچشیده باشد متوجه نمی‌شود. و این اصل در مورد دردهای مزمن هم صدق می‌کند، بدین معنی که نه‌تنها به‌دلیل شبکه ارتباطی اعصاب هر نقطه‌‌ای از بدن می‌تواند خاطرات درد گذشته را به‌شدت درد اولیه زنده کند بلکه مقدار کمی از محرک مانند چند نت موسیقی در مثال فوق، برای شروع درد کافی است.

درد فانتوم به چه نوع دردی گفته می‌شود؟

دردهای شبحی یا دردهای فانتوم نوعی از درد است که منشأ واقعی ندارد، بیمار در این مواقع از درد در عضوی قطع شده شکوه دارد که سال‌هاست اثری از آن نیست ولی به‌دلیل تحریک عضوی دیگر که در مسیر شبکه ارتباطی با عضو حذف شده قرارمی‌گیرد، به‌دلیل خاطره‌سازی‌ درد تصویر قدیمی را در بیمار زنده می‌کند، در مقایسه با کار کامپیوتر که اطلاعات داده شده ولو قدیمی، در هرجست‌وجو که ارتباطی با موضوع داشته باشد روی صفحه ظاهر می‌شود، با این تفاوت که در سیستم اعصاب و مغز انسان برنامه یا اطلاعاتی قابل حذف نیست.

لذا این خاصیت تنها به اندام قطع شده یا دندان کشیده شده محدود نمی‌گردد بلکه در هرعضو دیگر موجود هم که قبلا مورد آسیب یا جراحی قرارگرفته ولی فعلا سالم است می‌تواند خاطرات دردناک گذشته زنده شود. اهمیت این مسئله به‌دلیل تخصصی و فوق‌تخصصی شدن پزشکی در انتخاب کلینیک مناسب مشخص می‌شود که بیمار به‌دلیل احساس درد در نقطه‌ای از بدن و با راهنمایی اطرافیان به متخصصی مراجعه می‌کند که نباید همیشه درست باشد به‌عنوان مثال وقتی خانمی علت کمر درد خود را در کلیه حدس می‌زند، نمی‌تواند از این متخصص، انتظار معاینه دستگاه جهاز هاضمه را داشته باشد. لذا با دقت و کمک پزشک‌خانواده می‌توان مانع اتلاف وقت و گمراهی درمان شد.

برای پیشگیری و تشخیص علل درد‌های مزمن چه تکنیک‌هایی وجود دارد؟

توصیه ما این است:
درمان درد باید در ابتدا به هر صورت موفق و کامل باشد و این کار زیبایی است که همکاران متخصص بیهوشی ما بعد از اعمال جراحی انجام می‌دهند و با کمک دارو و تکنیک‌هایی که در اختیار دارند مانع احساس درد بعد از عمل در بیمار و در نتیجه مانع هر نوع خاطره‌سازی‌ و مزمن شدن درد جراحی می‌شوند.

توصیف و تشریح دقیق نوع درد در مراجعه به پزشک، چرا که فرم و نوع درد خود راهنمای عارضه است به‌عنوان مثال درد تیزو برنده شدیدی که از پهلو به طرف کشاله به‌طور حمله‌ای کشیده می‌شود می‌تواند نشانه حرکت سنگ کلیه و درد زانو و پا که باحرکت کمر تشدید می‌شود اکثرا در اثر انقباض عضلات پشت است لذا دقت بیمار و تشریح فرم، شدت و محل درد بدون پیش‌‌داوری همه کمکی است به تشخیص صحیح.

شرح دقیق سابقه بیماری که بیمار بهتر از هرکسی اوضاع و تغییرات سلامت خود را مدنظر داشته و از طرفی هیچ درمانگری فرصت سؤال و جواب زیاد ندارد، پس گزارش سیستماتیک مختصر و مفید، بیماری و تغییرات آن همراه مشاهداتی که در طول زمان به‌دست می‌آید همه کمک به درمان موفق محسوب می‌شود به‌عنوان مثال وقتی دردی درعضوی متناوب، کم وزیاد و با فواصل بی‌دردی همراه است، نمی‌تواند نشانه یک بیماری عضوی، چه التهاب جدی، تومور، پرولاپس دیسک یا تنگی کانال نخاع باشد، حتی اگر در رادیوگرافی و ‌ام‌آر‌آی‌های تکراری چنین پیدایش تصادفی گزارش شود چرا که هیچ‌کدام از روز و شب و شرایط خانوادگی، اجتماعی تبعیت نمی‌کنند، مگر درد یا بی‌حسی دائم و در حال تشدید باشد که خود نیز محتاج معاینات دقیق‌تری است.

تأثیرات عوامل تغذیه‌‌ای، حرکت، گرما و سرما و سایر عوامل زیست‌محیطی و دارو‌ها روی شدت درد.پرهیز از هرنوع پیش‌داوری و استفاده از اصطلاحات پزشکی و ارائه تشخیص‌های دیگران که می‌تواند باعث گمراهی درمانگر و در نتیجه شروع سنگ بنای غلط تشخیص و درمان شود.چه خوددرمانی و چه درمان ناقص و مراجعه همزمان به چند متخصص، همه جز اغتشاش فکری و مزمن شدن بیشتر بیماری خاصیت دیگری ندارد.

از آنجا که همه در مراجعه به پزشک از دردناک‌ترین عضو شروع می‌کنند که ممکن است به‌دلیل توسعه درد دور از محل اصلی و شروع عارضه باشد، بهتر است نقطه شروع همیشه مدنظر باشد.