سلامت نیوز : با كنار هم قرار دادن دو گزاره كاهش 7‌درصدی بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر در حوزه‌های درمان و پیشگیری و مقابله با اعتیاد برای سال 92 و همچنین نتایج دومین كارزار رسانه‌یی انجام شده از سوی سازمان بهزیستی كشور مبنی بر فراوانی 2/8 درصدی مصرف شیشه بین جمعیت 15 تا 45 سال شهر تهران، آن هم در آستانه روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، پرونده دستیابی به هدف «به صفر رسیدن اعتیاد در ایران» را باید مختومه اعلام كرد. هر چند كه موقعیت جغرافیایی ایران و همسایگی با افغانستان به عنوان قطب تولید و توزیع پرفروش‌ترین ماده مخدر جهان، كشور را در شرایطی قرار داده كه حتی اگر بودجه 540 هزار میلیارد تومانی سال 92، تماما به مقابله با مواد مخدر و درمان اعتیاد اختصاص یابد هم، گزند همسایگی با افغانستان و پاكستان تمام تلاش‌ها را به نقطه صفر سقوط می‌رساند.

چنانكه روز گذشته هم دكتر فرید براتی‌سده، مدیركل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی كشور، در گفت‌وگو با «اعتماد» درباره احتمال فرض وقوع صفر شدن ورود و مصرف مواد مخدر در ایران گفت: «مصرف مواد مخدر در ایران به صفر نمی‌رسد. البته به نظر من، در چند روز بعد از انتخابات، بازتاب شوق و شور مردم و حتی افزایش سرمایه اجتماعی را نه تنها در رفتارهای خیابانی مردم بلكه حتی در تعداد و نوع تماس‌ها با خط ملی اعتیاد هم شاهد بودیم. اما از آن سو، ریشه كن كردن اعتیاد در كشور، آرمانخواهانه است. بد نیست كه آرمان داشته باشیم. لنگستون هیوز می‌گوید هیچ‌گاه رویاهایت را از دست نده اما این یك رویاست و باید بپذیریم كه شرایط كشور ما واقعا طوری نیست كه با این رویاها زندگی كنیم.»

تنزل اعتبارات پیشگیرانه و كاهش آسیب اعتیاد در حالی است كه علاوه بر افزایش جمعیت ایران طی دهه گذشته، نه تنها شیوع مصرف روانگردان‌ها جایگزین مخدرهای سنتی شده بلكه نتایج اولیه آینده‌پژوهی كه سازمان بهزیستی كشور در دست اجرا دارد هشدار می‌دهد كه سال‌های 95 و 96، اعتیاد و مصرف محرك‌ها در ایران به اوج خواهد رسید. اخبار خوشایندی نیست آن هم در حالی كه ایران، سرآمد كشورهای منطقه در اجرای برنامه‌های كاهش آسیب اعتیاد بوده اما امروز به دلیل تنگ نظری یا ناآگاهی دولت و برخی نهادهای وابسته نسبت به لزوم اولویت برای تخصیص اعتبارات به اجرای برنامه‌های پیشگیرانه و درمان و حمایتی از جمعیت سالم و معتادان بهبود یافته، متولیان سلامت با نگرانی نسبت به بازگشت دوباره موج دوم ایدز كه ناشی از مصرف تزریقی مواد مخدر بود و در نیمه‌های دهه 80، پس از تلاش فراوان به گور فراموشی سپرده شد هشدار می‌دهند. روز گذشته براتی‌سده در اعلام نتایج تحقیق انجام شده در مناطق

