سلامت نیوز : ریزگرد كه این روزها آسمان بخش بزرگی از كشور را در برگرفته است برای زائرانی كه به كشورهای عربستان و عراق و نیز سوریه می‌روند، پدیده‌ای تقریبا شناخته شده است. این سه كشور به واسطه داشتن بیابان‌های زیاد و سرزمین‌های خشك بیشتر از ایران در معرض پدیده‌ای به نام ریزگرد هستند. تغییرات اقلیمی بسیاری كه در سال‌های اخیر در منطقه رخ داده و ایران نیز از آن متاثر شده است، پدیده ریزگرد را به سطح وسیع‌تری از ایران هم گسترش داده است. اگر روزگاری این فقط شهرهای كویری ایران یا درحاشیه آن بودند كه با این پدیده زیست‌محیطی روبه‌رو می‌شدند، امروز حتی پایتخت كشور نیز تحت‌تاثیر پدیده مضر ریزگرد قرار گرفته است و در مواقعی برای كمك به سلامت جامعه عملا تعطیل عمومی اعلام می‌شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ با افزایش گرد و غبار موسوم به ریزگرد یا غبار عربی در بسیاری از شهرهای كشور از جمله تهران، متخصصان توصیه می‌كنند كه افراد سالمند و خردسال و مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی در خانه بمانند یا از ماسك‌های مخصوص استفاده كنند. سیدمحمد مجابی، معاون علم و فن‌آوری مركز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با اشاره به وظایفی كه دولت برای رفع این مشكل برعهده دارد، به روزنامه تهران امروز می‌گوید«باید ظرفیت‌های اقدامات جدی‌تر برای كنترل ریزگردها مورد بررسی قرار گیرد. زیرا با توجه به اینكه بسیاری از تالاب‌ها و دریاچه‌ها در خطر خشك شدن قرار دارند و بهره‌برداری‌های نامناسبی از آنها صورت می‌گیرد، میزان زیادی از منابع آلاینده را در كشور به همراه می‌آورند.

بر این اساس با توجه به اینكه با مدیریت آن در داخل كشور مشكل داریم، شاید نتوان در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای مطالب جدی را مطرح كرد.» او ادامه می‌دهد: «اكنون در كشورمان تالاب‌های ارزشمند و دریاچه‌های مهمی داریم كه با بحران مواجه می‌شوند. دریاچه ارومیه نیز نمونه بارز آن است كه طی چند سال گذشته بحث‌های متنوعی در این زمینه مطرح شده است. اكنون با بحران مواجه هستیم و مدیریت مناسبی در این زمینه نداریم تا بتوان از تولید منابع آلاینده در داخل كشور جلوگیری كرد.» مجابی تاكید می‌كند: «برای حل این مشكل باید تعامل منطقه‌ای را به شدت افزایش داد، به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست كه در منطقه‌ای منابع بزرگی برای ایجاد گرد و غبار ایجاد شود و ایران یكطرفه به آنها كمك كند، اصل اساسی در قواعد جاری حقوق بین‌الملل بر این است كه جایی‌كه عامل و ایجادكننده است باید پاسخگو باشد. در پروتكل‌های مختلف، رویه‌های قضایی و حقوقی‌ در بحث‌های مختلف زیست‌محیطی وجود دارد. كشوری كه ایجاد آلودگی می‌كند؛ باید جهت رفع این مشكل نیز اقدام كند.»

