سلامت نیوز :صعنت داروسازی کشور که از عدم حمایت وناتوانی در تجاری‌کردن دانش داروسازیش رنج می بردو درحال احتضاراست ،نیازدارد تا نوشدارویش قبل از مرگش برسد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تسنیم ؛ بازار دارویی دنیا در حال حاضر نسبت‌ به سال‌های 1990 میلادی تغییراتی کرده است، یا شاید بهتر بتوان گفت که دگرگون شده است؛ داروهای جدید با ترکیبات بیو و نانو در بورس دارویی جهان وارد شده‌اند، کشورهای نوظهور که در آن سال‌ها اصلاً در عرصه رقابت حرفی برای گفتن داشتند وارد میدان شده‌ و قد علم کرد‌ه‌‌اند به طوری که هم‌اکنون کشورهایی چون کره جنوبی، برزیل، مصر و اردن سری در بین سرها درآورده‌اند و البته در این بین ایران هم از این قافله عقب نمانده است و توانسته است 96 درصد داروهای مورد نیاز خود را تولید کند و به برخی از کشورها هم داروی خود را صادر کند.

بازار دارویی ایران با وجود این پیشرفت‌ها که کم هم نبوده است در حال حاضر دست‌به‌گریبان مشکلاتی هم هست؛ مشکلاتی همچون فاصله بین دانش داروسازی و تجاری‌سازی، عدم وجود سیاست‌های لازم در زمینه حمایت از تولید دارو، خلاءهای قانونی در این زمینه و موارد دیگر.

سیدحمید خوئی، رئیس انجمن علمی داروسازان و نماینده داروسازان در شورای عالی نظام پزشکی معتقد است که در حال حاضر مشکلات دارویی را با درمان علامتی حل می‌کنیم و ریشه‌یابی مشکلات را فراموش کرده‌ایم.

عباس کبریایی‌زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز معتقد است که ما در دسترسی به دانش داروسازی خیلی خوب کار کردیم و در برخی موارد جزو 3 کشور برتر دنیاییم. اما در تجاری‌کردن و لینک بین دانش و تجارت، گپ بزرگی داریم که به ساختارهای موجود صنعت ما برمی‌گردد و این گپ در وزارت صنایع حاکم است، به طوری که ما هنوز نتوانستیم بین پارک‌های رشد و فناوری و دانشمندان تولیدکننده و صنایع، آشتی ایجاد کنیم.

 قسمت دوم میزگرد بررسی مشکلات حوزه دارو با حضور سیدحمید خوئی، رئیس انجمن علمی داروسازان و نماینده داروسازان در شورای عالی نظام پزشکی و عباس کبریایی‌زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران که هر دو از پیشکسوتان این حوزه هستندازنظرتان می گذرد:

 

*تسنیم: وضعیت بازار دارویی دنیا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ کشورمان در مقایسه با سایر کشورها در چه جایگاهی قرار دارد؟

دکتر خویی: ببینید! ما آغازگرهای خوبی هستیم ولی برخی وقت‌ها خوب ادامه نمی‌دهیم و کار را به پایان نمی‌رسانیم؛ وضعیت دارویی جهان امروز با دو دهه قبل فرق می‌کند. ما در دهه 80 میلادی خوش درخشیدیم اما در دهه گذشته، قدرت‌هایی در داروسازی سرمایه‌گذاریِ برنامه‌ریزی‌شده و هدفمند انجام دادند و از این کشورهای نوظهور بعد از هند و چین، می‌توان به کره جنوبی و ترکیه اشاره کرد. مصر نیز از کشورهایی است که پیشرفت خوبی داشته است، اما در 10 سال اخیر به دلایل مختلف در برخی جاها سرعت‌ حرکت‌مان کند شد.

