سلامت نیوز : کمبود بودجه در تهیه دارو بیماران تالاسمی را هم با مشکلاتی روبه‌رو کرده است. فروردین‌ماه امسال بود که محمدرضا مشهدی، دبیر انجمن تالاسمی گفته بود كمبود داروی تزریقی دسفرال به حدی شده كه برخی بیماران مبتلا ماه‌هاست دارویی دریافت نكرده‌اند. روز گذشته این مقام مسئول اعلام کرد که شرکت‌های دارویی به دلیل بدهی برخی داروخانه‌ها به آنها دارو نمی‌دهند. به نقل از ایسنا، مجید آراسته با اعلام اینکه توزیع داروی دسفرال بیماران تالاسمی که از ابتدای امسال به کشور وارد شده بود، گفت: اما به دلیل ابهام در مساله قیمت‌گذاری از گمرک ترخیص نشده بود، از هفته گذشته آغاز شد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ وی تصریح کرد: از آنجایی که برخی از بیماران تالاسمی طی مدت اخیر دارویی مصرف نکرده‌اند؛ به‌طور حتم برای تامین دارو اقدام خواهند کرد که احتمالا در طی چند روز آینده این دارو‌ها تمام خواهد شد. بنابراین مسئولان باید در این زمینه فکری کنند تا توزیع دارو استمرار داشته باشد تا دوباره این بیماران با مشکل دارو مواجه نشوند. آراسته، مشکل فعلی بیماران تالاسمی را افزایش دوبرابری قیمت دارو عنوان کرد و افزود: با وجود آنکه وزارت رفاه و وزارت بهداشت اعلام کرده بودند که با افزایش قیمت دارو هیچ فشاری به بیماران تحمیل نخواهد شد و وزارت رفاه قیمت داروهای جدید را قبول می‌کند اما می‌بینیم که بعضا بیمه‌ها مابه‌التفاوت قیمت دارو‌ها را قبول ندارد. از همین رو این بیماران هستند که باید هزینه‌ها را از جیب بپردازند. وی با اشاره به اینکه خیلی از بیماران تالاسمی از اقشار آسیب‌پذیر هستند و توان مالی پرداخت این مابه‌التفاوت را ندارند، افزود: با توجه به تعداد بیماران تالاسمی و تعداد اقلام دارویی که باید ماهانه استفاده کنند، پرداخت این مابه‌التفاوت‌ها چشمگیر و قابل توجه است.

داروهای ایرانی عارضه ندارد

روز گذشته، عباس حاجی‌آخوندی، رئیس سازمان غذا و دارو از رفع مشکل کمبود داروی بیماران تالاسمی به فارس گفت ‌که اگر مصرف‌کنندگان داروی خارجی با کمبود مواجه شدند، می‌توانند از نمونه تولید داخل استفاده کنند که عارضه‌ای نیز در پی ندارد. بنا به گفته رئیس سازمان غذا و دارو، داروی دسفوناک که ما به‌ازای داخلی داروی خارجی دسفرال است، در 4 فاز آزمایش شده و به تمام آزمایش‌ها جواب داده و بنابراین جای سخنی باقی نمی‌ماند. حاجی‌آخوندی همچنین گفته بود: در تمام دنیا مصرف‌کنندگان دارو پزشکان هستند و بیمار و داروساز مصرف‌کننده نیست بنابراین اگر انتقادی هم نسبت به کیفیت دارو وجود دارد باید پزشکان به ما اطلاع دهند. ضمن اینکه این امکان را می‌دهیم که داروی خارجی دسفرال در یک حجم محدود وارد کشور شود و مورد دسترسی مردم قرار گیرد اما اگر منجر به فلج شدن صنعت داروی داخلی شود دسفرال را وارد نمی‌کنیم. اما محمود‌ هادی‌پور، رئیس سابق انجمن تالاسمی ایران و عضو شورای درمان تالاسمی سازمان انتقال خون، به آرمان می‌گوید: مشکل داروی بیماران تالاسمی حل نشده و چندین سال است که ما برای تامین داروی این بیماران دچار مشکلیم و همیشه حل آن را به چند سال بعد موکول می‌کنیم و البته این مشکل ربطی به دوره‌ای خاص ندارد.