یوسف رشیدی، مدیرعامل شركت كنترل كیفیت هوای تهران نیز اعتقاد دارد: «متاسفانه این بحث در اولویت قرار نگرفته و درست است كه وقتی گرد و غباری پیش می‌آید در دولت و مجلس فعالیتی انجام می‌شود، اما فعالیتی منسجم و منظمی كه به نتیجه برسد وجود ندارد. وقتی كشوری را مورد هدف قرار می‌دهیم و حمله چه به صورت انسانی باشد و چه به‌صورت غیرانسانی باید خودمان مسئول غرامت‌ها باشیم.» معاون علم و فن‌آوری مركز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران نیز با تایید دریافت غرامت بیان می‌كند: «در بحث‌های مختلف محیط‌زیست موارد متعددی داشته‌ایم كه كشوری علیه كشور دیگر شكایت كرده و غرامت گرفته است، مانند آلودگی هوا در پرونده تریل اسملتر علیه كانادا به دیوان اداری شكایت نمود. یا پرونده زیست‌محیطی كاپیتان ساخاروف كه در ایران به آن رسیدگی شد و از كشتی روسی برای ایجاد آلودگی در آب‌های ایران خسارت گرفته شد. مانند آلودگی آب‌هایی كه توسط آمریكا برای كانادا ایجاد شد و از این كشور نیز غرامت گرفت و مسئله‌ای است كه در دنیا به عنوان یك رویه تعریف شده حقوق بین‌الملل برای محیط‌زیست، پرداخته و كار می‌شود.»

راهكارهای مقابله با ریزگردها در تهران

راهكارهای مبارزه با ریزگردها در تهران یكی از مهم‌ترین موضوعاتی است كه به اعتقاد كارشناسان محیط‌زیست باید از سوی نهادهای مسئول به كار برده شود. مدیرعامل شركت كنترل كیفیت هوای تهران در این باره به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «متاسفانه، زمانی كه مرزهای غربی كشور با چندین برابر غلظت آلایندگی روبه رو می‌شوند، اهمیت زیادی داده نمی‌شود. به نظر من یا شبكه خبرنگاران در این مناطق ضعیف است یا اینكه شبكه اطلاع‌رسانی دولت و سنجش آلایندگی‌ها ضعیف است. نباید وقتی مسئله به تهران رسید در مورد آن فكر كرد. باید از نوار مرزی غرب كشور و استان‌های همجوار حمایت كنیم و این نیازمند آن است كه با جدیت بیشتری مسئولان دولتی، مجلس و شهرداری‌ها كار كنند و بحث‌های مربوط به سلامت را جدی بگیرند.»

یوسف رشیدی تاكید می‌كند: «دولت می‌تواند با زیر ساخت‌ها و ظرفیت‌هایی كه در بحث‌های دیپلماتیك دارد، با راهكار بین‌المللی، كشور عراق را مجاب كند تا مكان‌های مستعد گرد و غبار را شناسایی كند و با مالچ پاشی و كاشتن گونه‌های درختی از این فرآیند جلوگیری نماید تا دیگر شاهد گرد و غبار در نوار غربی كشورمان و موج آن به تهران نباشیم.» كارشناسان محیط‌زیست بر این باورند كه مباحث محیط‌زیست از اولویت‌های دولت نهم و دهم نبوده است. با توجه به تاكید رئیس‌جمهور منتخب بر حل مشكلات محیط‌زیست، امیدوارم كه این موضوع را در دستور كار جدی خود بگذارند و حتی اگر رئیس‌جمهور منتخب فردی را مسئولیت دهد كه به عنوان نماینده ویژه او كار را دنبال نماید، جا خواهد داشت تا چنین تعاملی را با كشورهای منطقه و دستگاه‌های داخلی ایجادكند.

مدیرعامل شركت كنترل كیفیت هوای تهران در این باره می‌گوید: «مهم‌ترین بحث این است كه در زمینه آلودگی هوا، قطعا این نكته باید مدنظر قرار گرفته شود كه آلودگی هوا اولویت نخست است. زیرا بروز بیمارهای مختلف سرطانی، قلبی، تنفسی دور از انتظار نیست، این بدان معناست كه اگر بحث آلودگی هوا و ریزگردها را داشته باشیم آمار مراجعه به بیمارستان‌ها و اورژانس افزایش پیدا می‌كند.» او ادامه می‌دهد: «برای حل این معضل اگر فرهنگ‌سازی انجام دهیم و رسانه‌ها را نیز در این زمینه خیلی فعال نماییم، نتیجه خوبی خواهیم گرفت.با توجه به اینكه فشارهایی برروی خودرو سازها، صنایع و سوخت است، اما بخش زیادی از آن به افكار عمومی باز می‌گردد، زیرا اگر بتوان افكار عمومی را در این زمینه هدف دهی كردآنگاه مسئولان باید پاسخگوی افكار عمومی باشند.»