دکترکبریایی‌زاده: ما اگر بخواهیم مقایسه وضعیت داشته باشیم ابتدا باید دنیا را از نظر دسترسی به دارو به سه دسته تقسیم کنیم دسته اول کشورهای برخوردار هستند، دسته دوم کشورهای درحال توسعه و دسته سوم هم کشورهای کمتر توسعه یافته. کشورهای برخوردار کشورهایی هستند که توسعه دارویی در آنها اتفاق افتاده و کشف داروهای جدید در این کشورها صورت می‌گیرد. بایددر نظر داشت که هزینه کشف یک داروی جدید 1.5 میلیارد دلار است که کم هم نیست و هر کشوری از عهده آن برنمی‌آید. دسته دوم کشورهای کشورهای در حال رشد هستند که به کشورهای نوظهور مانند برزیل، کره‌جنوبی، ترکیه و آرژانتین و حتی اردن قابل تفسیرند. اینها کشورهایی هستند که در 20 سال اخیر کارهای زیادی کردند. تا سال 90 میلادی تعداد کشورهایی که به دانش‌ داروسازی دسترسی داشتند محدود بود و 50 کشور هم نمی‌شدند و ایران یکی از آنها بود چرا که ما در دهه 70 میلادی صنعت داروسازی داشتیم. لذا نظام دارویی در ایران نظام طولانی است و حدود 50 سال می‌شود؛ ولی در سال‌های بعد از آن که رشد و توسعه شتاب بیشتری گرفت، قدرت‌های نوظهور در صنعت داروسازی ایجاد شدند که ایران هم یکی از آنها بود. ببینید! در مسابقه بین چهار نفر نایب قهرمان‌شدن خیلی سخت نیست، اما در مسابقه با 50 نفر نایب قهرمان شدن آسان نیست. قیاس امروز همین‌گونه است. امروز بیش از 100 کشور در رنکینگ‌های بالای دارو قرار می‌گیرند و اما زمانی داروسازی کشور ما با 30 کشور دنیا رقابت داشت، چون کشورهای دیگر در حد و قواره ایران نبودند. لذا ما باید ببینیم کدام حوزه‌ها ارزش افزوده ملی ایجاد می‌کند تا وارد آن شویم.

مجموعه کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه در دو وجه، یکی واردشدن به دانش تولید و دیگری تجاری‌کردن آنها با هم وارد مسابقه شدند. ما در دسترسی به دانش و در مولکول‌های دارویی خیلی خوب کار کردیم و در برخی موارد جزو 3 کشور برتر دنیاییم، اما در تجاری‌کردن و لینک بین دانش و تجاری کردن گپ بزرگی داریم که به ساختارهای موجود صنعت ما برمی‌گردد و در وزارت صنایع حاکم است. ما هنوز نتوانستیم بین پارک‌های رشد و فناوری و دانشمندان تولیدکننده و صنایع را آشتی ایجاد کنیم. لذا از سال 1379 که سند توسعه صنعت بیوتکنولوژی کشور به امضای هیئت وزیران رسید تا امروز این سند اجرایی نشده است. لذا در تولید دانش موفق بودیم و الان من هیچ کدام از مولکول‌های دارویی را نمی‌توانم نام ببرم که در تولید آزمایشگاهی آن ناموفق بودیم اما این مولکوها باید تبدیل به تجارت شود. ما در امتحان روخوانی کتاب فارسی، 20 می‌شویم اما در املاکردن که همان تجاری‌کردن است، نمره خوبی نمی‌گیریم و رد می‌شویم، این با توجه به ذخایری است که در کشور داریم.

