سلامت نیوز : فراغت از كار روزانه و موظف، همیشه در زندگی آدمی وجود داشته و دارد؛ اما اعتنای ویژه به مساله اوقات فراغت، بیشتر بعد از ظهور زندگی ماشینی صورت گرفته است و گرنه در روزگاری كه انسان از یك زندگی طبیعی برخوردار بود و اینچنین در چنبره سیستم‌های جورواجور دنیای صنعتی گرفتار نیامده بود، همه زندگی‌اش در اوقات فراغت سپری می‌شد. درآن ایام، بزرگ‌ترین عبادت و تفریحش، كار بود. به بیان دیگر، همه كار و فعالیتش در مزرعه و بازار، چنان آرام و بی‌دغدغه بود كه ضرورتی در سامان بخشی به اوقات فراغتش نمی‌دید.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد ؛ اضافه بر این، از آن زمان كه خانه و مدرسه نیز كاركرد و پایگاه حقیقی خودشان را از دست دادند و نتوانستند مثل گذشته یكه‌تاز تربیت فرزندان باشند، پرداختن به این موضوع، یكی از وظایف و سیاست‌های نهادهای رسمی شد. اگرچه همه سنین و اقشار جامعه به نوعی برخوردار از اوقات فراغتی هستند كه باید برای آنها برنامه‌ریزی كرد اما در این نوشتار، تاكید عمده روی قشر دانش‌آموزان است. در آغاز هرفصل تابستان، در و دیوارهای شهرها پرازحرف و حدیث‌های بسیار مراكز مختلف تربیتی می‌شود كه؛ اوقات فراغت خویش را در كنار ما بگذرانید. واقعیت این است كه تعطیلی مدارس، الزاما به معنی تعطیلی امرتربیت نیست. فرارسیدن اوقات فراغت، آغاز یك دوره تحصیلی جدید نامریی است كه چه بسا بهتر و بیشتر از تربیت مدرسه‌یی تاثیرگذار می‌تواند باشد.

اوقات فراغت از جمله مقوله‌هایی است كه سهل و ممتنع‌اند. یعنی در عین سادگی، بسیار پیچیده‌اند. اغلب اوقات فراغت را زمانی برای تفریح به حساب می‌آورند. برخی مراكز نیز از آن به عنوان مانوری برای به رخ كشیدن برنامه‌های فصلی خویش استفاده می‌كنند. بعضا نیز آن را به عنوان ممردرآمدی در قالب اخذ شهریه فرض می‌نمایند. برخی نیز آن را چند صباحی می‌بینند كه باید به هرشكلی و شاید طبق سنوات قبل، سپری شود. در تمامی این رویكردها و نظایر آن، وجود مدیریت‌های سلیقه‌یی و خودمحور اسباب زحمت‌اند كه ناخواسته رقابت‌هایی ناشیانه بین خود و سایر دست‌اندركاران امور اوقات فراغت تولید می‌كنند.

در نتیجه و در ازدحام این همه وانمودسازی‌های رنگارنگ، كودكان و نوجوانان و خانواده‌های آنها دچار سردرگمی می‌شوند. استفاده از اوقات فراغت چندان بدیهی است كه شاید ضرورت نداشته باشد نفع و فایده‌های آن را برشمرد. همه ما ساخته و پرداخته اوقات فراغتی است كه گاه و بیگاه در زندگی داشته‌ایم. در واقع شایسته‌تر آنكه به ضرر و زیان‌هایی را كه بایت بی‌توجهی به این اوقات عاید فرزند آدمی می‌شود، اشاره شود. با این همه همین قدر باید گفت كه استفاده از اوقات فراغت چون داوطلبانه و به دور از كنترل مستقیم خانه و مدرسه است، تاثیرقابل توجهی درتربیت فرزندان دارد.؛ به طوری كه اثرآن در یك ماه، چه بسا برابر یك سال تعلیم و تربیت مدرسه است.