وقتی از «تولید داخل» حرف می‌زنیم

تالاسمی از بیماری‌های ژنتیکی است که در اثر آن هموگلوبین ساختار طبیعی خود را از دست داده و بنابراین پدیده تولید هموگلوبین غیرموثر در بدن ایجاد می‌شود. در نتیجه هموگلوبین معیوب قادر به اکسیژن رسانی مطلوب به اعضای بدن نیست و درواقع کمبود کلی هموگلوبین وجود ندارد بلکه هموگلوبین غیرطبیعی افزایش یافته است. شایع‌ترین درمان برای تمامی‌اشکال تالاسمی تزریق سلول‌های قرمز خونی است. این تزریق خون برای فراهم آوردن مقادیری از سلول‌های قرمز خونی سالم و هموگلوبین طبیعی که قادر به انتقال اکسیژن باشد، ضروری است اما در بدن راه طبیعی جهت حذف آهن وجود ندارد، بنابراین آهن موجود در خون تزریق شده در بدن انباشته و وضعیتی را به نام «افزایش غیرطبیعی آهن» (Iron Overload) ایجاد می‌کند. آهن مازاد برای بافت‌ها و ارگان‌های بدن به‌ویژه قلب و کبد سمی‌ است و منجر به مرگ زودرس و یا نارسایی ارگان‌ها در فرد بیمار می‌شود. اضافه بار آهن به‌ویژه در قلب، مهم‌ترین علت مرگ و میر بیماران تالاسمی ماژور است. برای کمک به دفع آهن اضافی، بیمار باید تحت درمان دارویی قرار بگیرد. محمود ‌هادی‌پور در رابطه با انواع داروهای بیماران تالاسمی به آرمان می‌گوید: «برای آهن‌زدایی دو نوع داروی مصرفی داریم. داروهای تزریقی مثل دفروکسامین و خوراکی مثل دفری‌پرون و دفرازیروکس. چندین سال است که بحث ما در زمینه درمان دارویی بیماران تالاسمی این است که از درمان تزریقی فاصله بگیریم و بیمارانی را که درمان آنها با داروهای خوراکی ممکن است، تفکیک کنیم و داروهای خوراکی را برای آنها تامین کنیم. چون استانداردهای درمان در دنیا درحال تغییر به سمت داروهای خوراکی است ولی در ایران اولویت بر داروی تزریقی است.» اما این موضوع چه مشکلاتی را برای بیماران تالاسمی ایجاد می‌کند؟ آن‌طور که عضو شورای درمان تالاسمی سازمان انتقال خون می‌گوید، تولید داروی دسفرال، داروی تزریقی تالاسمی که پزشکان برای بیماران ایرانی تجویز می‌کنند، سال‌ها در انحصار شرکتی خارجی بود و از آنجا که پودر و مواد اولیه آن سخت به دست می‌آید، شرکت‌های دیگر نمی‌توانستند آن را تولید کنند.