 

*تسنیم: به نظر شما مشکل از کجاست؟ آیا مشکل از خلاء قانونی است یا چیز دیگر؟

دکترخویی: متاسفانه در ایران مشکل مزمنی وجود دارد و آن این است که ریشه‌یابی مشکلات را نمی‌کنیم، بلکه درمان علامتی می‌کنیم، لذا اینگونه است که مشکلات حل نمی‌شود. ما مشکل‌مان در ایران قانونی نیست. مشکل‌مان برداشت‌ها و تفسیرهای مختلف از قانون است. در حقیقت هر مدیری آنطور که دلش می‌خواهد قانون را برداشت می‌کند وگرنه ما مشکل قانونی نداریم. در وضعیت سیاسی کشور هم همین‌گونه است. در عرصه صادرات، حمایت از صادرات دارویی و آزادسازی قیمت دارو، خلاءهای قانونی داریم؛ اینگونه نیست که همه قوانین ما متناسب با قوانین به‌روز دنیا باشد، به عنوان نمونه در برخی موارد، قانون داریم، اما این قانون بی‌نقص و بی‌عیب نیست. گفته می‌شود در دنیا، نظام مدیریت است که رفتار مدیران را تنظیم می‌کند یعنی برای هر پستی، سیاست مدیریتی تعریف شده است که آن مدیر باید آن را انجام دهد. اما در ایران نظام مدیران داریم یعنی من که روی صندلی مدیر نشسته‌ام، این من هستم که تصمیم می‌گیرم که چه کاری انجام شود. یعنی مدیران ما در سیاست مدیریتی، خیلی پایبند نیستند. لذا می‌بینیم وزیری که عوض می‌‌شود مشکلاتی به وجود می‌آید، به عنوان نمونه می‌توان از اتفاق چند ماه اخیر نام برد که دانشگاه علوم پزشکی ایران که یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران با سابقه 35 سال است منحل و در دانشگاه علوم پزشکی تهران ادغام می‌شود. میلیاردها تومان صرف این اقدام می‌شود و تشکیلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این دانشگاه‌ها به هم می‌ریزد اما با تغییر وزیر ظرف 3، 4 ماه تصمیم گرفته می‌شود ادغام، دوباره جداسازی شود. این در حالی است که ما در بودجه سال 92 کشور بودجه جداگانه‌ای برای آن دیده نشد. معنای اینکار این است که وزیر بهداشت در یک مدیریت کلان تصمیم‌گیری نمی‌کند. اینقدر این میدان باز است که یکی تصمیم می‌گیرد منحل کند و دیگری تصمیم می‌گیرد دوباره جدا کند. این موارد مستقیما در سلامت مردم اثر دارد و بر همه عرصه‌های سلامت هم تاثیر دارد.

از طرف دیگر وقتی قانون‌گریزی توسط برخی مسئولان توسط مردم مشاهده و رسانه‌ای می‌شود دیگر برای زیردستان آنها نیز این کار عادی و منجر به از بین رفتن قباحت قانون‌گریزی و قانون شکنی در کشور می‌شود. وقتی نظام سیاسی کشور قانونمند شود این مشکل حل می‌شود. در اقتصاد هم همین‌طور است. این آشفتگی در مدیریت دارو هم دیده می‌شود. هیچ نظامی در جامعه جزیره نیست و هر کدام از اجزاء بر هم اثر می‌گذارند ما نمی‌توانیم نظام دارویی را مجزا از نظام اقتصادی بدانیم.

 

دکترکبریایی‌زاده: سال 1390 افغانستان به دعوت وزارت بهداشت این کشور برای سرمایه‌گذاری در تولید دارو به افغانستان سفر کردم و بحث ما با افغان‌ها این بود که ما طی سرمایه‌گذاری دانش فنی تولید دارو را به شما منتقل می‌کنیم و شما هم سخت‌افزار لازم برای تولید دارو را تامین کنید. همان سال به سفارت ایران به عنوان مدیرعامل وقت شرکت دارویی اسوه نامه نوشتم که ما می‌خواهیم با یک گروه از افغان‌ها فعالیت کنیم اما تا امروز با اینکه پیگیری کردیم هیچ جوابی به ما داده نشده است.