اوقات فراغت، نیازمند برنامه‌ریزی است. در این مسیر والدین باید تنها به طور غیرمستقیم مداخله كنند و نباید برای اوقات فراغت فرزندان، آنطور كه خودشان دوست دارند، برنامه‌ریزی كنند. باید به علایق و سلیقه‌های بچه‌ها احترام بگذارند. استفاده بیشتر و بهتر از اوقات فراغت می‌تواند امری سلیقه‌یی تلقی شود كه مقتضیات زمانی و مكانی خاص خود را می‌طلبد. با این همه در بهره‌گیری بهینه از این فرصت ها: نخواهیم كه اوقات فراغت را پر كنیم و به جای آن شایسته است كه به غنی كردن محیط‌های زندگی و محرك‌های تربیتی توجه لازم بشود. بدون آنكه كمترین بی‌توجهی به نیازهای افراد در جهت دادن تامین اوقات فراغت صورت گیرد، تلاش شود تا اصل تربیت غیرمستقیم و هدفمندی در طول برنامه در نظر گرفته شود. اوقات فراغت درحقیقت باید زمانی باشد كه فرد به دلخواه خود از وقت و فرصت‌های پیش رو استفاده كند.

به بیانی دیگر زمان رهایی از همه قیود و بندهایی است كه فرد براساس ضرورت یا اجباربه آن تن می‌دهد. دركشورما معمولا زمانی كه تابستان فرا می‌رسد و جمعیت 10 الی 15 میلیونی دانش‌آموزان از درس و مشق رهایی می‌یابند، تازه اوقات فراغت معنا می‌یابد و برخی از نهادها به صرافت می‌افتند تا این خیل عظیم را از بلاتكلیفی رهایی دهند. حدیث اتلاف وقت جمعیت عظیم دانش‌آموزان امری است كه به هیچ‌وجه نباید از كنار آن بی‌تفاوت گذشت. همچنانكه اشاره شد، درتابستان گاهی نرخ ناهنجاری‌های جامعه افزایش می‌یابد و یكی از دلایل انكار ناپذیر آن، اتلاف بیهوده وقت دانش‌آموزان است.

استفاده بهینه از این فراغت‌ها، مناسب‌ترین مكمل برای نظام تعلیم و تربیت است؛ زیرا غیرموظف و آزاد بودن انتخاب در زمان پرداختن به فعالیت‌ها موجب ایجاد شوق و رغبت می‌شود. با این حال واقعا نمی‌توان راهكار و پیشنهاد خاصی برای گذران این اوقات ارائه كرد. در این فرصت‌ها، فرد نباید چیزی را كسب كند و باید قادر به كشف نهفته‌های درون خویش شود. اوقات فراغت نباید فرد را شكل دهد بلكه این فرد است كه باید به اوقات فراغت خویش معنی ببخشد. در اوقات فراغت است كه امر تعلیم و تربیت به مفهوم واقعی و غیرعمدی آن و البته به صورت پنهانی و نامریی رواج دارد. با سعی در پر كردن اوقات فراغت، در واقع طبیعت درونی فرد در نظر گرفته نمی‌شود و بیشتر تلاش می‌شود تا این طبیعت، رام و اهلی بشود.

در حالی كه مفهوم واقعی گذراندن اوقات فراغت، آماده شدن انسان برای به كار گرفتن توانایی‌هایی است كه خداوند در طبیعت او به ودیعه گذاشته است. در آستانه فرارسیدن اوقات فراغت، مراكز تربیتی گوناگون با اعلام برنامه‌های مختلف به اصطلاح تربیتی، كاری می‌كنند كه كودك و نوجوان سردرگم شده و نهایتا در خلال یكی دو برنامه گم بشود. در حالی كه درگذران این اوقات، فرد باید خودش را و قابلیت‌هایی كه در شهر شلوغ مدرسه گم كرده بود، پیدا كند. ساماندهی اوقات فراغت باید به گونه‌یی باشد كه فكر كودك و نوجوان گرسنه و تشنه شود تا او با احساس گرسنگی و تشنگی، خود شخصا به سیركردن ذهن خود به كوشش بیشتر واداشته شود. یادمان باشد كه هدف در اوقات فراغت، نباید فهماندن باشد بلكه فراهم ساختن شرایطی باید باشد كه مخاطب ما خود بفهمد و انتخاب كند. پایان كلام اینكه اوقات فراغت این تابستان، فرصتی خوبی برای همه دست‌اندركاران است تا یك بار برای همیشه روی این مساله تامل و توجه جدی داشته باشند.