حاجی‌آخوندی از داروی داخلی دسفوناک به عنوان جایگزینی برای دسفرال نام می‌برد درحالی که به گفته ‌هادی‌پور وقتی صحبت از داروی تولید داخل می‌کنیم باید تعریفمان از عبارت «تولید داخل» مشخص باشد. اینکه صرفا روی بسته‌بندی دارو نوشته شود «ساخت ایران» به این معنا نیست که تمام پروسه ساخت در ایران انجام شده است. رئیس سابق انجمن تالاسمی ایران می‌گوید: «در رابطه با داروهای تولید داخل سه نکته وجود دارد؛ یک اینکه هیچ‌کدام اندازه ظرفیتی که اعلام می‌کنند توانایی ندارند، دو اینکه داروهای تزریقی تولید داخل کاملا تولید داخل نیستند؛ پودر از یک جا خریداری می‌شود، فرمولاسیون جای دیگری صورت می‌گیرد و نهایتا در ایران بسته‌بندی می‌شود و سوم، این داروها مورد استقبال بیماران قرار نگرفته‌اند. طبق استاندارد سازمان بهداشت جهانی، داوریی با کیفیت است که در مراحل تولید، توزیع و قانع‌کردن بیماران موفق عمل کند. قانع کردن بخشی از کیفیت و ارتقای سیستم دارویی است و اگر شرکتی نتواند بیمار را قانع کند، اشکال از بیمار نیست.» اما بهانه حمایت از تولید داخلی تا کجا توان مقابله با نیازهای بیماران را دارد؟ به گفته ‌هادی‌پور، کارشناس بیماری‌های خونی، هر سال به خاطر همین شعار حمایت، داروی خارجی کم وارد بازار می‌شود اما میانه سال، در مواجهه با فوریتی که از طرف بیماران وجود دارد، ناچار به خرید می‌شویم. اما برای خرید دارویی که مراحل تولید اولیه آن به وسیله باکتری‌ها انجام می‌شود، نمی‌توان توقع سرعت در تولید را داشت و نمی‌توان از باکتری‌ها خواست برای تامین داروی بیماران ما دست بجنبانند.

دارو تغییر می‌کند ولی مجوز همان مجوز است

دو موضوع مهم در تهیه داروی خارجی تزریقی وجود دارد؛ یک اینکه تولید این دارو برای شرکت تولیدکننده داروی پرسودی نیست و از این‌رو با محدودیت تولید از طرف تولیدکننده مواجه‌اند و ازطرف دیگر، دولت محدودیت بودجه دارد و به همین دلیل باید راهکار دیگری برای حل مشکل کمبود داروی دسفرال یافت. به گفته ‌هادی‌پور کمبود این دارو در بازار بیماران را با مشکل مواجه می‌کند و عده‌ای هم که به سمت داروی تزریقی تولید داخل می‌روند از تفاوت کیفیت آن شکایت می‌کنند: «از آن‌جایی که پودری که برای تولید داروهای ایرانی مصرف می‌شود وارداتی است و طبیعی است که با تغییر شرایط اقتصادی، منبع عوض می‌شود و ممکن است دارو کیفیت قبل را نداشته باشد. وقتی منبع ماده اولیه عوض می‌شود باید مراحل صدور مجوز برای دارو دوباره طی شود درحالی که در ایران این اتفاق نمی‌افتد.» اما چرا پزشکان داروهای خوراکی را کمتر تجویز می‌کنند؟ چیزی که به گفته ‌هادی‌پور می‌تواند در این شرایط راهگشا باشد: «درمورد داروی ایرانی دفری‌پرون که خوراکی است، شکایتی نبوده. اما مصرف آن پایین‌تر از میانگین جهانی است. باید بررسی شود که چرا؟ » به گفته رئیس سابق انجمن تالاسمی، ایران بیشترین مبتلایان به تالاسمی را در دنیا دارد نباید فراموش کرد که درمانی دائمی برای این بیماران چقدر آن‌ها را با مشکلات مالی مواجه می‌کند اما ابا این وجود داروی دسفرال در غیبت حمایت وزارت رفاه، با آن که قول همکاری داده بود، گران شد. راه‌حل از نگاه عضو شورای درمان تالاسمی سازمان انتقال خون، دورهم نشستن و فکر کردن به مقوله درمان دارویی این بیماران و تغییر جهت به سمت درمان خوراکی است، البته به جز تعدادی احتمالی از بیماران که تنها داروهای تزریقی روی آنها جواب می‌دهد.