22 گانه شهر تهران درباره مصرف شیشه، اعلام كرد: «?/8 درصد افراد 15تا 45 سال شهر تهران حداقل یك بار مصرف شیشه را تجربه كرده‌اند كه ?/13 درصد آنان، زن بودند و ?/71 درصد هم در گروه سنی 15 تا 25 سال قرار داشتند.» كارشكنی‌های منشعب از تقابل‌های سیاسی و نگرش ضد خدمات اجتماعی دولت‌های نهم و دهم كه انعكاس آن را باید در لایحه بودجه 92 جست‌وجو كرد، می‌تواند هدر رفتن تلاش‌های دیرینه متولیان درمان اعتیاد و حمایت‌های اجتماعی از معتادان بهبود یافته هم تلقی شود. چنانكه روز گذشته هم براتی‌سده با اشاره به اینكه حداكثر موفقیت در درمان اعتیاد 10 درصد از جمع معتادان تحت درمان در هر سال است، نسبت به تخصیص 20 میلیارد تومان هزینه برای درمان اجباری 30 هزار معتاد در سال 91 در 16 استان كشور از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر گلایه كرد و افزود: «صرف این رقم چه بازدهی داشت معتاد پس از سه ماه از مراكز ماده 16 بیرون می‌آید اما چه امكاناتی برای ادامه درمان او در این 20 میلیارد تومان دیده شد؟»

بهزیستی به عنوان یكی از مهم‌ترین نهادهای ارائه‌دهنده خدمات درمان اعتیاد، در حالی تلاش دارد كه در تمام برنامه‌های ارائه شده، بخشی را هم به آموزش‌های پیشگیرانه اختصاص دهد كه نگرانی دیگری هم به فهرست توجهات این سازمان افزوده شده و آن «شیوع بالای مصرف الكل به عنوان یك ماده روانگردان» است. چنانكه روز گذشته هم براتی‌سده اعلام كرد: «تمام مطالعات اپیدمیولوژیك و حتی پایان‌نامه‌های دانشجویی نشان می‌دهد كه مصرف الكل در كشور افزایش یافته و به همین سبب شورای اجتماعی كشور با صدور مصوبه‌یی موافقت كرده كه مراكز اقامتی كوتاه‌مدت بستری و میان مدت برای معتادان الكل راه‌اندازی شود.» براتی‌سده البته در پاسخ به سوال «اعتماد» كه لزوم بازنگری در قوانین مجازات اسلامی برای تعدیل برخوردهای قهرآمیز با معتادان الكل و ضرورت جایگزینی نگرش بیمارمداری به جای مجرم‌مداری و موظف ساختن نهادهای متولی درمان اعتیاد مثل ستاد مبارزه با مواد مخدر به ورود به درمان الكلیسم را مطرح كرد، گفت: «درمان الكلیسم نیازمند حل علمی و عالمانه است و باید منابع فقهی به كمك ما آمده و سازمان‌های مختلف با ما همكاری كنند و حتی حوزه علمیه نیز در این خصوص وارد شود. فعلا برای درمان معتادان الكل می‌توان به همان اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر استناد كرد كه در صورت تجاهر مجرم شناخته شده و در صورت اقدام برای ترك، مورد پیگرد نباشند.»

نخستین تبعات كاهش اعتبارات كنترل اعتیاد

سال گذشته سازمان بهزیستی كشور به دلیل تخصیص نیافتن اعتیاد ناچار به توقف ایجاد خانه‌های بین راهی به عنوان یكی از مهم‌ترین پروژه‌های موثر در كاهش آسیب اعتیاد و كمك به تداوم درمان معتادان شد. براتی‌سده روز گذشته اظهار امیدواری كرد: «امسال با تامین اعتبار 300 میلیون تومان، قرار است این خانه‌های میان‌راهی در چهار استان فارس، اصفهان، خراسان رضوی و تهران ایجاد شود.» وی در پاسخ به این سوال «اعتماد» كه فرضیه هدایت اعتبارات ستاد مبارزه با مواد مخدر به سمت جبران كمبود بودجه در حوزه انسداد مرز‌های شرق و جنوب با توجه به مسوولیت دو گانه دبیركل ستاد مبارزه با مواد مخدر در وزارت كشور را مطرح می‌كرد، گفت: «بودجه انسداد مرز از كاهش آسیب اعتیاد متفاوت است و اگر فكر كنید كه با انسداد مرز می‌توانیم اعتیاد را درمان كنیم البته در كنترل هم بودن فعالیت‌ها مطلوب است اما باید برای پیشگیری هم بیشتر هزینه كنیم. من امیدوارم كه در دولت جدید ستاد مبارزه با مواد مخدر یك رویكرد تخصصی داشته باشد و وابسته به دستگاه‌های مختلف نباشد تا با این مشكلات مواجه نشویم.»