ببینید! شما وقتی وارد فرودگاه کابل می‌شوید مقابل چشم‌تان تابلویی وجود دارد که روی آن نوشته شده است "مردم افغان و تُرک یک روحند در دو تن". پیام را دقت کنید. اینها واقعیت‌هایی هستند که در سیاست کلان وجود دارند. با وزیر فعلی بازرگانی دولت افغانستان مذاکراتی داشتم. به محض اینکه من وارد اتاق وی شدم به من گفت: "آقای دکتر! من خالق صنعت کفش در افغانستان هستم و در ایرانِ شما آقای ایروانی بود". لذا آنجا وقتی که می‌خواهند وزیر بازرگانی را انتخاب کنند، تولیدکننده ثروت خود را وزیر بازرگانی می‌کنند. در حالی که ما سیاسی‌ترین افرادمان را وزیر صنعت و بازرگانی قرار می‌دهیم. یعنی ترس داریم از اینکه کسی که صنعت فولاد را ایجاد کرده است وزیر قرار دهیم و یا کسی که تولیدکننده است مسئولیت بگیرد. البته این ضعف فقط مربوط به این دولت نیست و دولت‌‌های بعد از انقلاب اینگونه بوده‌اند، ترس داریم از اینکه بگوییم ما تولیدکننده‌هایمان را کنار دست وزرایمان می‌نشانیم و این نیز ضعف بزرگ فرهنگی است.

*تسنیم: گفته می‌شود که ایران 96 تا 97 درصد داروهای موجود در بازار دارویی دنیا را در داخل کشور تولید می‌کند. سوال اینجاست آیا این 3 تا 4 درصد باقیمانده را نمی‌توانیم تولید کنیم؟

دکترخویی: دقیقاً می‌توانیم. ما حداقل 90 درصد این 3 درصد را می‌توانیم در داخل کشور تولید کنیم. اما امروز واقعا عرصه‌های استثنایی به لحاظ دانش، فناوری و مهارت‌های انسانی وجود دارد. اگر قرار شد بازار مصرف‌مان بازار داخل بشود، تولید به صرفه نخواهد بود، واردات ارزان می‌شود. چرا که آن شرکتی که دارو را می‌سازد برای 100 کشور می‌سازد لذا هزینه‌اش پایین می‌آید. من اگر قرار باشد برای 15 هزار بیمار دیالیز کشورمان دارو بسازم مقرون به صرفه نیست لذا وقتی می‌توانیم وارد این حوزه شویم که بازارهای تولید سایر کشورها را هم مال خود کنیم تا برای توسعه صنعت داروسازی صادرات و تولید به صرفه باشد. الان هند و چین برای کشورهای دنیا تولید می‌کند، در هند فرآورده‌هایی تولید می‌‌شود که در خود هند مصرف نمی‌شود و در بازار آمریکا مصرف می‌شود. امروز هند، مواد اولیه به آمریکا صادر می‌کند.

از طرف دیگر فناوری‌های پیشرفته روز، سرمایه‌های عظیم می‌خواهد که از عهده بخش خصوصی خارج است یعنی بخش دولتی متاسفانه گرفتار آفت سیاست‌زدگی در سال‌های اخیر شده‌ است و بخش خصوصی هم توانایی پرداخت همه این هزینه‌ها را ندارد. به عنوان مثال مدیران شرکت سرمایه‌گذاری تامین که زیرمجموعه سازمان تامین اجتماعی است و 40 درصد داروهای تولید داخل را تامین می‌کند در چند ماه اخیر چند بار عوض شدند و تقریبا هر وقتی مدیر عوض می‌شود سیاست‌ها هم عوض می‌شوند. نمونه آن را در رویکردهای متناقض دو وزیر هم که هر دو هم وزیر بهداشت آقای احمدی‌نژاد بودند را می‌بینیم. لذا دولت باید هم حمایت سیاسی و هم حمایت اقتصادی انجام دهد. منظور ازحمایت سیاسی صادرات است. به عنوان مثال نخست‌وزیر ترکیه وقتی به ایران می‌آید مدیران صنایع دارویی را با خودش می‌آورد یعنی بازارسازی و بازاریابی برای صنایع دارویی باید بخشی از مذاکرات سیاسی و روسای جمهور باشد.